ترجمه و منبع حدیث"لا فتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار"

ا فَتَی اِلَّا عَلِی، ندایی آسمانی که یکی از فرشتگان در فضیلت امام علی(ع) بیان کرده است.[۱] بر اساس روایت‌های متعددی که شیعه و سنی نقل کرده‌اند، هنگامی که امام علی(ع) در جنگ اُحُد از پیامبر(ص) دفاع می‌کرد، صدایی از آسمان شنیده شد که «لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار و لا فَتی اِلاّ عَلی؛ شمشیری مگر ذوالفقار و جوانمردی مگر علی وجود ندارد» .[۲] در برخی روایات، گوینده این ندای آسمانی جبرئیل،[۳] در بعضی احادیث، فرشته‌ای به نام رضوان[۴] و در برخی دیگر نام گوینده ذکر نشده است.[۵] در بعضی گزارش‌ها نیز این واقعه مربوط به جنگ بَدْر[۶] یا خَیْبَر دانسته شده است.[۷] علامه امینی (درگذشت: ۱۳۹۰ق) مؤلف کتاب الغدیر با استناد به احادیث متعدد در این زمینه، معتقد است این جریان چندین‌بار رخ داده است.[۸] بر اساس برخی روایت‌ها حضرت علی(ع) در بیان فضایل خود به این جمله استناد کرده است.[۹]

حکاکی عبارت «لا فتی الا علی» به خط ثلث بر روی فلز، مربوط به دوران صفویهقطعه خوشنویسی از عبارت «لا فتی الا علی لا سیف الا ذوالفقار»، اثر فردی به نام فریدالدین

به گفته علامه امینی دانشمندان علم حدیث بر نقل این حدیث اتفاق نظر دارند.[۱۰] در کتاب کفایة الطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب از آثار اهل‌سنت (تألیف: قرن ۷ق) باب مستقلی در نقل‌های مختلف این حدیث ایجاد شده و گفته شده است اهل حدیث بر نقل این گزارش اتفاق‌نظر دارند.[۱۱] با این حال به باور برخی از نویسندگان اهل‌سنت، حدیثی که این واقعه را گزارش کرده، از احادیث ساختگی است؛[۱۲] همچنین گفته‌اند ابن‌تیمیه این گزارش را کذب دانسته است.[۱۳]

عبارت لا سیف الا ذوالفقار و لا فتی الا علی، روی تیغه بسیاری از شمشیرها نوشته شده است.[۱۴] شاعرانی همچون سعدی،[۱۵] خواجوی کرمانی[۱۶] و عطار نیشابوری،[۱۷] اشعار و ترکیب‌های گوناگونی را با تعبیر لا فتی الا علی ساخته‌اند. به گفته علامه امینی حَسّان بن ثابِت نیز با اجازه پیامبر(ص)، شعری در این‌باره سروده است.[ویکی شیعه)

هنگامی که در جنگ احد، حضرت علی(علیه السلام) به فرمان پیامبر(ص) به کفار حمله می‌کرد. جبرئیل نازل شد و روحیه جوانمردی امام علی(علیه السلام) را ستایش نمود.
رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) جبرئیل را تصدیق کرد و گفت: من از علی هستم و او از من است. سپس صدایی در آسمان پیچید که:
«لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار، لا فَتی اِلاّ عَلی»؛ شمشیری چون ذوالفقار و جوانمردی همچون علی نیست.[ تاریخ طبری ج۳، ص۱۰۲۷]

روزی به پیامبر زمانی که در مدینه بودند اطلاع دادند که در خانه ای عده ای بساط لهو و لعب راه انداخته اند ، پیامبر پس از شنیدن این خبر ، امام علی بن ابی طالب را به همراه چند نفر از جوانان بنی هاشم روانه آن خانه کرد که ببیند خبر درست است یا خیر ، امام هنگامیکه نزدیک دویست متری آن خانه رسید به جوانان بنی هاشم فرمود از همینجا اعلام کنید که اهل خانه فلان ، اگر مشغول فسق و فجور هستید ، وای به حال تان ، علی بن ابی طالب در راه است ، و آنقدر بلند بلند چندین مرتبه تکرار کردند که همه اهل آن خانه متوجه شدند که الان اگر مولا علی برسد ، عدالت ایشان سخت است و طاقت نخواهند او رد و همه فرار کردند ، و وقتی امام وارد آن خانه شد کسی نبود ، 

امام نزد پیامبر برگشت و فرمود ، به آن خانه رفتم ، از قرار معلوم کسی  یا کسانیکه آنجا بودند دیگر رفته اند ، 

جبرئیل نازل می‌شود و به پیامبر می‌فرماید 

لا فتی الّا علی و لا سیف الّا ذوالفقار 

هنگامی که در جنگ احد، حضرت علی(علیه السلام) به فرمان پیامبر(ص) به کفار حمله می‌کرد. جبرئیل نازل شد و روحیه جوانمردی امام علی(علیه السلام) را ستایش نمود.
رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) جبرئیل را تصدیق کرد و گفت: من از علی هستم و او از من است. سپس صدایی در آسمان پیچید که:
«لا سَیفَ اِلاّ ذُوالفَقار، لا فَتی اِلاّ عَلی»؛ شمشیری چون ذوالفقار و جوانمردی همچون علی نیست.[ تاریخ طبری ج۳، ص۱۰۲۷]