شیوه ی مهار جنبش های شیعی خلفای عباسی قبل ا ز مامون

خلفای عباسی قبل از مامون، به ویژه منصور و هارون الرشید، عمدتاً از شیوهٔ سرکوب نظامی برای مهار جنبش‌های شیعی استفاده می‌کردند. آنها با اعزام سپاه به مناطقی که جنبش‌های شیعی در آنها فعال بودند، سعی می‌کردند این جنبش‌ها را سرکوب کنند. این شیوهٔ سرکوب، در برخی موارد، موفقیت‌آمیز بود و باعث شکست جنبش‌های شیعی می‌شد. اما در برخی موارد دیگر، جنبش‌های شیعی با مقاومت در برابر سپاه خلافت، توانستند بقای خود را حفظ کنند.

مأمون، خلیفهٔ عباسی (۱۹۳-۲۱۸ ه‍.ق)، شیوهٔ متفاوتی را برای مهار جنبش‌های شیعی اتخاذ کرد. او با دعوت امام رضا (ع) به بغداد، سعی کرد از نفوذ و محبوبیت امام در میان شیعیان استفاده کند. مأمون همچنین با پشتیبانی از جنبش‌های شیعی، سعی کرد آنها را به سوی خود جذب کند. این شیوهٔ جدید، در برخی موارد، موفقیت‌آمیز بود و باعث کاهش محبوبیت جنبش‌های شیعی شد. اما در برخی موارد دیگر، جنبش‌های شیعی با حفظ استقلال خود، توانستند از این شیوهٔ مأمون نیز عبور کنند.

مهم‌ترین تفاوت‌های شیوه‌های مهار جنبش‌های شیعی در دو دورهٔ قبل و بعد از مامون عبارتند از:

محوریت سرکوب نظامی در دورهٔ قبل و محوریت جذب و تطمیع در دورهٔ بعداستفاده از روش‌های خشن در دورهٔ قبل و استفاده از روش‌های نرم در دورهٔ بعدتوجه به جنبهٔ مذهبی جنبش‌ها در دورهٔ قبل و توجه به جنبهٔ سیاسی جنبش‌ها در دورهٔ بعد

دلایل مختلفی برای تفاوت شیوه‌های مهار جنبش‌های شیعی در دو دورهٔ قبل و بعد از مامون وجود دارد. از جمله این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی خلافت عباسیظهور جنبش‌های شیعی جدید با ویژگی‌های متفاوتافزایش نفوذ و محبوبیت امامان شیعه

در مجموع، می‌توان گفت که شیوهٔ مهار جنبش‌های شیعی در زمان مأمون، اگرچه در برخی موارد موفقیت‌آمیز بود، اما نتوانست به طور کامل جنبش‌های شیعی را سرکوب کند. این جنبش‌ها، با حفظ استقلال خود، همچنان به فعالیت خود ادامه دادند.