معنی این بیت از مولانا

با سلام

مصراع دوم: «یا» سوی ذات الشّمال درست است

ای پروردگار دین، چه سمت راست بگردم چه سمت چپ، تنها به اراده توست.

عارف، اختیارش را در دستان پرورنده خدا و رضایتش را در خواست خداوند سبحان می‌بیند.

فرمایش دوستان درست است و این بیت در مورد اصحاب کهف است.

این بیت به دلیل ساختار زبان‌شناختی‌اش، پیچیده است. به طور کلی، منظور شاعر از این بیت این است که خداوند همه جهات و همه نقاط را در بر می‌گیرد و او را می‌توان در همه‌جا یافت.

تحلیل بیت:

1. هم بتقلیب تو: این عبارت می‌تواند به معنای تحت تغییر و تحولات الهی بودن اشاره کند.
2. تا ذات الیمین تا سوی ذات الشمال: این عبارت به معنای تمام جهات، از سمت راست تا سمت چپ است.
3. ای رب دین: این عبارت به معنای "ای پروردگار دین" است که به خداوند اشاره دارد.

به طور خلاصه، این بیت بیانگر این است که خداوند همه جا حاضر و ناظر است و تمام جهات و نقاط تحت کنترل اوست.

این بیت از مولانا به گونه‌ای بیان می‌کند که خداوند در همه حالت‌ها و شرایط با انسان است و در هر لحظه، چه در سمت راست (ذات الیمین) و چه در سمت چپ (ذات الشمال)، حضور دارد و همراه است. به عبارت دیگر، مولانا می‌گوید که خداوند در همه جهات و در همه حال با انسان است و او را هدایت می‌کند. به زبان ساده، مولانا به ما یادآوری می‌کند که حضور خداوند در زندگی ما همیشگی و فراگیر است.

این بیت در حقیقت به آیه‌ی 18 سوره کهف اشاره دارد: وَتَحْسَبُهُمْ أَیْقَاظاً وَهُمْ رُقُودٌ وَنُقَلِّبُهُمْ ذَاتَ الْیَمِینِ وَذَاتَ الشِّمَالِ؛  آنها را بیدار می‌پنداری، در حالی که خفته‌اند و ما آنها را به راست و چپ می‌گردانیم.

منظور از تقلیب ، منقلب کردن ، باعث انقلاب شدن ، و چپ و راست را منقلب کردن

نمیتوان از کلمه تغییر استفاده کرد ، چون در منقلب شدن ، تغییری در حالت ظاهر پیش نمی آید و  جای چپ و راست را جابجا کردن ، هم رسا نمیشود چون جای چپ و راست را عوض کردن ، آشفتگی به همراه دارد ولی در منقلب شدن فقط در باطن است 

باسلام.در این بیت، شاعر به نوعی ارتباط و تقابل میان دو مفهوم اشاره می‌کند: "ذاتی" و "شمال" که به نظر می‌رسد نمادهای دوگانگی در وجود انسان یا در زندگی هستند.

### توضیح معنی بیت

- **"هم بتقلیب تو تا ذات الیمینتا سوی ذات الشمال"**: این قسمت به معنای این است که انسان در حال چرخش و تغییر است، از یک سمت (ذاتی که به سمت راست اشاره دارد) به سمت دیگر (ذاتی که به سمت چپ اشاره دارد) حرکت می‌کند. این دو سمت می‌توانند نمادهای خوبی و بدی، یا راست و چپ باشند.

- **"ای رب دین"**: در اینجا، شاعر به خداوند (رب) دعا می‌کند و از او طلب یاری و هدایت می‌کند. این دعوت به خداوند نشان‌دهنده نیاز انسان به راهنمایی در مواجهه با چالش‌ها و دوگانگی‌های زندگی است.

به طور کلی، این بیت بیانگر جستجوی انسان برای یافتن راه درست در زندگی است، در حالی که با تضادها و انتخاب‌های مختلف روبروست. شاعر با دعوت به خداوند، نشان می‌دهد که در این مسیر نیازمند یاری الهی است.