معنی پیل بالا در مصرع اول و دوم را بنویسید

ز پای آن پیل‌بالا را نشاندند
به پایش پیل‌بالا زر فشاندند

در مصرع اول ،   یعنی فرهاد را در جای بلند نشاندند  ( با احترام و روبروی   یا کنار خسرو) 

در مصرع دوم  ،طلا و زر   را بر سر و رویش ریختند و شاد باش کردند که کلی زر در جلوی پایش جمع شد . 

پیل در مصرع اول ، منظور فرهاد هست . 

در مصرع دوم  ، پیل بالا ، یعنی فیل سوار.

یا آدم نیرومند و شاه صفت .   

معنی «پیل بالا» در مصرع اول:**  
**«ز پای آن پیل‌بالا را نشاندند»**  
- **پیل بالا** = **فیل سوار** (نماد قدرت، عظمت و فرمانروایی)  
 - در اینجا اشاره به **سردار جنگی** یا **پادشاهی قدرتمند** دارد که مانند فیل در جنگ، شکست‌ناپذیر به نظر می‌رسید، اما سرانجام **از اسب (یا تخت) به زیر کشیده شد**.  
 - **تفسیر:** نظامی از این تصویر برای نشان دادن **زوال قدرت** حتی بزرگ‌ترین حکمرانان استفاده می‌کند.  

معنی «پیل بالا» در مصرع دوم:**  
**«به پایش پیل‌بالا زر فشاندند»**  
- **پیل بالا** = **فیلِ تزئین‌شده با طلا** (نماد ثروت و جلال پادشاهی)  
 - در برخی دربارهای قدیم، فیل‌ها را با **زر و زیورآلات** می‌آراستند تا شکوه پادشاه را نمایش دهند.  
 - **تفسیر:** این مصرع نشان می‌دهد که حتی پس از شکست، **احترام ظاهری** به دشمن مغلوب حفظ می‌شد (مثلاً با پرتاب سکه به نشانهٔ احترام یا تمسخر).  
 

تفسیر کلی بیت:**  
نظامی در این بیت **تضاد قدرت و ضعف** را به تصویر می‌کشد:  
- ابتدا **پیل بالا (سردار یا پادشاه)** با اقتدار بر تخت یا اسب نشسته، اما سپس **به زیر کشیده می‌شود**.  
- با این حال، حتی در انهدامش، **زر بر پایش می‌پاشند** که می‌تواند نشانهٔ:  
 - **احترام نمادین** به دشمن شکست‌خورده، یا  
 - **تسلیم شدن در برابر تقدیر** باشد.  
 

 پیل به معنی فیل است، و بالا در ادبیات کلاسیک فارسی به معنی قد، قامت، اندام و هیبت به‌کار می‌رود.

بنابراین، «پیل‌بالا» یعنی:

پس، مصرع اول یعنی:

آن مرد باهیبت و قدرتمند را از پای درآوردند.

 ❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁

2. پیل‌بالا در مصرع دوم: در این‌جا دوباره «پیل‌بالا» آمده، اما حالا فاعل است؛ یعنی:

 کسی که خود قامتی چون پیل دارد.

و کل مصرع دوم یعنی:

 آن مرد نیرومند در پای آن شخص (شخص اولی که از پای درآمده بود)، زر (طلا) ریخت؛ یعنی به او احترام و بخشش کرد.

• در مصرع اول: «پیل‌بالا» یعنی مرد تنومند، مغلوب‌شده، کسی که از پای افتاد.
• در مصرع دوم: «پیل‌بالا» یعنی مرد بلندبالا و قدرتمندی که طلا پیش پای او ریخت (احترام گذاشت، یا بخشش کرد).

واژه‌ی «پیل‌بالا» در هر دو مصرع تکرار شده، اما یک بار به‌عنوان مفعول (کسی که شکست خورده) و بار دیگر به‌عنوان فاعل (کسی که بخشش کرده) آمده. این استفاده هنرمندانه باعث ایجاد نوعی ابهام و ایهام زیبا شده است.

 ❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁

«پیل‌بالا» می‌تواند هم به صفت ظاهری و جسمانی فرد اشاره کند (قامت مانند فیل)، هم نماد شکوه و بزرگی یا قدرت باشد. این ایهام در هر دو کاربرد به چشم می‌خورد، اما با دو نتیجه‌ی متفاوت: یکی مغلوب، یکی غالب.

 ❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁

فردی که در مصرع اول از پای درمی‌آید، در مصرع دوم احترام می‌بیند. این تضاد در جایگاه، ایجاد زیبایی معنایی می‌کند: فروپاشی قدرت در برابر کرامت یا بخشش.

 ❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁

توصیف شخصیت‌ها با صفاتی چون «پیل‌بالا» ذهن خواننده را به فضای رزمی یا درباری می‌برد و تصویری پرشکوه از نبرد یا بخشش را در ذهن مجسم می‌کند.

  ❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁❁

وزن عروضی متوازن و تکرار صامت‌هایی مانند «پ» و «ب» در کلمات «پیل»، «پا»، «فشاندند»، بر موسیقی کلام افزوده است.