واژه اژدها در این بیت کنایه از چیست
سخن را تلخ گفتن، تلخ رأیی است
که هر کس را درین غار اژدهایی است
✏ «نظامی»
افعی
اژدها
زبان
ضحاک مار دوش
٣ پاسخ
پاسخ درست: زبان (گزینهی سوم)
اینجا «اژدها» دیگه اون هیولای آتشپرتاب توی قصهها نیست! توی این بیتِ خوشساخت نظامی، اژدها کنایه از «زبان تلخ و آزاردهنده» است. یعنی همون زبانی که بعضی وقتا میتونه از آتیش اژدها هم خطرناکتر باشه!
و اما «غار»؟ نه، منظور غار علیصدر یا غار اصحاب کهف نیست، بلکه همون دهان ما آدمهاست.
پس نظامی با زبانی شاعرانه داره میگه: هر کسی توی دهنش یه اژدهای پنهون داره که اگه رامش نکنه، با حرفاش میتونه دیگرونو بسوزونه. خلاصه، زبانتون رو به جای اژدها، مثل گلسرخ تربیت کنین، هم خوشبو میشین، هم دوستداشتنی!
نکته:اژدهای درون رو کنترل کن، قبل از اینکه حرفات تبدیل به شعله شه!
معنی:
اگر کسی با لحن تلخ و نیشدار سخن میگوید، نشانهی تلخی درونی اوست؛ چراکه در وجود هر انسان (غار)، زبانی گزنده (اژدهایی) پنهان است که اگر رام نشود، میتواند زهر بریزد و دیگران را بسوزاند.
واژهها:
غار: کنایه از دهان. دهانی که سخن از آن بیرون میآید.
اژدها: کنایه از زبان تند و آتشین. زبان انسان اگر کنترل نشود، مثل اژدهایی میسوزاند.
آرایههای ادبی:
کنایه:
- "غار" کنایه از دهان
- "اژدها" کنایه از زبان نیشدار
تشبیه پنهان: زبان انسان به اژدها تشبیه شده که خطرناک است.
تضاد: «تلخ گفتن» در برابر «شیرین سخن گفتن» (که در ادامه داستان کاربرد دارد)
ارتباط با فضای کلی داستان:
در داستان خسرو و شیرین، نظامی بارها بر اهمیت سخن گفتن، بیان مؤثر و ادب در زبان تأکید دارد. در این بیت، نشان میدهد که زبان میتواند ابزار آزار باشد، اگر از درون فرد نیت ناپسند برخیزد. از این رو، این بیت در خدمت مضمون نقش زبان در روابط انسانی و ادب در گفتار است.
درود بر شما
بسیار عالی