لطفا این شعر از صائب رو معنی کنید
چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج
گر رساند بر فلک، باشد همان دیوار کج
می کند یک جانب از خوان تهی سرپوش را
هر سبک مغزی که بر سر می نهد دستار کج
زلف کج بر چهره خوبان قیامت می کند
در مقام خود بود از راست به، بسیار کج
راستی در سرو و خم در شاخ گل زیبنده است
قد خوبان راست باید، زلف عنبر بار کج
نیست جز بیرون در جای اقامت حلقه را
راه در دلها نیابد چون بود گفتار کج
فقر سازد نفس را عاجز، که چون شد تنگ راه
راست سازد خویش را هر چند باشد مار کج
راست شو صائب نخواهی کج اگر آثار خویش
سایه افتد بر زمین کج، چون بود دیوار کج
١ پاسخ
این اشعار از **صائب تبریزی** به مفاهیم اخلاقی و فلسفی درباره راستگویی و انحراف از مسیر درست پرداخته است. در اینجا ترجمهی معنای کلی این ابیات آمده است:
1. **"چون گذارد خشت اول بر زمین معمار کج / گر رساند بر فلک، باشد همان دیوار کج"**
اگر معمار از ابتدا پایهگذاری نادرستی کند، حتی اگر دیوار را تا آسمان بالا ببرد، باز هم دیوار کج و نادرست خواهد بود. این به این معناست که اگر در ابتدای کار از اصول و راستی پیروی نشود، نتیجه هرچه که باشد، نادرست خواهد بود.
2. **"میکند یک جانب از خوان تهی سرپوش را / هر سبک مغزی که بر سر می نهد دستار کج"**
هر کسی که با فکر و تدبیر نادرست به کار بپردازد، در نهایت بخشی از کارش ناقص و تهی خواهد بود. مانند کسی که با کلاه یا دستاری نادرست به سر میگذارد.
3. **"زلف کج بر چهره خوبان قیامت میکند / در مقام خود بود از راست به، بسیار کج"**
حتی در زیباترین ظاهرها (چهره خوبان)، هر نوع انحراف از اصول و راستگویی، در نهایت به قیامت و نابودی خواهد انجامید. یعنی انحراف از راستگویی و درستی، باعث خرابی و فساد میشود.
4. **"راستی در سرو و خم در شاخ گل زیبنده است / قد خوبان راست باید، زلف عنبر بار کج"**
راستگویی و درستی به زیباییهای طبیعت، مانند سرو و گل، میآید. زیبایی انسانها هم باید در راستگویی و صداقت باشد، نه در ظاهر کج و نادرست.
5. **"نیست جز بیرون در جای اقامت حلقه را / راه در دلها نیابد چون بود گفتار کج"**
گفتار نادرست و کج نمیتواند در دلها نفوذ کند و در جایی ثابت و پایدار بماند. این اشاره به این دارد که انسانهای راستگو و درستکار در دلها جایگاه دارند، ولی سخنان کج و نادرست نمیتوانند این جایگاه را پیدا کنند.
6. **"فقر سازد نفس را عاجز، که چون شد تنگ راه / راست سازد خویش را هر چند باشد مار کج"**
وقتی انسان در تنگنای زندگی قرار میگیرد، برای رهایی از فقر و مشکلات، باید راه راست را پیش بگیرد، حتی اگر ظاهراً راهی سخت و پیچیده باشد. حتی اگر شرایط سخت باشد، همچنان بهتر است که راستگویی را پیش بگیریم.
7. **"راست شو صائب نخواهی کج اگر آثار خویش / سایه افتد بر زمین کج، چون بود دیوار کج"**
در آخر، صائب تبریزی از خود میخواهد که راستگو باشد تا آثارش نیز درست و مفید باشند. چون اگر در زندگی کجروی کنی، حتی سایهات هم کج خواهد افتاد و همه چیز دچار فساد و انحراف میشود.
**نتیجهگیری کلی:**
در این اشعار، صائب تبریزی به تأثیرات منفی انحراف از راه راست اشاره میکند و تأکید دارد که درستی و راستگویی همیشه به نتیجه درست و پایدار میانجامد. هر چیزی که از مسیر درست منحرف شود، حتی اگر در ظاهر به موفقیت برسد، در نهایت نتیجهای نادرست خواهد داشت.