معنی "طرب‌خانه خاک" چیه ؟

دیدگاه متفاوت : 

هر چند که رنگ و بوی زیباست مرا
چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا
 معلوم نشد که در طرب‌خانهٔ خاک
نقاش ازل بهر چه آراست مرا

در مصرع آخر  به خلقت آدمی اشاره نشده ، به آراستن و آرایش آدمی اشاره شده . 

معنی آراستن: آرایش کردن ، بزک کردن .

حال اینکه می فرماید : نقاش ازل  . یعنی خداوندی که نقاشی کرد ،  رنگم کرد . آرایشم کرد . 

در قرآن می فرماید : و ما آدمی را از گل سیاه و متعفن آفریدیم . خاک .

و آنگاه از روح خود بر آدمی دمیدم . 

این میتونه بمعنی آراستنِ آن گل سیاه و متعفن به واسطه روح خداوند باشه . 

 پس اینجا میتونه طرب خانه خاک بمعنی بدن و کالبد   باشه . 

می فرماید : 

درسته که این رنگ ها و بوهای عطراگین گل ها ، برای من آفریده شده

این گل های زیبا و درختان زیبا ، برای من آفریده شده 

اما معلوم نشد که چرا خداوند من رو از خاک آفرید و بعدش آرایشم کرد ؟ 

این یعنی ، چرا من رو مثل اون گلها و طبیعت زیبا ، از اول زیبا نیافرید ؟ چرا من رو بزک کرد ؟ 

یعنی زیبائی های طبیعت ، ذ اتا زیبا آفریده شد ، چرا من ذاتا زیبا آفریده نشدم ؟ 

چرا من دو جز دارم؟ 

چرا من از خاک آفریده شدم و بعد نقاش ازل ، من رو آراست؟ 

خب از اول ، من رو مثل زیبائیهای طبیعت ، بطور طبیعی زیبا می آفرید ؟ 

چرا من دو جزء دارم؟ یکی  خاک / کثیف و دیگری آن آرایشِ  زیبا . 

چرا من باید سعی و تلاش و عبادت و ریاضت بکشم که اون جزء زیبا رو پرورش بدم؟

خب ، من رو از روز اول ، مثل گل و بلبل ، زیبا می آفرید و بزکم نمی کرد . آرایشم نمی کرد.

که جزءخاکی من ، زیر آرایش و آراستن خدا ، مخفی باشه .   

شعر زیبایی از خیام هستش که
هر چند که رنگ و بوی زیباست مرا
چون لاله رخ و چو سرو بالاست مرا
 معلوم نشد که در طرب‌خانهٔ خاک
نقاش ازل بهر چه آراست مرا
ولی در نهایت معلوم نشد که در این طرب‌خانه ی دنیا خداوند. نقاش ازل برای چی منو به وجود آورد؟ که سوال سختی نیست. عبودیت و بندگی.الذاريات. وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ. ﻭ ﺟﻦ ﻭ ﺍﻧﺲ ﺭﺍ ﺟﺰ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺍ ﺑﭙﺮﺳﺘﻨﺪ ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪﻳﻢ ;(٥٦) 

اینکه دنیا رو طرب خانه ی خاک لقب دادن و (اساتید تاکید دارن این کلمه ی مرکب منفصل نوشته بشه)

قرآن دنیا رو بعنوان بازی و سرگرمی معرفی کرده.

الحديد. اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ .
ﺑﺪﺍﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺩﻧﻴﺎ [ ﻳﻲ ﻛﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﺍﺵ ﺍﺯ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﻭ ﻋﻤﻞ ﺗﻬﻲ ﺍﺳﺖ ، ] ﻓﻘﻂ ﺑﺎﺯﻱ ﻭ ﺳﺮﮔﺮﻣﻰ ﻭ ﺁﺭﺍﻳﺶ ﻭ ﻓﺨﺮﻓﺮﻭﺷﻴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ، ﻭ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺧﻮﺍﻫﻲ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻭ ﺍﻭﻟﺎﺩ ﺍﺳﺖ 

در اینجا منظور دنیا و جهان است

عبارت «طرب‌خانه خاک» ترکیبی شاعرانه است که از دو بخش تشکیل شده:

طرب‌خانه: به معنای مکان شادی، سرور یا بزم؛ جایی که طرب (سرور، نشاط) برپاست.

خاک: استعاره‌ای از جهان مادی، زمین یا دنیای فانی است.

بنابراین، «طرب‌خانه خاک» در این بیت به معنی جهان خاکی یا دنیای مادی‌ای است که همچون بزم‌خانه‌ای پرزرق و برق، انسان را فریب می‌دهد یا سرگرم می‌سازد.

---

در بیت کامل:

«معلوم نشد که در طرب‌خانه خاک

نقاش ازل بهر چه آراست مرا»

شاعر (احتمالاً حافظ یا شاعری از همان سبک)، می‌گوید:

> روشن نشد برایم که چرا در این دنیای فانی و پرزرق‌وبرق، آفرینندهٔ ازلی (نقاش ازل = خداوند) من را این‌گونه آفرید و آرایش داد. هدف از این خلقت در این دنیای ناپایدار چیست؟

این بیت از جنس تفکر عرفانی و فلسفی درباره فلسفه آفرینش انسان و نقش او در جهان فانی است.