ضرب المثل های معادل مصرع دوم بیت زیر را بنویسید
مگر نشنیدی از فراش این راه
که هر کاو چاه کند افتاد در چاه
✏ «نظامی»
٤ پاسخ
چاه کن خودش همیشه ته چاهه
چاه نکن بهر کسی. اول خودت دوم کسی.
هر چه کنی به خود کنی. گر همه نیک و بد کنی.
از هر دست بدی از همون دست میگیری.
از مکافات عمل غافل مشو. گندم از گندم بروید جو زجو. هر چه بکاری درو میکنی.
صدبار بدی کردی و دیدی ثمرش را. خوبی چه بدی داشت که یکبار نکردی.
این ضرب المثل به ما هشدار می دهد که کار های بدی که برای آسیب رساندن به دیگران انجام می دهیم، اغلب در نهایت به خودمان باز می گردند، به عبارتی قبل از اینکه دیگران گرفتار شوند، خودمان اولین قربانی آن خواهیم بود.
قرآن هم این ضرب المثل را تایید میکند
سوره فاطر آيه 43 : اسْتِکْبَارًا فِي الْأَرْضِ وَمَکْرَ السَّيِّئِ وَلَا يَحِيقُ الْمَکْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ.

(از معروفترین و قدیمیترینهاست. قافیهدار و حسابی به دل میشینه.)
هر که پِی کسی کند، خودش در آن فتد(یه جور بیان رسمیتر و کمی ادبیتر همون مفهومه.)
کسی که برای دیگری گود میکَند، خودش توش میافته(تو محاوره این شکلی زیاد شنیده میشه.)
دنیا دار مکافاته(یکم کلیتره، ولی توی همین مایههاست. یعنی کار بد بالاخره برمیگرده سمت خود آدم.)
شعرهای شبیه به این مضمون:سعدی:
مکن بد که در قضا افتد
به که نیکی از تو درجا ماند
مولوی:تو مکن بد، بد نبینی در جهان
گرچه در ظاهر نباشد این عیان
خیام:بر درگه آن شهان نهادندی رو
دیدیم که بر کنگرهاش فاختـهای
بنشست و بگفت: که کو آن فرّ رو؟
(البته این یکی بیشتر دربارهی ناپایداری دنیاست، ولی رگههایی از بازگشت عمل توش هست.)
جمعبندی :
نظامی داره میگه دنیا قانون داره، عدالت خدا شاید دیر و دور باشه، ولی بیصدا کار خودشو میکنه. اگه برای یکی چاه بکنی (حسادت، بدخواهی، آزار، تهمت...) یه روزی یهو میبینی خودت با سر رفتی توش.
یعنی همون «بکنی، میخوری» به زبان شعر.
پس خلاصهاش اینه: هر کار بدی که بخوای واسه بقیه بکنی، تهش دودش تو چشم خودت میره.
درود بر شما
بسیار عالی
میفِتَد در چاه، هر کو چاه کَن
چاه کن در ته چاه است.
چاه شغاد همانست که هست رسم رستم به فتوت همه جا هست که هست
زندگی کن به ادب خویش مبین
چاهکن هم ته چاهست که هست
درود بر شما
بسیار عالی
درود بر شما
بسیار عالی