*جام شیرین*در بیت زیر کنایه از چیست؟

توی این بیت، «جام شیرین» کنایه از وصال یا عشق شیرین هست. یعنی نظامی نمی‌خواد فقط یه جام واقعی یا یه نوشیدنی رو توصیف کنه، بلکه منظورش لحظه‌ایه که آدم به شیرین (که معشوقه‌ست) می‌رسه یا لذت عشق اونو تجربه می‌کنه. به‌جای اینکه مستقیم بگه "وصال شیرین"، شاعر با ظرافت از "جام شیرین" استفاده کرده.

بیا و این جام شیرین را بنوش، که نوش‌جانت باد؛ و جز شیرین، همه را از یاد ببر.

شاعر می‌خواهد بگوید که تمام توجه، عشق و ذهن معشوق (خسرو) باید فقط صرف شیرین باشد و همه‌ی دیگران را فراموش کند.

الف) استعاره:
• «جام شیرین» استعاره از وصال شیرین یا محبت شیرین است. منظور جام واقعی نیست، بلکه تجربه‌ای لذت‌بخش از عشق شیرین است.
• «نوش بادَت» استعاره از آرزوی لذت یا کامیابی است.

✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯

ب) کنایه:
• «جام شیرین» کنایه از وصال شیرین یا عشق شیرین است. به‌جای این‌که مستقیماً از وصال بگوید، با واژه‌ی «جام» آن را بیان کرده.
• «فرموش بادَت» کنایه از بی‌اعتنایی کامل و کنار گذاشتن ذهنی افراد دیگر.

✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯

ج) واج‌آرایی (تکرار صوت):
• تکرار «ش» در شیرین، نوش، بادت، فرموش باعث ایجاد موسیقی لطیف درونی شده.

✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯

د) تضاد (نسبی):
• میان شیرین و بقیه‌ی مردم نوعی تضاد ضمنی وجود دارد: یکی مطلوب و باقی مردود.

✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯✯

ه) سجع (درونی):
• نوش بادت / فرموش بادت، پایان هر مصراع با «بادت» نوعی سجع جناس‌گونه ایجاد کرده که به دلنشینی بیت کمک می‌کنه.

«بخور»، «نوش بادت»، «فرموش بادت» – هم دعوت به عمل است و هم آرزو و توصیه.

• قالب: مثنوی
• وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن

در داستان "خسرو و شیرین"، این بیت به‌نوعی نشان‌دهنده‌ی اوج محبت و انحصارطلبی در عشق است. مخاطب بیت (احتمالاً خسرو) باید دل از هرکس جز شیرین ببرد. یعنی تمرکز کامل بر معشوق.

• بخور: در اینجا به معنی «بنوش» یا «بیا و بهره بگیر» استفاده شده.
• جام شیرین: ترکیب کناییه، یعنی جامی که در ظاهر ممکنه نوشیدنی باشه، ولی در واقع اشاره به «وصال شیرین» داره.
• نوش باد: یعنی گوارایت باد، دعای خیری برای لذت‌بردن از چیزی.
• بجز شیرین: یعنی غیر از شیرین (نام معشوقه و نمادی از معشوق ایده‌آل).
• فراموش بادت: یعنی از یادت برود؛ باز هم نوعی آرزوی شاعرانه است که بقیه چیزها به‌جز شیرین بی‌اهمیت بشن.