این بیت زیبا از نظامی را معنی کنید و مفهوم آنرا بیان نمایید
٢ پاسخ
مانند کسی که تیر می سازد
چشمان من ، مانند آن کسی که تیر می سازد بدنبال کمانی خوب برای تیری که ساخته بودم می گشتم
از جلوی دکان کمان فروشی رد شدم
و با چشمانی همچون سازندگان، که جنس خوب را از بد بدرستی تشخیص می دهند ، نگاهی انداختم .
به ظاهر ، خبر از یک دختر زیبا را به خسرو داده است .
خب ، این جواب سوال بود .
اما در بیت بعدی می فرماید :
بدست آوردم آن سرو روان را
بت سنگین دل سیمین میان را
در ادبیات عرفانی ، سرو روان به مشاهده گر و یا نور جان در اولین رویت بر می گردد .
که در اینجا منظور همان نور جان با صفت بت سیمین هست .
و دقیقا در ادبیات عرفانی ، مشاهده گر همچو تیری است که می بایست از کمان شاهد پرتاب شود تا وارد جانا شود .
بنظر می آید که خسرو دنبال تجربیات اشخاص مختلف بوده تا ببینه اونها چجوری به نور رسیدن و چی دیدن و فن دقیق چی هست .
نظامی به زیبائی ، داستان تمثیلی از خسرو که یکبار نور جان رو در دل رویت کرده و حالا بدنبالش هست رو به تصویر کشیده . در لابلای داستانِ واقعیی خسرو و شیرین . ولی این خسرو تمثیلی در داستان ، سالک جستجوگر هست .
در ادامه :
حدیث چشمه و سر شستن ماه
درستی داد قولش را بر شاه
اینجا هم میشه فهمید آدرسی که گوینده داره میگه ، منطبق با همونی چیزی هست که خسرو وقتی در دل به نور رسیده بوده دیده .
ملک نیز آن چه در ره دید یک سر
یکایک باز گفت از خیر و شر
یعنی خسرو هم از تجربیات خودش در مورد رویت بت دل گفت .
سوال : اگر شخصی خبر از شیرین برای خسرو آورده ، چه دلیلی دارد خسرو داستان خودش رو برای خبر آور تعریف کند؟ دلیل ندارد از عشقش به کسی ، چیزی بگوید . تازه آنچه خودش از معشوقه اش می داند ، باید مخفی نگه دارد .
دکتر معینی عزیز ، چون کل داستان رو احاطه دارن ، باید بدونن .
وگرنه میشود ، خسرو هم تجربیات و حالات خوش و آفات راه رو در دیدن نور جان برای آن شخص خبرآورنده در میان گذاشت . باهم تجربیاتشون رو در رویت نور جان ، به اشتراک گذاشتن .
چو = وقتی که
چشم تیرگر = چشمی مانند تیرانداز، یا چشمی تیزبین و جستجوگر
جاسوس گشتم = جستوجوگر شدم، دنبال چیزی گشتم
به دکان کمانگر برگذشتم = از دکان کمانساز عبور کردم
معنی روان: وقتی چشمی تیزبین و جستوجوگر یافتم (یا وقتی خودم را همچون چشم یک تیرانداز دیدم)، از کنار دکان کسی که کمان میسازد عبور کردم.
مفهوم کلی بیت: نظامی با زبانی تصویری و استعاری میگوید:
وقتی که نگاه من تیز و کنجکاو شد، مانند یک تیرانداز دقیق، از کنار دکان کمانساز (که ابزار تیراندازی میسازد) گذشتم.
این بیت میتواند اشارهای ظریف و شاعرانه به آغاز تیر عشق، یا نگاه جستجوگر عاشقانه داشته باشد. گویی نگاهش دنبال کسی یا چیزی خاص میگردد، و عبور از دکان کمانگر نیز نمادی از روبهرو شدن با ابزار عشق (تیر و کمان) است.
به معنی تیرگر بیشتر توجه نمایید
درود
دریافتی بسیار نغز