این ابیات زیبا از نظامی را معنی کنید و آرایه های ادبی آنرا شرح دهید

می‌سرخ از بساط سبزه می‌خورد

چنین تا پشت بنمود این گل زرد**

معنی:
شراب سرخ (آفتاب/خورشید) از روی بساط سبزه (دشت سبز) می‌نوشید (طلوع می‌کرد و روی زمین می‌تابید)،
تا اینکه گل زرد (کنایه از خورشید هنگام غروب) پشت خود را نشان داد (یعنی غروب کرد).

آرایه‌ها:

تشخیص: می‌سرخ در حال خوردن است، یعنی آفتاب مانند انسان رفتار می‌کند.

کنایه: "گل زرد" کنایه از خورشید هنگام غروب.

مجاز: "بساط سبزه" مجاز از دشت و زمین سبز.

---

** چو خورشید از حصار لاجوردی

علم زد بر سر دیوار زردی**

معنی:
وقتی خورشید از میان دیوار لاجوردی (آسمان آبی) بیرون آمد،
پرچم خود را (نور خود را) بر سر دیوار زردی (افق یا کوه‌های زرد رنگ هنگام طلوع/غروب) برافراشت.

آرایه‌ها:

تشبیه: آسمان به حصار لاجوردی تشبیه شده.

استعاره: "علم زدن" به معنای طلوع کردن یا تابش کردن خورشید.

تشخیص: خورشید مثل جنگجویی علم می‌زند.

---

** چو سلطان در هزیمت عود می‌سوخت

علم را می‌درید و چتر می‌دوخت**

معنی:
مانند پادشاهی که هنگام شکست (هزیمت) عود می‌سوزاند،
خورشید (در حال غروب) پرچم خود را پاره می‌کرد و چتر (سیاهی شب) را می‌دوخت.

آرایه‌ها:

تشبیه: خورشید به سلطان تشبیه شده.

استعاره: "عود می‌سوخت" = افق سرخ‌رنگ شده.

تضاد: "علم را می‌درید" (روشنایی می‌رود) / "چتر می‌دوخت" (تاریکی می‌آید).

---

** عنان یک رکابی زیر می‌زد

دو دستی با فلک شمشیر می‌زد**

معنی:
(خورشید) رکاب بر زمین می‌کوبید و با دو دست خود با آسمان (فلک) شمشیر می‌زد،
یعنی همچون پهلوانی می‌جنگید، تلاش می‌کرد پیش از غروب، نبردی کند.

آرایه‌ها:

تشخیص: خورشید در حال نبرد است.

تشبیه و استعاره: خورشید همچون جنگجویی که به مبارزه برخاسته.

مبالغه: دو دستی شمشیر زدن با فلک.

---

** چو عاجز گشت ازین خاک جگرتاب

چو نیلوفر سپر افکند بر آب**

معنی:
وقتی خورشید از مقابله با این زمین داغ و طاقت‌فرسا ناتوان شد،
مانند نیلوفری که بر آب سپر می‌افکند، خودش را بر سطح افق انداخت و غروب کرد.

آرایه‌ها:

تشبیه: خورشید به نیلوفر تشبیه شده.

استعاره: "سپر افکندن" = تسلیم شدن، غروب کردن.

تشخیص: خورشید مانند انسانی شکست‌خورده رفتار می‌کند.

---

آرایه‌های شاخص:

تشخیص (جان‌بخشی): خورشید به عنوان یک موجود زنده و جنگجو تصویر شده.

استعاره‌های متوالی

تشبیه‌های بکر

کنایه و مجاز

تضاد و تقابل نور و تاریکی