منظور شاعر از "درد عسر" در این بیت چیه ؟

درد نداری

درد فقر و فاقه و تنگدستی

سختی و بدروزگاری

یسر با عسرست هین آیس مباش
راه داری زین ممات اندر معاش

✏ «مولانا»

چو گذشت رنج و نقصان همه باغ گشت رقصان
که ز بعد عسر یسری بگشاد فضل باری

✏ «مولانا»
 

کل من یرجو وجودا یغتنم من جودکم
کل من ارداه عسر نال من میسورکم

✏ «مولانا»

• درد عسر: درد و رنج سختی و تنگدستی است.
• صاف: به معنای هسته خرما است که شیرین و مغذی است.
• یسر: به معنای آسانی و راحتی است.

شاعر می‌گوید: "درد و رنج سختی و تنگدستی مانند پوسته سختی است که بر روی هسته شیرین و مغذی قرار گرفته است. این پوسته سخت، در نهایت از بین می‌رود و آنچه باقی می‌ماند، هسته شیرین و لذت‌بخش است."

در نگاه عرفانی، این بیت به مراحل سیر و سلوک انسان اشاره دارد. پوسته سخت، نماد نفس و خواسته‌های دنیوی است که انسان را از رسیدن به حقیقت باز می‌دارد. با تلاش و مجاهدت، این پوسته شکسته می‌شود و انسان به هسته اصلی خود که همان ذات الهی است، می‌رسد.

بعضی مفسران بر این باورند که "درد عسر" به مشکلات و سختی‌های زندگی اشاره دارد و "صاف" به نتیجه شیرین و لذت‌بخش تلاش و کوشش است. به عبارت دیگر، سختی‌ها و رنج‌ها اگرچه تلخ هستند، اما می‌توانند به رشد و کمال انسان کمک کنند و در نهایت به سعادت و خوشبختی منجر شوند.

با سلام

این بیت با بیت های قبل خود  قابل فهم تر است، چون چند بیت پشت سرهم از دُرد و صاف سخن به میان آمده.

دُرد: تیرگی و ته‌مانده مایعات

صاف: خالص، بی‌غلّ و غش

عُسر یعنی سختی، به دُرد تشبیه شده و یُسر یعنی آسانی، به صاف. منظور این است که در ظاهر عسر هست ولی حقیقت چیزی جز یسر نیست

(بیت بعد بُسر: خرمای کال)

همان‌طور که سرنوشت و اصل خرمای کال، خرمای رسیده است.

 که إنّ مع العسر یسرا

سختی همراه آسانی است.