'خشت اول چون نهد معمار کج، تا ثریا می‌رود دیوار کج'

۱- یعنی اگر پایه و اساس کاری با یک اشتباه کوچک آغاز گردد، در ادامه آن خطا بزرگتر میشود تا اینکه در نهایت کار بی ارزش و خراب می گردد.

۲- هدف گذاری روی امور اگر ناصحیح باشد، نتیجه کار هم به تبع آن رضایتمند نخواهد بود.

۳- گاهی جلو خطاهای کوچک را اگر نگیریم آن زمان که به خطاهای بزرگ تبدیل شدند دیگر نمی توان ابدا کاری در جهت اصلاحش انجام دهیم.

۴- همانطور که اگر یک معمار اولین آجر یا خشت را کج بچیند هرچقدر تعداد خشت ها و ردیف های آن بیشتر شود کج و کج تر می شود، کارهای انسان هم همینطور است؛ اگر در مرحله اول دچار خطای اساسی شد آن خطا هرگز برطرف نخواهد شد.

منظورمان از خطای اساسی چیست؟ خطایی است که واقعا تخریب کننده ی ریشه و پایه هرچیزی باشد. همین خشت کج؛ هیچ جوره نمی توان در ردیف های بعدی به درستی و در خط مستقیم خشت ها را چید. اما این ضرب المثل درباره هر خطایی نیست.

مثلا اگر همین معمار اولین خشت را از یک آجری بگذارد که جنسش کمی متفاوت تر از آجرهای دیگر است. او خطا کرده ولی خطایش جبران شدنیست زیرا به اساس کار ایرادی وارد نمیشود. البته این یک مثال بسیار ساده است در جهت اینکه به مخاطب بفهمانیم هر خطایی تا ثریا ادامه پیدا نمی کند!

۵- این ضرب المثل مشابهت معنایی دارد با ضرب المثل “ بار کج به منزل نرسد ” .(دانشچی)