منظور شاعر از "زره را جامه کرد و خود را جام" در بیت زیر چیست؟
شبیخون کرد و آمد سوی بهرام
زره را جامه کرد و خود را جام
✏ «نظامی»
٣ پاسخ
او ناگهانی (در قالب شبیخون) به سمت بهرام حمله کرد؛
زره را به جای لباس پوشید و کلاهخود را همانند جام بر سر نهاد.
این بیت یه جور ایهام هنری داره. شاعر نمی‌خواد فقط یه تصویر معمولی از آمادگی جنگی بده؛ بلکه با ترکیب «زره» و «جامه» و «خود» و «جام» داره مفاهیمی عمیق‌تر می‌سازه:
۱. «زره را جامه کرد»این یعنی نه‌تنها آماده‌ی جنگه، بلکه انگار جنگ با تمام خشونتش براش عادی شده؛ انگار لباس روزانه‌شه. این نشونه‌ی عادت به نبرد، بی‌احساسی نسبت به خطر و حتی نوعی خشونت درونی‌شده‌ست.
۲. «خود را جام»
اینجا یه ایهام داریم؛ چون «جام» هم معنی «کلاهخود» می‌ده (که از نظر شکل شبیه کاسه‌ست) و هم معنی «جام شراب».
اگر «جام» رو استعاره از شراب بگیریم، شاعر شاید داره میگه این آدم از جنگ مسته، یعنی با لذت و شور به جنگ می‌ره، انگار نبرد براش لذت‌آوره مثل باده.
۳. یعنی طرف انقدر با جنگ اخت شده که زره براش شده لباس روزمره، انگار پیراهنشه؛ کلاهخود هم مثل جام شرابیه که باهاش کیف می‌کنه. این نشون می‌ده جنگ براش نه‌تنها ترسناک نیست، بلکه لذت‌بخشه. انگار یه جورایی باهاش یکی شده، با شبیخون هم حمله کرده، یعنی باهوش و بی‌رحم و بی‌صدا، دقیق و سریع. خلاصه‌اش اینکه این بیت تصویر یه آدمیه که رزم و خون براش شده سبک زندگی، نه یه وظیفه موقت.
زره را جامه کرد
خود را جام کرد
به گونه ای زره بر تن کرد که دیگر خودش معلوم نبود .
سر تا پایش را زره فرا گرفت / پوشاند.
چهل پنجه هزاران مرد کاری
گزین کرد از یلان کارزاری
شبیخون کرد و آمد سوی بهرام
زره را جامه کرد و خود را جام
چو آگه گشت بهرام جهان‌گیر
به جنگ آمد چو شیر آید به نخجیر
قسمت جالبش اینجاست که میگه
ولی چون بخت روباهی نمودش
ز شیری و جهان‌گیری چه سود‌ش؟
بهرام شکست میخوره و خسرو پیروز میشه
چو بر بهرام چوبین تند شد بخت
به خسرو ماند هم شمشیر و هم تخت
زره: جامه جنگی دارای آستین کوتاه و مرکب از حلقه های ریز فولادی و آن را بهنگام جنگ بر روی لباسهای دیگر می پوشیدند.
خود: کلاهخود. کلاه فلزی که سربازان به هنگام جنگ یا تشریفات نظامی بر سر گذارند.
پاسخ شما
درود
تفسیری بجاست