منظور مولانا از " آسیب خضر" چیه ؟

 مولانا در داستان موسی (ع) و یوشع در جست و جوی خضر که در قرآن در سوره کهف آمده است، ماهی را نماد هدایت معرفی می ­کند:

ماهی بریان ز آسیب خضر                     زنده شد در بحر گشت او مستقر

یار را با یار چون بنشسته شد                صد هزاران لوح سر دانسته شد

لوح محفوظ است پیشانی یار                راز کونینش نماید آشکار

هادی راهست یار اندر قدوم                  مصطفی زین گفت اصحابی نجوم

                                                                        مثنوی ؛ دفتر ششم(در محضر مولانا)

»نماد«، »رمز« یا »سمبل« کلمه ایی است که معانی مختلفی دارد. نمادها یا رموز )در معنای حقیقی آن( زندگی بشر را آکنده اند، به گونهای که هیچ بخشی از زندگی انسان خالی از رمز نیست. نماد و سمبل از دیرباز در هنر و ادبیات جهان کاربردی گسترده داشته است به وسیله نماد، ظاهر کلمه، معنای پنهان و سمبلیکی مییابد که میتواند باعث تنوّع در بیان اندیشهها و آرا گردد. نماد در هنر و ادبیات هر ملّتی ممکن است شکلی خاص با توجّه به فرهنگ و سنت آن قوم و یا در مضامین متناسب هنری و ادبی، معنای متفاوت و گاه مشترک یابد. نماد ماهی از نمادهایی است که به طور گسترده در ادبیات اساطیری، دینی و ادب منظوم و منثور و همچنین، بر روی آثار هنری بسیاری از ملتها با اهداف مختلف بهکار رفته است. آثار هنری ایران از دوران پیش از اسالم و پس از آن، میزبان این نقش مایه بوده است. پژوهش پیش رو، با رویکرد توصیفی- تحلیلی داشته و گردآوری اطالعات در آن به شیوه کتابخانه ایی صورت پذیرفته است. نتایج پژوهش نشاندهنده این است که در اساطیر »ماهی« به طور کلی مظهر حاصلخیزی و باروری شناخته شده است و همچنین، در همۀ ادیان به کار رفته است. در قرآن نیز این نماد در داستان حضرت یونس و داستان موسی )ع( و خضر نشانه واکاوی و شناخت خویشتن خویش است. از بررسی و تطبیق نماد ماهی در اساطیر، قرآن و مثنوی معنوی و بر روی آثار هنری نیز، با تفسیر معانی آن در اساطیر، قرآن و ادبیات کامالً مطابق و هم سو و در ارتباط می باشد. این نماد در آرایه های تزیینی و هنر دستی از دیرباز کاربرد فراوانی داشته است.اهی نمادی از هدایت: در اشعار موالنا نماد ماهی را به دو صورت میبینیم؛ یکی سالکی که قصد رسیدن به دریای الهی را دارد و دیگری، انسان کاملی که در دریای الهی غرق شده چون انسان کامل هیچگاه از کامل شدن بیشتر بینیاز نیست به خوبی با نماد ماهی که دائماً طالب آب است نشان داده میشود. هدف، رسیدن سالک به آن انسان کامل درونی است که همانگونه که یونگ میگوید »تصویری از خداست جالب است که انسان نورانی هم، به عنوان فرد راهنما و فرد راهنمایی شده نمایان میشود«.)انسان نورانی در تصوّف ایرانی،کربن:ص34( همانگونه که ذکر داستان حضرت موسی و یوشع بن نون در جست وجوی خضر رفت موالنا نیز در کتاب مثنوی معنوی ماهی را نمادی از هدایت معرفی میکند. ماهی بریان ز آسیب خضر زنده شد در بحر گشت او مستقر )مثنوی معنوی، ج،6 بیت 2640(