معنی "اخلاط اربعه"
٢ پاسخ
در طب سنتی مراحل هضم غذا به چهار مرحله تقسیم میگردد که آن را گوارش چهارگانه (هضمهای اربعه) مینامند، در اثر این فرایند با هضم غذا خلطهای چهارگانه (اخلاط اربعه) صفرا، خون، بلغم و سودا بهوجود میآیند که این مواد به آرامی جذب بافتها و یاختهها (سلول) میشوند.
مقدار و نسبت ترکیب این اخلاط در بدن هر شخصی و در اندامهای هر فردی، یکی از چهار طبع یا مزاج گرم، سرد، تر، و خشک را بهوجود میآورد؛ این نظریه ریشه و اساس طب اخلاطی است. یعنی اگر کسی سوخت و ساز بدنش بالا باشد مزاجش گرم است. اگر شخصی رطوبت بدنش زیاد باشد مزاجش مرطوب است و افرادی هم دارای مزاج سرد یا مزاج خشک هستند. البته مزاج افراد معمولاً ترکیبی از دو مزاج است؛ مانند کسی که بدنش در هنگام لمس گرم و مرطوب است دارای مزاج گرم و مرطوب میباشد و افرادی هم داری مزاج گرم و خشک، سرد و مرطوب یا سرد و خشک میباشند. مزاجشناسی (temperamentology) یک نوع تخصص در طب سنتی ایران است.
اخلاط جمع واژه خلط است. طب سنتی رایج ایران نیز بر پایه طب اخلاطی است. و نیز از هر کدام از خلطهای فوق طبایع و مزاجهای چهارگانه به وجود میآید و به همین منوال هر کدام از طبایع مثال جهان بیرون و نماینده فصلها و عناصر چهارگانه موجود در طبیعت هستند. به ترتیب: خون که گرم و تر است بمثابه فصل بهار و باد، صفرا که گرم و خشک است بمثابه تابستان و آتش، سودا که سرد و خشک است به مانند پاییز و خاک و بلغم که سرد و تر است همانند زمستان و آب.
عناصر چهارگانه به ترتیب عبارتند از: آب، هوا، خاک و اتش هستند. استادان فلسفه میگویند که طب اخلاطی بخشی از فلسفه بوده و بنابراین طب سنتی برگرفته از طبیعیات فلسفه است. تاریخ طب سنتی ایران نشان میدهد که بیشتر پزشکان سنتی فیلسوف بودهاند (مانند ابن سینا و رازی).
* باز نشر از سایت ویکیپدیا: 👇
https://fa.wikipedia.org/wiki/خلطهای_چهارگانهاخلاط چهارگانه کدامند؟
اخلاط چهارگانه عبارتند از:
- دم
- صفرا
- سودا
- بلغم
هر خلط وابسته به عواملی مانند خوراک، فصل، دما، جنسیت و ساعت، کم و زیاد میشود. اگر فردی دچار کمبود یا ازدیاد یک خلط باشد منجر به عدم تعادل در بدن شده و تغییراتی قابل پیشبینی در فرد مشاهده میشود. همچنین ممکن است ارگانهای مختلف بدن، اختلال خلط متفاوتی داشته باشند. برای مثال ممکن است در یک فرد، قلب سوداوی و معده دموی شده باشد. باید توجه داشت که خلط و مزاج دو امر متفاوت هستند. گاهی غلبه خلط یا سوءمزاج و در برخی موارد، ترکیب این دو باعث بروز بیماری میشود.
مزاج شناسی صفراوی:
مایع موجود در خون حاوی چهار ترکیب است که بخشی از آن بالانشین می شود که خون کف آلود گرم، سبک، لطیف و بی بو است که اسمش را صفرا می گذاریم.
صفرا عامل گذرخون به مویرگهای ریز اندام انتهایی است. پیش قراول خون است و مجرا را باز می کند تا خون به اندام انتهایی برسد.
با بعضی دستها که مصافحه می کنید گرم هست و بعضی دیگر سرد است یعنی صفرا کم است. بعضی دیگر نه تنها سرد است بلکه عرق هم می کند یعنی صفرای او خیلی کم است.
بعضی دیگر حس اندام انتهایی ندارند. بعضی دیگر زخم در بدنشان ترمیم نمی شود چون صفرا در آنجا نیست که خون به آنجا برسد و زخم را ترمیم کند لذا زخم توسعه پیدا می کند. سبب، کمبود صفرا است که خون به اندام انتهایی نمی رسد.
صفرا علاوه بر این که در درون کبد وجود دارد، یک جایگاه دیگری برای او هست به اسم کیسه صفرا. برای مزاج شناسی افراد صفراوی ادامه مطلب را مطالعه کنید.
مزاج شناسی، مشخصات و ویژگی های افراد صفراوی (گرم و خشک)
طبیعت تابستانی، کشیده و لاغر اندام، نسبتا قدبلند، رنگ پوست زرد رنگ، ممکن است کم مو یا پر مو باشند، معمولا رنگ موهایشان سیاه یا خرمایی است، پوست بدن خشک، کم رطوبت، رگ دست بیشتر برجسته و آشکار
علاقه مند به فصل های سرد، متنفر از فصل های گرم، تمایل به خوردن سردیجات و ترشیجات، دهان معمولا خشک و زیاد تشنه می شوند، معمولا کم اشتها، گاهی تلخ کامی صبحگاهی، گاهی خیلی علاقه مند به ریاضی
گاهی علاقه مند به شعر و شاعری، گاهی پر انرژی و گاهی کم انرژی، گاهی عاشق و گاهی فارق، معمولا استعداد خشونت و بدخلقی دارند، معمولا تند و آتشین مزاج هستند، معمولا بی قرار، گاهی با اراده گاهی سست اراده
خیلی احساساتی و آتششان سریع فروکش میکند، افراد دقیق و تیزبین، مدیرهای موفق، مقید به نظم و ساعت، آدم های پرحرف و پرانرژی، گاهی مشکل یبوست دارند، رنگ ادرارشان معمولا خیلی زرد است.
در مردان صفراوی اگر غلبه صفرا داشته باشند، موهای سرشان از قسمت جلو شروع به ریزش میکند.
بیماری های شایع در صفراوی ها
- اگزمای پوستی
- پبوست مزمن
- بیش فعالی
- سردرد صفراوی
- جوش و …
بهترین پیشنهاد برای سلامتی صفراوی ها
- شربت سرکه انگبین
- شربت آبلیمو
- آب زرشک و غیره
- حجامت عام سالانه یک الی ۲ مرتبه توصیه میشود
- زاج شناسی دموی:
- خون قرمز گرم، شفاف و روشن، شیرین و بی بو (آن قدر روشن است که به آن خون کفتری می گویند) را گویند.
- برای مزاج شناسی افراد دموی ادامه مطلب را مطالعه کنید.
- مزاج شناسی، مشخصات و ویژگی های افراد دموی (گرم و تر)
- طبیعت بهاری، درشت اندام، چهره گلگون و پرخون، پوستشان گلگون یا گندم گون، موهای سرشان پر پشت، فراوانی موهای بدن، موهای سیاه یا خرمایی، موهای ضخیم، پیچش موی زیاد، چشمان به قرمزی میزنند
- رگ دست برجسته، پوست مرطوب و گرم، دهان کم رطوبت و تشنگی مداوم، حرارت خیلی زیاد بدن، زیاد حرف میزنند، یبوست و مشکلات گوارشی کمتری دارند، خوش اشتها و خوش خوراک، علاقه مند به ترشیجات و سردیجات
- علاقه مند به موسیقی و شعر، عاشق پیشه، اهل طبیعت، بلند پرواز، دوراندیش، خوش رو و خوش اخلاق، بذله گو و شوخ، خوش مشرب و خوش گذران، توان ریسک بالا، فرمانده در جنگ، خیلی سخاوتمند و شجاع و جسور
- معمولا بی نظم، خیلی پرانرژی و چابک و توانمند، عرق کردن زیاد، خونریزی لثه، شیرینی صبحگاهی دهان، جوش های بزرگ چرکی
- بیماری های شایع در دموی ها
- سردردهای دموی
- دیابت
- فشار خون
- سکته های قلبی، مغزی و …
- بهترین پیشنهاد برای سلامتی دموی ها
- حجامت عام سالانه ۲ الی ۳ مرتبه می باشد.
- مزاج شناسی بلغمی:
- مایعی غلیظ تر از دم و با رنگی روشن تر و شیرینی مزه اش کمتر می باشد که اسم آن را بلغم می گذاریم.
- برای مزاج شناسی افراد بلغمی ادامه مطلب را مطالعه کنید.
- مزاج شناسی، مشخصات و ویژگی های افراد بلغمی (سرد و تر)
- طبیعت زمستانی، درظاهر درشت اندام، استخوان های باریک (باریک و درشت اندام)، تپل، معمولا دارای موهای کم پشت و صاف و نرم و نازک، سردی در سرتاسر بدن، پوست سرد و نرم و مرطوب، رنگ پوست سفید
- منافذ پوست ریز، رگ دست پنهان، دهان مرطوب و پر آب، معمولا دارای چشمان رنگی و روشن، اشتهای زیاد و خوش خوراک، دارای موهای خرمایی روشن یا بور، بسیار دل نازک، معمولا دارای ناخن صورتی
- معمولا دارای چهره های ظریف، آدم های آرتم و حسابگر و محتاط، گرایش به علوم عقلی و ریاضیات، آدم های منطقی و عاقل، دارای حوصله زیاد، اکثرا فشار خون پایین، تجارت پیشه، میانه رو
- معمولا گذشته نگر، خیلی کینه ای، خیلی سرد و آرام، دارای استعداد افسردگی، معمولا اهل سازش، تاثیر پذیر، افراد خودخور، آدم های راحت و ریلکس، آدمهای متعادل.
- بیماری های شایع در بلغمی ها
- دیابت
- فشار خون
- افسردگی
- سردرد سرد
- چاقی
- چربی خون
- بیماری های گوارشی
- کبد چرب و …
- بهترین توصیه برای سلامتی بلغمی ها
- خوراک گرمی ها (گرم و خشک)
- قی کردن سالی یکی دوبار
- بادکش (حجامت گرم و خشک)
- مزاج شناسی سوداوی:
- آخرین مایع درون ظرف کبد، خون فشرده لزج و نسبت به هر سه خلط دیگر سردترین و به هم چسبیده با مزه ای متفاوت می باشد که رنگی تیره دارد و به سیاهی میزند اسم آن را سوداء می گذاریم.
- برای مزاج شناسی افراد سوداوی ادامه مطلب را مطالعه کنید.
- مزاج شناسی، مشخصات و ویژگی های افراد سوداوی (سرد و خشک)
- طبیعت پاییزی، رطوبت بدن همیشه پایین، بافت چربی در بدن کم است، فاقد عضله، لاغر اندام، قد متوسط، افراد استخوانی در جامعه، چاق شدنی نیستند، دارای پوست خشک
- به شدت علاقه مند به حسابگری و محاسبه، افراد خیلی با احساس، افراد کلی نگر، بسیار محتاط و کمالگرا، بسیار با پشتکار و منظم، با دقت همه جانبه، تمایل کم به مسايل مذهبی، نا آرام، حالت وسواس گونه و بسیار حساس
- خیلی فکر و خیال می کنند، افسردگی در آنها بسیار است، معمولا نگرانند و خودخوری می کنند، دچار غم و غصه میشوند، بیشتر در فکرند، اگر لج کنند بسیار لجباز میشوند، منتقد های بسیار خوب
- رگ های دست آنها ریز است، در لمس تن آنها سرد است، بوی بد دهان، پوست کم طراوت، معمولا دارای یبوست، سرطان در آنها بیشتر رخ میدهد، کم اشتها، موهای خشک و مجعد
- احساس سرما، متمایل به خوردن شیرینی جات، دارای سوزش معده، قهرهای طولانی، دارای اندیشه های بد و افکار منفی، بی خوابی، زودرنج، خیلی مغرور، علاقه مند به سیگار، کم ظرفیت، اهل جار و جنجال، علاقه مند به تنهایی و گوشه نشینی.
- بیماری های شایع در سوداوی ها
- افسردگی
- سیاهی دور چشم
- یبوست
- سندروم روده تحریک پذیر
- کابوس های شبانه
- اگزمای پوستی
- شوره سر
- سوزش معده
- سرطان
- وسواس و …
- بهترین توصیه برای سلامتی سوداوی ها
- خوراک گرمی جات (گرم و تر)
- خوردن غذاهای ملس یا همان ترش و شیرین مانند: رب انار، انار ملس و …
- استفاده از مسهل که بهترین پاک کننده تن سوداوی ها است.