انواع واژگان در زبان فارسی

در زبان فارسی، کلمه‌ها به هفت نوع تقسیم می‌شوند:

فعل، اسم، ضمیر، صفت، قید، حرف و شبه‌جلمه (صوت).

فعل کلمه‌ای است که انجام گرفتن یا انجام پذیرفتن کاری یا داشتن و یا پذیرفتن حالتی را در زمان گذشته یا حال یا آینده بیان می‌کند و نیز بر شخص، مفرد و جمع، و زمان دلالت دارد.

مثال:

علی می‌نویسد.

شیشه شکست.

اسم کلمه‌ای است که می‌توان آن را جمع بست و برای نامیدن کسی یا چیزی به‌کار می‌رود و می‌توان امری را به آن نسبت داد.

در مثال‌های قبل:

علی و شیشه اسم هستند.

ضمیر کلمه‌ای است که به جای اسم می‌نشیند و از آن جانشینی می‌کند. مثل «او» و «آن‌ها» به جای «علی» و «درخت‌ها» در دو جمله‌ی زیر:

او می‌نویسد.

آن‌ها سبز شده‌اند.

صفت کلمه‌ای است وابسته به اسم. به‌وسیله‌ی صفت خصوصیت‌هایی رو به اسم نسبت می‌دهیم. در جمله‌ی زیر، کلمه‌ی «خوش‌بو» به اسم «گُل» نسبت داده شده است:

گل خوش‌بو.

قید خصوصیتی به مفهوم فعل اضافه می‌کند. در حقیقت، آن را محدود و مقید می‌سازد. مثل کلمه‌ی «تند» در جمله‌ی زیر:

علی تند می‌نویسد.

حرف یا نقش‌نما نوع دیگری از کلمه‌ها هستند که به خودی خود معنایی ندارند و برای نسبت دادن و مربوط ساختن کلمه‌ای به فعل یا پیوستن اجزای جمله به یکدیگر یا مربوط ساختن دو جمله به یکدیگر و یا به عنوان نقش‌نما به کار می‌روند. در جمله‌ی زیر، «مداد» اسمی است که به وسیله‌ی کلمه‌ی «با» به فعل مربوط شده است:

علی با مداد می‌نویسد.

شبه‌جمله یا صوت اغلب در بیان احساس و عاطفه به کار می‌رود و مفهوم جمله از آن به دست می‌آید. مثل کاش در جمله‌ی زیر:

کاش سریع‌تر صبح شود.

کاش درواقع شبه‌جمله است. از آن مفهوم «آرزو می‌کنم که...» یا «خواست من این است که...» به دست می‌آید.

منبع: دستور زبان فارسی ۱ - حسن احمدی گیوی و حسن انوری