تفاوت بین قافیه و ردیف در اشعار فارسی چیست؟

اجازه بدید ابتدا به تعریف «ردیف» و «قافیه» هر کدام به صورت مجزا شروع کنم.

ردیف چیست؟

به عنوان تعریف ردیف باید گفت که در یک شعر، به کلماتی که دو ویژگی زیر را دارند، ردیف می گویند:

1. دقیقاً عین هم هستند.
2. بعد از قافیه می آیند.

مثال برای ردیف:

مسلمانان مرا وقتی دلی بود --- که با وی گفتمی گر مشکلی بود

همانطور که میبینید، در بیت بالا، واژه «دلی» هم وزن واژه «مشکلی» است و پس از هردوی آنها در انتهای بیت، بلافاصله واژه «بود» که در بین در دو مصرع دقیقا یکسان است وجود دارد. پس در شعر بالا واژه «بود» ردیف محسوب می شود.

نکته: یک شعر می تواند هیچ ردیفی نداشته باشد. (و کم و کان آهنگین و وزین باشد)

قافیه چیست؟

به عنوان تعریف قافیه باید گفت که در یک شعر، به کلماتی که سه ویژگی زیر را دارند، قافیه می گویند:

1. هم وزن هستند.
2. در انتهای هر مصراع می آیند.
3. در حرف آخر با هم مشترک هستند.

مثال برای قافیه:

ای نعمت ولایت تو، بهترین نعـم --- وی لطف بی نهـایت تو شامل امم

همانطور که مشاهده می کنید واژگان «نعیم» و «امم» (دو واژه انتهایی پایان هر دو مصرع فوق)، هم موزن هستند که در مقال بالا قافیه نامیده می شوند. لازم به توضیح است که قانفیه خود نیز انواع مختلفی دارد:

• قافیه درونی
• قافیه میانی
• قافیه پایانی

که تشریح هر یک از انواع قافیه خود مبحثی مجزا می باشد و به عنوان پاسخی برای سوال شما جایی ندارد.

جمع بندی

فکر می کنم با تعریف «ردیف» و «قافیه» به صورت مجزا متوجه تفاوت این دو مفهوم شده اید و به عنوان یک جمع بندی باید بگویم که «ردیف دو کلمه دقیقا و عینا یکسان هستند که عموما در انتهای هر دو مصرع می آیند» و «قافیه دو کلمه هم وزن (نه صرفا یکسان) هستند که عموما در انتهای هر دو مصرع می آیند.»