ساختار جمله چگونه است و نقش اسم‌های "تیر" و "دل" در اینجا چیست؟

در این بیت از مولانا، ساختار جمله به گونه‌ای است که در آن مفهومی عمیق و معنوی بیان شده است. این بیت از نظر ساختار دستوری به شرح زیر تحلیل می‌شود:

تحلیل ساختار:

"هر تیر که در کیش است": این بخش به‌طور ضمنی به «تیر» اشاره دارد که نماد آزمایش، بلا، یا درد است. "کیش" به معنای مسیر یا دین است. پس "هر تیر که در کیش است" به معنی هر بلایی است که در مسیر دینی و معنوی ممکن است انسان با آن مواجه شود.

"گر بر دلِ ریش آید": این بخش شرطی است که بیان می‌کند اگر آن تیر یا بلا به دلِ ریش (که در اینجا به معنای دل بزرگ یا دل با تجربه است) برسد، چه اتفاقی می‌افتد. "دلِ ریش" به احتمال زیاد به معنای دل پخته، عاقل یا دل کسی است که از تجربیات و آزمون‌های زندگی آگاهی دارد.

"ما نیز یکی باشیم، از جمله قربان‌ها": در این بخش، شاعر به جمعی از انسان‌ها اشاره می‌کند که در برابر درد و آزمایش‌های زندگی تسلیم می‌شوند و آماده فداکاری هستند. در اینجا، «قربان‌ها» به افرادی اشاره دارد که در راه حق یا در مسیر معنوی قربانی می‌شوند.

نقش اسم‌ها:

"تیر": در اینجا "تیر" نمادی از درد یا آزمایش‌های زندگی است. این اسم به عنوان فاعل جمله اول عمل می‌کند و به عنوان یک تصویر معنوی برای مشکلات و دشواری‌ها به کار رفته است.

"دل": "دل" در اینجا به معنای قلب یا روح انسان است و نقش مفعول را در جمله دوم دارد. "دلِ ریش" به دل انسانی اشاره دارد که با تجربه‌های زندگی پخته شده و توانایی تحمل مشکلات را دارد. این اسم به‌طور استعاری برای اشاره به ویژگی‌های روحانی یا عاطفی شخص استفاده شده است.

نتیجه‌گیری:

در این بیت، «تیر» نماد مشکلات و آزمایش‌ها است و «دل» نشان‌دهنده قلب یا روح انسان است که در مواجهه با این آزمایش‌ها قرار می‌گیرد. شاعر از طریق این تصویرها می‌خواهد بگوید که انسان‌های پخته و با تجربه، با دل‌های بزرگ، آماده‌اند تا در برابر آزمایش‌ها فدا شوند و در راه حقیقت قربانی کنند.