معنی کلمه ی" روح القدوس"

در ابتدا تصورم اینست که  "و" در متن شما اضافه تایپ شده.

واژه «رُوحُ القُدُس» چهار بار در قرآن مجید آمده که گاه درباره حضرت عیسى (علیه السلام) و گاه درباره پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) است.

در مورد حضرت مسیح (علیه السلام) مى فرماید: «وَآتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ»: (و به عیسى بن مریم دلایل روشن دادیم; و او را با روح القدس تایید کردیم).(سوره بقره، آیه 87)

در مورد سخن گفتن عیسى (علیه السلام ) در گاهواره، مى فرماید: «ذْ أَیَّدتُّكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَكَهْلًا »: (به خاطر آور زمانى که تو را با "روح القدس" تأیید کردم; که در گاهواره و نیز در حال میانسالى، با مردم سخن مى گفتى).(سوره مائده، آیه 110)

و درباره پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِن رَّبِّكَ بِالْحَقِّ»: (بگو: "روح القدس آن را از جانب پروردگارت بحق نازل کرده").(سوره نحل، آیه 102)

مفسّران براى «رُوحُ القُدُس» عمدتاً دو تفسیر ذکر کرده اند:

یکى فرشته وحى جبرئیل، و دیگرى نیروى مرموز غیبى خاصّى که با انبیاء بوده است.

آیه مربوط به پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله) با معناى اول تناسب دارد ولى آیات مربوط به حضرت مسیح (علیه السلام) متناسب با معناى دوم است و همان بود که مسیح را تأیید مى کرد تا در گاهواره سخن بگوید و یا مردگان را زنده نماید.

این روح مقدّس و پاک منبع الهام بخش بزرگى براى انبیاء بوده و حتّى از بعضى از تعبیرات احادیث استفاده مى شود که روح القدس با افراد با ایمان (طبق سلسله مراتب ایمانى) نیز همراه است، و همان است که گویندگان متعهّد و شاعران با ایمان را در گفتن و سرودن نثر و نظم هاى بلیغ تأیید مى نموده، و مومنان راسخ را در تصمیم گیرى هاى مهم تقویت مى کرده است.

از روایات فراوانى بر مى آید که روح القدس حقیقتى بوده است در انبیاء و ائمه معصومین (علیهم السلام) که با آن حقایق بسیارى را درک مى کرده اند از جمله در روایات متعددى آمده است که امامان معصوم (علیهم السلام) به هنگام قضاوت و داورى از روح القدس مدد مى گرفتند. 

 
منظور از تأیید حضرت عیسی (علیه السلام) توسط روح القدس !
موضوع تأیید و کمک عیسی بن مریم (علیه السلام) توسط روح القدس، چندین بار در قرآن آمده است:
1. «وَلَقَدْ آتَیْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّیْنَا مِن بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ... ». [1]

2. «تِلْكَ الرُّسُلُ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ مِّنْهُم مَّن كَلَّمَ اللّهُ وَرَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجَاتٍ وَآتَیْنَا عِیسَى ابْنَ مَرْیَمَ الْبَیِّنَاتِ وَأَیَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ ... ».[2]

3. «إذْ قَالَ اللّهُ یَا عِیسى ابْنَ مَرْیَمَ اذْكُرْ نِعْمَتِی عَلَیْكَ وَعَلَى وَالِدَتِكَ إِذْ أَیَّدتُّكَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُكَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَكَهْلًا ... ». [3]

در آیه اول و دوم نام حضرت عیسی (علیه السلام) بعد از ذکر کلمه پیامبران آمده است. علت این ذکر خاص بعد از عام، به خصوص در آیه اول تأکید بر نام عیسی (علیه السلام) بوده که شریعت جدیدی را بعد از موسی (علیه السلام) آورده است، البته این پیامبران مقام بالایی داشته‌اند، اما بعد از موسی (علیه السلام)، قطعاً عیسی (علیه السلام) دارای شریعت جدید بوده و دین موسی را نسخ کرده و این علت ذکر خاص عیسی(علیه السلام) است. [4]

مفسران «بیّنات» در دو آیه اول را نیز به معنای معجزات عیسی (علیه السلام)؛ مانند زنده کردن مردگان، شفا دادن مریض ‌ها و ... ذکر کرده‌اند. [5]

بحث در مورد روح القدس به دو صورت می ‌تواند تقریر شود:
اول: این ‌که، روح القدس به صورت کلی چه معنایی در قرآن دارد؛ در این مورد بحث ‌های مفصلی جریان دارد که نیازی به ذکر آنها در این ‌جا نیست. [6]

دوم: روح القدس در این آیات، چه معانی دارد؛ در این آیات، احتمالاتی پیرامون روح القدس وجود دارد که برخی از آنها معتقدانی نیز دارد و برخی تنها در حد احتمال ذکر شده‌اند. این احتمالات از این قرارند:

1. تعدادی از مفسّران روح القدس در این آیات را به مانند آیات دیگر قرآن به جبرئیل تفسیر کرده‌اند.

2. برخی از مفسّران روح القدس را به انجیل تعبیر کرده‌اند؛ به این معنا که خداوند به وسیله انجیل حقانیت عیسی (علیه السلام) را بر مردم آن زمان اثبات کرد و وجود انجیل، تأیید و کمکی بر عیسی شد. [7]

3. روح القدس، همان اسم اعظمی است که عیسی (علیه السلام) توسط آن مردگان را زنده می‌ کرد و با این اسم بود که حقانیت عیسی بر همگان آشکار شد.

4. منظور از روح در این عبارت؛ روح عیسی (علیه السلام) است و منظور از «القدس» خداوند باری تعالی تعبیر می ‌کند، اما در این‌ که چرا خداوند، روح عیسی (علیه السلام) را به خود نسبت داده، به نظر می ‌رسد برای بزرگ کردن و گرامی داشتن عیسی (علیه السلام) بوده است.[8]

اینها احتمالاتی بود که در تفسیر‌های مختلف ذکر شده است؛ برخی از مفسّران یکی را انتخاب کرده‌اند.

=================================
پی نوشت ها:
[1]. بقره، 87: «ما به موسى کتاب دادیم و در پى او پیامبرانى فرستادیم و به عیسى بن مریم معجزاتى دادیم و او را با روح القدس تأیید کردیم ... ».
[2]. بقره، 253:‌ «از آن فرستادگان برخى را بر برخى برترى بخشیدیم. از آنان کسى است که خدا با او سخن گفت، و برخى از آنان را درجات و مراتبى بالا برد. و عیسى بن مریم را دلایل و نشانه‏هاى روشن دادیم، و او را به وسیله روح القدس توانایى بخشیدیم ... ».
[3]. مائده، 110: «[یاد کنید] هنگامى که خدا فرمود: اى عیسى بن مریم! نعمتم را بر خود و بر مادرت یاد کن، آن‌گاه که تو را به وسیله روح القدس توانایى بخشیدم، که با مردم در گهواره [به اعجاز] و در میان‌سالى [به وحى‏] سخن گفت ... ».
[4]. فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، ج 3، ص 595، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ سوم، 1420ق.
[5]. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: اعلمی، حسین، ج 1، ص 157، انتشارات الصدر، تهران، چاپ دوم، 1415ق.
[6]. برای اطلاعات بیشتر ر.ک: 5973: روح در قرآن و علت عدم توضیح بیشتر در مورد ماهیت آن.
[7]. از جمله کسانی که این قول را مطرح کرده است: محمد رشید بن علی رضا (رشید رضا)، تفسیر المنار، ج 1، ص 312، الهیئة المصریة العامة للکتاب، مصر، 1990م.
[8]. این قول به برخی از بزرگان منسوب است که در برخی از تفاسیر نقل شده است: مفاتیح الغیب ، ج 3، ص 596.
 

در اسلام، روح القدس یکی از فرشتگان مقرب است که در قرآن به عنوان فرشته وحی یا همان جبرئیل نام برده شده‌است. (بنابر یکی از تفاسیر) البته القاب دیگری نیز برای او به کار برده شده‌است، مانند: روح‌الامین، شدیدالقوی، ذومره، امین وحی، و مسئول عالم ذر(عالمی که در آن از همه انسانها شهادت گرفته شده که خداوند ، الله آنانست.

روح القدس

( ویکی شیعه):

رُوح‌ُ القُدُس به‌معنای روح پاک، موجودی منزه از عیب‌ها و نقص‌ها است. موجوداتی چون جبرئیل، موجودی از عالم امر، نیروی غیبی، عقل فعال، روح‌الارواح و بزرگ فرشتگان از مصادیق روح القدس معرفی شده‌اند. در منابع اسلامی وظایفی همچون رساندن وحی به پیامبران، یاری رساندن به مؤمنان، مبدأ علم پیامبران، منشأ القاء حکم و علم به اهل بیت(ع) و شفاعت در روز قیامت به روح‌القدس نسبت داده‌ شده است.

روح‌القدس در ادبیات مسیحی اُقنوم سوم از اقنوم‌های سه‌گانه (پدر، پسر و روح‌القدس) است؛ البته برخی از متکلمان مسیحی، الوهیتش را نپذیرفته‌اند. واژه روح القدس در قرآن، کتب مقدس و در ادبیات فارسی و عربی استفاده شده است. کتاب «تحلیل فلسفی و عرفانی روح‌القدس در متون دینی» اثر فاطمه علی‌پور به تبیین جایگاه روح‌القدس در آئین زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام پرداخته است.

مفهوم‌شناسی و جایگاه

روح‌‌القدس به‌معنای روح پاک، موجودی است که از عیب‌ها و نقص‌ها منزه است.[۱] در قاموس کتاب مقدس آمده ست، روح‌القدس را مقدس می‌گویند چرا که از کارهایش تقدیس قلب‌های مؤمنان است و به واسطه علاقه‌ای که به خدا و مسیح دارد، او را روح‌الله و روح مسیح نیز می‌نامند.[۲]

این واژه در قرآن و کتاب مقدس به کار رفته است؛ قرآن از نازل شدن قرآن به وسیله روح‌القدس[۳] و تأیید حضرت عیسی توسط او[۴] سخن گفته است. این واژه در ادبیات فارسی نیز استفاده می‌شود مانند:

فیض روح‌القدس ار باز مدد فرماید

دیگران هم بکنند آنچه مسیحا می‌کرد[۵]

روح‌القدس کیست؟

درباره حقیقت روح‌القدس احتمالات مختلفی ذکر شده است:

• جبرئیل: تعدادی از مفسران روح‌القدس را جبرئیل دانسته‌اند.[۶] نامیدن جبرئیل به روح‌القدس به روحانیت و قداست او و نیز نقشش در زنده نگه داشتن دین اشاره دارد.[۷]
• موجودی از عالم امر: علامه طباطبایی روح‌القدس را موجودی از عالم امر و غیر از ملائکه می‌داند که آنان را در رساندن وحی به انبیا همراهی می‌کرده است.[۸]
• بزرگ فرشتگان: در روایتی از امام صادق(ع)، روح القدس فرشته‌ای بزرگ‌تر از جبرئیل و میکائیل معرفی شده که همراه پیامبر اکرم(ص) بوده و پس از پیامبر(ص)، همراه امامان شیعه است.[۹] در برخی از روایات روح‌القدس، همان روح دانسته شده که در قرآن[۱۰] از نزول او به همراه ملائکه در شب قدر سخن گفته شده است.[۱۱]
• نیروی غیبی: روح‌القدس اسم اعظم[۱۲] یا نیروی غیبی[۱۳] که عیسی مسیح با آن مردگان را زنده می‌کرد. این نیرو به صورت ضعیف‌تر در وجود همه مؤمنان قرار دارد و آنها را یاری می‌کند و از گناه بازمی‌دارد.[۱۴]
• صادر نخستین: به گفته سید حیدر آملی، حکما اتفاق‌نظر دارند که صادر نخستین عقل است؛ البته آن را با نام‌های مختلفی از جمله روح‌القدس و عقل فعال خوانده‌اند.[۱۵]
• روح الارواح: در برخی از آثار عرفا، از روح‌القدس به عنوان روح‌الارواح یاد شده که مخلوق خدا نیست؛ بلکه وجهی از وجوه خدا است که روح مخلوقات به آن قائم است.[۱۶]

وظایف

در قرآن کریم و احادیث وظایفی به روح‌القدس نسبت داده شده است.

• ابلاغ وحی به پیامبران: بنابر اینکه روح القدس جبرئیل باشد انتقال و ابلاغ پیام خدا به پیامبران از وظایف او است.
• مؤید و کمک‌کننده پیامبران و اولیای الهی: در آیاتی از قرآن که سخن از تأیید عیسی مسیح به وسیله روح القدس به میان آمده، بنابر نظر مفسران تأیید به معنای تقویت و کمک است.[۱۷] برخی نیز در اینجا انجیل را مصداق روح‌القدس دانسته‎اند.[۱۸]
• مبدأ علم انبیا: در برخی از روایات از وجود پنج روح در وجود انبیا و اوصیا نام برده شده که روح‌القدس از جمله آنهاست و به وسیله آن پیامبران اشیاء را می‌شناسند.[۱۹]
• القا حکم الهی به اهل‌بیت(ع): بر پایه روایات، اهل‌بیت بر اساس حکم خدا، داود نبی و چیزی که روح‌القدس بر قلبشان القا می‌کند، قضاوت می‌کنند.[۲۰]
• شفاعت در قیامت: بر پایه حدیثی از پیامبر اسلام(ص) نخستین شفاعت‌کننده در روز قیامت روح‌القدس است.[۲۱]
• یاری‌رسانی به مؤمنان: بر اساس روایات روح‌القدس تا زمانی که مؤمنان پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را حمایت کنند، آنان را یاری می‌کند.[۲۲] به گزارش ابن اَثیر تاریخ‌نگار اسلامی، پیامبر(ص) از خدا خواست حسان بن ثابت شاعر عرب در دوره جاهلیت که در دفاع از پیامبر(ص) و هجو دشمنان اسلام شعر می‌سرود، را تا زمانی که از پیامبر(ص) پشتیانی می‌کند، مورد تأیید روح‌القدس قرار دهد.[۲۳]

الوهیت

در ادبیات مسیحی روح‌القدس، اقنوم سوم از اقنوم‌های سه‌گانه (پدر، پسر و روح‌القدس) است.[۲۴] در کتاب مقدس حیات به او نسبت داده شده است.[۲۵] بر اساس کتاب مقدس، مؤمنان در هنگام توبه روح‌القدس را در می‌یابند و او آنها را از آلودگی‌های گناه پاک می‌کند؛[۲۶] البته متکلمان مسیحی درباره الوهیت روح‌القدس اختلاف‌نظر دارند. بعضی از آنان شخصیت الهی روح‌القدس را انکار کرده و او را فرشته می‌دانند.[۲۷] برخی دیگر بر این باورند که روح‌القدس موجود مستقلی نیست؛ بلکه تجلی خداوند است و به الوهیتش معتقدند.[۲۸]

تک‌نگاری

کتاب «تحلیل فلسفی و عرفانی روح‌القدس در متون دینی» اثر فاطمه علی‌پور به تبیین جایگاه روح‌القدس در آئین زرتشت، یهود، مسیحیت و اسلام پرداخته است. همچنین در این کتاب نظریات فلسفی و عرفانی اندیشمندان مسلمان تحلیل و ارزیابی شده است.

روح‌القدس به صورت یک کبوتر بر عیسی مسیح نازل می شود، اثر موریلو، حدود ۱۶۷۷[۱]

روح‌القُدُس یا جان پاک در نظر بیشتر مذاهب مسیحی سومین شخص خدای یکتای تثلیث است، یعنی خدای پدر، خدای پسر و روح‌القدس می‌شود. در عهد جدید از روح‌القدس با عنوان‌های روح مسیح، روح حقیقت، فاطِد و روح‌القدس یاد شده‌است؛[۲][۳] همچنین با توجه به ارتباط تاریخی مسیحیت با یهودیت، در عهد عتیق از عباراتی همانند روخ قدش (روح‌القدس)، روخ الوهیم (روح خدا)، روخ یهوه (روح یهوه) و روخ حکما (روح حکمت) یاد شده‌است.[۴][۵]

بر اساس آیه دوم و سوم فصل اول کتاب پیدایش، روح خدا (روح القدس) به همراه خدای پدر و کلام زنده خدا (عیسی مسیح) در زمان پیدایش هستی حضور داشته‌اند و هر سه یک ذات هستند و لذا روح‌القدس به همین ترتیب شخصیت سوم تثلیث و خدا است. مسیحیان ایمان دارند که خدا در ذات خود واحد و یگانه است، اما در عین حال، همواره در عین ذات واحد، در سه شخصیت وجود دارد و که هر سه کاملاً خدا هستند.«روح القدس» اقنوم سوم از سه اقنوم «پدر، پسر، روح القدس» در آیین مسیحیت می باشد. در نظر عهد عتیق، روح القدس، وجود فعال و حیات بخش خدا در میان موجودات است.

روح القدس: نفسی الهی و مقدس

روح القدس یکی از مفاهیم مهم در ادیان ابراهیمی به ویژه مسیحیت و اسلام است. این واژه به معنای "روحی که مقدس است" است و به نیرویی الهی و مقدس اشاره دارد که از جانب خداوند به جهان فرستاده شده است.

روح القدس در مسیحیت

در مسیحیت، روح القدس به عنوان یکی از سه شخص تثلیث (پدر، پسر و روح القدس) شناخته می‌شود. روح القدس نقش بسیار مهمی در زندگی مسیحیان دارد و به عنوان منبع قدرت، هدایت و تقدس‌بخشی در نظر گرفته می‌شود. برخی از نقش‌های روح القدس در مسیحیت عبارتند از:

• تقدیس‌بخشی: روح القدس به مؤمنان قدرت می‌دهد تا زندگی مقدسی داشته باشند.
• هدایت: روح القدس به مؤمنان کمک می‌کند تا راه درست را انتخاب کنند.
• قدرت‌بخشی: روح القدس به مؤمنان قدرت می‌دهد تا کارهای بزرگ انجام دهند.
• آسایش‌بخشی: روح القدس به مؤمنان در زمان‌های سخت آرامش می‌دهد.

روح القدس در اسلام

در اسلام نیز به روح القدس اعتقاد وجود دارد، اما تعبیر و تفسیر آن متفاوت از مسیحیت است. در قرآن کریم، روح القدس معمولاً با نام جبرئیل آمده است و به عنوان فرشته‌ای که وحی را به پیامبران می‌آورد، شناخته می‌شود. برخی از مفاهیم مرتبط با روح القدس در اسلام عبارتند از:

• وحی: روح القدس واسطه وحی الهی به پیامبران است.
• الهام: روح القدس به انسان‌ها الهام می‌بخشد.
• علم: روح القدس منبع علم و دانش است.

تفاوت‌های روح القدس در مسیحیت و اسلام

با وجود شباهت‌هایی که بین دو دین در مورد روح القدس وجود دارد، تفاوت‌های مهمی نیز وجود دارد:

• تثلیث: در مسیحیت، روح القدس یکی از سه شخص تثلیث است، در حالی که در اسلام چنین اعتقادی وجود ندارد.
• نقش: نقش روح القدس در مسیحیت و اسلام در برخی موارد متفاوت است.
• تعبیر: تعبیر و تفسیر از روح القدس در دو دین متفاوت است.