رودکی، شاعر بزرگ قرن سوم هجری، به چه لقب معروف بود؟

سلطان الشعرا یا آدم الشعرا و پدر شعر فارسی

 و حالا چرا این القاب ؟

اول باید بدونیم که این مرد بزرگ یکی از پرکارترین چهره های ادب و هنر ایرانه و ابیات بسیار زیادی گفته ، سمرقندی یک شعری درباره رودکی داره که تعداد ابیات سروده شده رودکی رو توش گفته، سمرقندی اول در مقام بزرگی این شاعر میگه :

گر سری یابد به عالم کس به نیکو شاعری ( یعنی اگه کسی سری تو سرها دربیاره و شاعر بزرگی بشه)

    رودکی را برسر آن شاعران زیبد سری

بعد اضافه می کنه:

شعر او را برشمردم سیزده ره صد هزار         هم فزون آید اگر چونان که باید بشمری

بعضی ها میگن سیزده ره صد هزار یعنی سیزده تا صد هزار که میشه یک میلیون و سیصد هزار بیت که دیگه خیلی زیادمیشه و خیلی بعیده و اکثر محققا بر این عقیده ان که تعداد ابیات سروده شده رودکی بیش ازصد هزار بیت بوده و معنی این شعر اینه که سیزده بار صدهزار شعر رودکی رو خونده که البته مشخصه که صدهزار بیت هم خیلی زیاده و برای همین رودکی یکی از پرکارترین شعراست. از این همه شعر هم تقریبا فقط هزار و خورده ای بیت تا الان باقی مونده و این گنجینه بزرگ ادبی بر اثر حوادث روزگار و غارتگری و تخریب بسیاری از کتابخانه ها از میون رفته.

ولی تو همین ابیات باقیمونده هم مشخصه که رودکی انواع و اقسام آرایه های ادبی رو به بهترین شکل استفاده کرده و به واقع یه الگویی شده برای شاعرای بعد از خودش، در حقیقت شعر فارسی در زمان رودکی قالب اصلی خودش رو پیدا می کنه و شاعرای بعدی رهرو راهی میشن که رودکی تو سده سوم آغاز کرده ، بعدش فردوسی سده چهارم خیام سده پنجم عطار سده ششم سعدی و مولانا سده هفتم حافظ سده هشتم و الباقی شعرا. تمام این حضرات بزرگ هم ارادت خاصی به رودکی داشتن ، حافظ تو یکی از غزلیات معروفش وقتی دلش از دنیا و زندگی میگیره و دنبال همدمی میگرده که حرفش رو بفهمه میگه

سینه مالامال درداست ای دریغا مرهمی            دل زتنهایی به جان آمد خدا را همدمی

خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندی دهیم           کز نسیمش بوی جوی مولیان آید همی

بله ترک سمرقندی که منظور رودکیه و بوی جوی مولیان هم که معروف ترین شعر رودکیه. علاوه بر اینا رودکی جزو اولین شعراییه که برای خودش دیوان داشت و یه جورایی میشه گفت دیوان اشعار رو اون پایه گذاری کرد. رودکی رو خالق شعر رباعی هم میدونن و یا حداقل رباعی رو رودکی بال و پر داده و این قالب شعری رو احیا کرده که بعدها شاعران بزرگی که سرامدشون خیام نیشاپوری بود از این قالب برای اشعارشون استفاده کردن ، رودکی تو یکی از رباعیات زیباش میگه:

بی روی تو خورشید جهان سوز مباد              هم بی تو چراغ عالم افروز مباد

با وصل تو کس چو من بدآموز مباد                 روزی که ترا نبینم آن روز مباد

البته رودکی علاوه بر رباعی، مثنوی، قطعه و غزل ، قصیده  هم میسروده و مخصوصا در قصیده سرایی پیشرو بود، و اشعار حکیمانه ای ازش به یادگار مونده. یکی دیگه از کارای بزرگ رودکی به نظم دراوردن کلیله و دمنه بود، کلیله و دمنه مجموعه داستان های عبرت آموزی از زبان دو شغال به نام های کلیله و دمنست که  در اصل هندی بوده و به زبان عربی هم ترجمه شده بود ، کاری که رودکی کرد ترجمه این اثر از عربی به فارسی و به نظم دراوردن اون بود ، یعنی کلیله و دمنه نثر بود مثل کتاب نوشتش متنی بود و رودکی اونو علاوه بر ترجمه به نظم یا شعر دراورد. همین کار رو هم با سندبادنامه کرد و تمام داستان های سندبادنامه رو به شعر دراورد ، که بعضی از داستان های سندبادنامه هم از اون داستان های مثبت هجدهه .

تازه باید اینم بدونیم که رودکی زبان شعر رو از پهلوی به فارسی تغییر داد و اینم یکی از بزرگ ترین کارهایی بود که کرد و باعث موندگاری زبان فارسی شد. دقت کنید ما داریم درباره عصر شکوفاهی فرهنگ فارسی صحبت می کنیم زمانی که بزرگ ترین کتابخونه ها تو بخارا بوده و وقتی ابوعلی سینا به کتابخونه های بخارا میرسه میگه نظیرش رو هیچ جای دیگه ندیدم و خوب بدیهیه که آثار رودکی به راحتی دست شعرای بعد از خودش رسیده و اوناهم ازش تاثیر گرفتن. همه اینارو گفتیم چون میخواستیم ببینیم چرا به رودکی لقب پدر شعر فارسی رو داده بودن ، چرا بهش میگفتن سلطان الشعرا یا آدم الشعرا.(منبع رخ پادکست)