کلمات زبان فارسی

قبل از ورود زبان عربی به زبان فارسی، ایرانیان کلمات و عبارات مشابهی برای بیان تقابل و تضاد داشتند. واژه‌هایی مانند "لیکن" (که به معنای «اما» است) در زبان فارسی باستان و میانه وجود داشته و استفاده می‌شده است. به طور مثال، در ادبیات فارسی قدیم، واژه "لیک" به معنای "اما" بسیار متداول بوده است و نشان می‌دهد که ایرانیان قبل از ورود اعراب، امکان بیان تضاد و تقابل در محاورات  را داشتند. 
 

پیش از ورود واژگان عربی به فارسی، زبان فارسی میانه (پهلوی) و فارسی باستان روش‌های دیگری برای بیان تضاد و استثنا داشتند. درست است که «امّا»، «ولی» و «ولکن» واژگان عربی هستند، اما این به این معنا نیست که ایرانیان پیش از ورود این کلمات نمی‌توانستند مفهوم تضاد یا استدراک را بیان کنند.

در فارسی میانه (زبان دوره ساسانیان)، به‌جای «اما» و «ولی»، از ساختارهای دیگری مانند «اَد» (ad)، «اَل» (al) یا «بَسا» (basa) استفاده می‌شد که مفهوم مقابله یا استدراک را می‌رساندند. همچنین، ممکن است از عباراتی مانند «با این حال» یا «گرچه» استفاده می‌کردند.

در فارسی باستان (زبان دوره هخامنشیان)، چنین مفاهیمی به‌وسیله‌ی ترکیباتی از حروف ربط و تغییرات دستوری منتقل می‌شدند، هرچند ساختار دقیق آن در کتیبه‌های باقی‌مانده چندان مشخص نیست.

پس از ورود عربی به فارسی، این زبان تأثیر زیادی بر فارسی گذاشت و بسیاری از واژگان عربی جایگزین معادل‌های کهن شدند، چرا که عربی در دوره‌های پس از اسلام زبان علم، دین و دیوان‌سالاری بود. اما این به این معنا نیست که ایرانیان پیش از ورود این کلمات ناتوان از بیان مفاهیم تضاد و استثنا بودند، بلکه صرفاً از روش‌های متفاوتی برای بیان آنها استفاده می‌کردند.