"دین" یا "دئن" ؟

کلمه دین که خب تعریف مشخصی دارد ولی دئیسم که از کلمه دئن گرفته شده ، از قرن هجدهم ابداع شد ، هنگامیکه بعضی از فلاسفه انگلیسی و فرانسوی به خدایی اشاره میکردند که چون بسیار عظیم است پس کاری با این کره خاکی و ما آدمیان و افعال ما ندارد ، این کره با هر آنچه که در آن است ، در برابر او هیچ است ، چرا باید با همچین چیزی خود  را مشغول سازد، 

دئیسم هنوز هم طرفدار نی دارد 

درود

واژه‌ی دئنا در اوستا و دِئن در پهلوی و سغدی به دو چم دین و وجدان به کار می‌رفته، در نام "دینکرد" که نام یکی از نبیگ(کتاب)های دینی زرتشتی ست و در نام "دین‌یشت" که یکی از نَسک (بخش) های اوستا است به‌ ‌کار می‌رود پس آشکار است که این واژه در پارسی کهن  همین چم امروزی دین=آیین را داشته است.

هیچ زبانی در جهان نیست که تهی از وامواژه باشد، تازیان نیز که در گذشته بیشتر مردمی سوداگر و بازرگان بودند هنجارمندانه واژگان فراوانی را از مردمان پیرامون  دریافت می‌کردند از آن میان بیشتر از زبان آرامی که اکنون کمابیش نشانی از آن نمانده،  تازی هرچه از این زبان وام گرفته‌است را به نام خود زده.(به بهانه همخانواده بودن)

در پله دوم، تازی از پارسی وامواژه‌های بسیار فراوانی دریافت کرده و کمابیش همه‌ی این واژه‌ها را هم درون آهنگها(وزنها)ی خود نموده و رنگ‌وبوی تازی  به آن داده به‌گونه‌ای که در نگاه نخست، تازی  نگریسته می‌شوند لیک  ریشه‌ی واژه که بررسی شود  در زبانهای کهن‌تر نیز یافت می‌گردند، نمونه همین واژه‌ی دین را در آهنگهای گوناگون برده و واژه‌های تدین، متدین و... را از آن برساخته.

درباره‌ی واژه‌ی مدینه، این واژه پیوندی با دین ندارد ریشه آن م‌د‌ن است و مدینه هم بر آهنگ [فعیله] ساخته شده، واژه‌هایی مانند مدنی=شهری و تمدن=شهرنشینی این گفته را استوار می‌کند.

مقایسه ی دیٖن با «دئن» و «دِیْن» در مبحث شما هم ، نوعی خلط موضوع است . 

درست است که معنی لغوی دین ، ذل و خاکساری است ولی در معنای مستتر ِ آن ، وقتی می گوییم :« الدین لله »  یعنی خاکساری و تذلل تنها در پیشگاه خالق و معبود مورد قبول و پذیرش است.

چنانکه خود فرموده اید : مدینه . این کلمه نیز از آنجا که اطلاعت و تحت امر حاکم شهر بودن است بمعنای اطاعت و پذیرش امر حاکم است. یعنی خضوع و گوش بفرمان و مطیع حاکم آن شهر بودن است.

و بمعنای جزا و حساب نیز هست ، و در جمله ی : «مالک یوم الدین » صدق میکند .

اینکه گفتم خلط موضوع است ، بدین جهت است که شما فرموده آید اسم فرشته است و نام اعداد ٢٣ و ٢۴ است. 

در معنای مصطلح ، آن چیزی که در اذهان افراد بعنوان معنای بدیهی و مورد قبول است ، همان مجموعه رفتارها و باورها و فرهنگی است که مذهب بعنوان اصل و اصول رفتاری و فکری تعریف شده است.

دین کلمه ای شاخص است و مذهب و مسلک و آیین ، کلماتی هستند که برای تفهیم دین ساخته شده‌اند.

ذلّ بمعنای سایه نیز هست ، در زیر ظلّ خالق و معبود و مولا بودن نیز نشان از اطاعت و حمایت است .

اطاعت ِ عبد و حمایت ِ مولا.