بیخ طرب یعنی چه؟
بیخ طرب یعنی چه؟ خشک شد بیخ طرب، راه خرابات کجاست؟ تا در آن آب و هوا نشو و نمائی بکنیم (حافظ)
٢ پاسخ
"بیخ طرب" در ادبیات فارسی به معنای ریشه یا اصل شادی و سرور است . این عبارت از غزلیات حافظ شیرازی برداشت شده و در آن به کار رفته است. وقتی حافظ میگوید "خشک شد بیخ طرب"، منظور او این است که ریشه های شادی و نشاط خشکیده اند و دیگر جایی برای شادی وجود ندارد . "راه خرابات" اشاره به میخانه یا جایی است که مردم برای شادی و نوشیدن می رفتند. حافظ از این عبارت برای نشان دادن جستجوی مکانی برای بازیابی شادی و طرب استفاده میکند . او میپرسد راه میخانه کجاست تا بتواند دوباره در آن محیط، شادی و نشاط را تجربه کند و به زندگی برگرداند . بنابراین، در این بیت، حافظ به دنبال راهی برای احیای شادی و سروری است که از دست رفته، و این را با استفاده از تصاویری از خشکیدگی ریشه های طرب و جستجو برای میخانه به تصویر میکشد. این بیت نمونهای از استفاده حافظ از زبان تصویری و استعاری در شعر خود است.
ریشه سرخوشی و شادابی
از آنجایی که دل بیمارشده است، بیخ؛ یعنی ریشه ی آن؛ یعنی بن و اساس شادمانی و خوشی نیز در حال از بین رفتن است.