تسهیل اجتماعی در مقابل طفره روی اجتماعی

ارتباط و تسهیل اجتماعی به معنای برقراری روابط مثبت و سازنده بین افراد است، در حالی که طفره روی اجتماعی به تبعات منفی ناشی از عدم تعامل و همکاری مؤثر در جوامع اشاره دارد.

تسهیل اجتماعی و طفره‌روی اجتماعی دو پدیده متضادهستند که به توصیف چگونگی تاثیر حضور دیگران در عملکرد فردی می پردازند . هر دو مفهوم از زمینه روان‌شناسی اجتماعی نشأت می‌گیرند و برای درک رفتار افراد در محیط‌های اجتماعی بسیار حائز اهمیت هستند.

تسهیل اجتماعی به تمایل افراد به انجام بهتر وظایف ساده یا از پیش تمرین‌شده در حضور دیگران اشاره دارد؛ این پدیده برای اولین بار توسط نورمن تریپلت در سال 1898 مورد مطالعه قرار گرفت که وی متوجه شد دوچرخه‌سواران هنگام مسابقه با دیگران سریع‌تر از زمانی که به تنهایی به تمرین مسابقه می‌پردازند، رکاب می‌زنند. تحقیقات بعدی توسط رابرت زایونس در دهه 1960 این درک را اصلاح کرده و عنوان کرد که حضور دیگران موجب افزایش تحریک می‌شود که به نوبهٔ خود پاسخ غالب را تقویت می‌کند. برای وظایف از پیش آموخته شده یا ساده، این مهم  منجر به بهبود عملکرد می‌شود ؛ چرا که  پاسخ غالب پاسخ درست محسوب می شود. اما برای وظایف پیچیده یا جدید، یعنی جایی که پاسخ غالب ممکن است درست نباشد، عملکرد می‌تواند به شدت تضعیف شود. این درک از جزئیات توضیح می‌دهد چرا یک نوازندهٔ با تجربه در مقابل مخاطب بهتر عمل می‌کند، حال  آنکه یک تازه‌کار ممکن است در شرایط مشابه دچار مشکل شود.

در مقابل، طفره‌روی اجتماعی تمایل افراد به  تلاش کمتر  هنگام کار گروهی نسبت به زمانی که به تنهایی کار می‌کنند را توصیف می‌کند. این مفهوم برای اولین بار توسط ماکس رینگلمن در اواخر قرن نوزدهم شناسایی شد ؛ او  مشاهده کرد افراد هنگام طناب کشی به عنوان عضوی از یک گروه، کمتر از زمانی که به تنهایی طناب کشی می‌کنند، نیرو می‌گذارند. تحقیقات بعدی توسط بیب لاتانه و همکارانش در دهه 1970 این پدیده را بیشتر مورد بررسی قرار  داده و دریافتند که با افزایش اعضا/جمعیت گروه، تلاش فردیرو به تقلیل می رود. این اثر به این دلیل رخ می‌دهد که افراد کمتر احساس مسئولیت می‌کنند و باور دارند که مشارکتشان چندان قابل توجه نیست، که در اخر منجر به کاهش انگیزه می‌شود.

رابطه بین تسهیل اجتماعی و طفره‌روی اجتماعی خود را  در اثرات متضاد آن‌ها بر عملکرد فردی در یک فعالیت گروهی  نشان می دهد―به طوری که تسهیل اجتماعی عملکرد را در حضور دیگران هنگامی که وظایف ساده یا از پیش تمرین شده هستند، بهبود می‌بخشد و این امر به دلیل افزایش تحریک و احساس مسئولیت رخ می‌دهد؛ از سوی دیگر، طفره‌روی اجتماعی نقش تلاش فردی  در  ساماندهی گروهی را کم رنگ می‌کند، به ویژه هنگامی که وظایف پیچیده هستند یا مشارکت‌ها آنچنان ملموس نیستند، که این امر به دلیل افتراق و کاهش احساس مسئولیت اتفاق می‌افتد.

درک این مفاهیم برای بهینه‌سازی عملکرد گروهی در محیط‌های مختلف، مانند محیط‌های کاری، آموزشی و تیم‌های ورزشی، ضروری است. برای کاهش طفره‌روی اجتماعی، راهبردهایی همچون افزایش مسئولیت فردی، تعیین اهداف عملکردی واضح و ارائه بازخورد منظم می‌تواند مؤثر باشد. تشویق تسهیل اجتماعی، از سوی دیگر، ممکن است منجر به ایجاد محیط‌هایی شود که مشارکت‌های فردی ملموس و قابل تشخیص باشند، و حس رقابت یا همدلی را تقویت کنند که طبیعتاً  عملکرد را بهبود می‌بخشد.

 مخلص کلام،  حال آنکه که تسهیل اجتماعی و طفره‌روی اجتماعی نمایانگر دو  طیف متضاد در رویه ارتباطات انسانی هستند، هر دو آراء ارزشمندی  در باب  چند و چونی تأثیر عوامل اجتماعی بر رفتار فردی را  ارائه می‌دهند. با بهره‌گیری از جنبه‌های مثبت تسهیل اجتماعی و کاهش اثرات منفی طفره‌روی اجتماعی، گروه‌ها می‌توانند به سطوح بالاتری از کارایی و بهره‌وری دست یابند؛ لذا درک درست این ساز و کارها از جانب  رهبران، مربیان و هرکسی که در مدیریت یا  فعالیت‌های گروهی دخیل است، بسیار حیاتی است.

تسهیل اجتماعی در مقابل طفره روی اجتماعی

تسهیل اجتماعی به بهبود عملکرد فرد در حضور دیگران اشاره دارد[1][2][4]. این پدیده دو نوع اثر دارد: اثر همکاری و اثر مخاطب. اثر همکاری به بهبود عملکرد فرد در انجام تکالیف ساده در حضور دیگران اشاره دارد. اثر مخاطب به بدتر شدن عملکرد فرد در انجام تکالیف پیچیده در حضور دیگران اشاره دارد[2].

در مقابل، طفره روی اجتماعی به کاهش تلاش و مشارکت فرد در فعالیت های گروهی اشاره دارد[3][5]. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که افراد احساس کنند مسئولیت آنها در گروه کمتر است و می‌توانند بر روی تلاش دیگران حساب کنند.

بنابراین، تسهیل اجتماعی به بهبود عملکرد فرد در حضور دیگران اشاره دارد، در حالی که طفره روی اجتماعی به کاهش تلاش و مشارکت فرد در فعالیت های گروهی اشاره دارد[1][2][3][4][5].

Citations:
[1] https://fa.wikifeqh.ir/%D8%AA%D8%B3%D9%87%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C
[2] http://jafarhashemlou.blogfa.com/post/2623
[3] https://rasekhoon.net/article/show/1349192/%D8%AA%D8%B3%D9%87%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%B7%D9%81%D8%B1%D9%87-%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C
[4] https://public-psychology.ir/1402/11/social-facilitation/
[5] https://www.sid.ir/fa/journal/SearchPaperlight.aspx?str=%D8%B7%D9%81%D8%B1%D9%87+%D8%B1%D9%88%DB%8C+%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C

تسهیل اجتماعی و طفره روی اجتماعی دو پدیده مرتبط با تأثیر حضور دیگران بر عملکرد فرد هستند. در تسهیل اجتماعی، حضور دیگران باعث می‌شود فرد عملکرد بهتری در انجام یک کار داشته باشد. این پدیده به خصوص در انجام وظایف ساده و آسان که نیاز به تمرکز کمتری دارند، بیشتر مشاهده می‌شود.

دلایل مختلفی برای تسهیل اجتماعی وجود دارد، از جمله: برانگیختگی، توجه، و یادگیری اجتماعی.

در مقابل، طفره روی اجتماعی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در حضور دیگران عملکرد ضعیف‌تری نسبت به زمانی که به تنهایی کار می‌کند، داشته باشد. این پدیده به خصوص در انجام وظایف پیچیده و دشوار که نیاز به تمرکز و دقت بیشتری دارند، بیشتر مشاهده می‌شود. دلایل مختلفی برای طفره روی اجتماعی وجود دارد، از جمله: اضطراب، ارزیابی اجتماعی، مقایسه اجتماعی.

• نوع وظیفه: وظایف ساده و آسان بیشتر تحت تأثیر تسهیل اجتماعی قرار می‌گیرند، در حالی که وظایف پیچیده و دشوار بیشتر تحت تأثیر طفره روی اجتماعی قرار می‌گیرند.
• شخصیت فرد: افراد با اعتماد به نفس بالا و عزت نفس بالا بیشتر تحت تأثیر تسهیل اجتماعی قرار می‌گیرند، در حالی که افراد با اعتماد به نفس پایین و عزت نفس پایین بیشتر تحت تأثیر طفره روی اجتماعی قرار می‌گیرند.
• تجربیات قبلی: تجربیات مثبت قبلی در انجام کار در حضور دیگران می‌تواند باعث افزایش تسهیل اجتماعی شود، در حالی که تجربیات منفی قبلی می‌تواند باعث افزایش طفره روی اجتماعی شود.
• نوع فرهنگ: در برخی از فرهنگ‌ها، همکاری و کار گروهی بیشتر مورد تأکید قرار می‌گیرد که می‌تواند باعث افزایش تسهیل اجتماعی شود، در حالی که در برخی دیگر از فرهنگ‌ها، فردگرایی و استقلال بیشتر مورد تأکید قرار می‌گیرد که می‌تواند باعث افزایش طفره روی اجتماعی شود.

تسهیل اجتماعی و طفره روی اجتماعی دو پدیده روانشناختی مرتبط با تاثیر حضور دیگران بر عملکرد فرد هستند. در حالی که هر دو به رفتار گروهی مربوط می شوند، اثرات آنها بر عملکرد متضاد است.

تسهیل اجتماعی زمانی رخ می دهد که حضور دیگران عملکرد فرد را بهبود می بخشد. این پدیده اغلب به انگیزه، تمرکز و اعتماد به نفس نسبت داده می شود. به عنوان مثال، دانش آموزی که در حضور همکلاسی هایش در کلاس درس تست می دهد، ممکن است عملکرد بهتری نسبت به زمانی که به تنهایی تست می دهد، داشته باشد.

برخی از تئوری‌های مربوط به تسهیل اجتماعی عبارتند از:

• تئوری برانگیختگی: این تئوری بیان می‌کند که حضور دیگران باعث افزایش سطح برانگیختگی فرد می‌شود و این امر منجر به بهبود عملکرد می‌شود.
• تئوری توجه: این تئوری بیان می‌کند که حضور دیگران تمرکز فرد را بر روی وظیفه افزایش می‌دهد و باعث می‌شود از حواس‌پرتی‌های دیگر دوری کند.
• مدل تسهیل اجتماعی زاجک: این مدل بیان می‌کند که تسهیل اجتماعی به نوع وظیفه و مهارت فرد در انجام آن بستگی دارد.

طفره روی اجتماعی در مقابل، زمانی رخ می دهد که حضور دیگران منجر به کاهش تلاش و عملکرد فرد شود. این پدیده را می توان به انتشار مسئولیت، کاهش انگیزه فردی و مقایسه اجتماعی نسبت داد. به عنوان مثال، یک فرد در یک گروه کاری ممکن است تلاش کمتری کند زیرا معتقد است که دیگران سهم خود را انجام خواهند داد.

برخی از تئوری‌های مربوط به طفره روی اجتماعی عبارتند از:

• تئوری اتلاف تلاش: این تئوری بیان می‌کند که افراد در گروه، بخشی از تلاش خود را به دلیل اتکا به تلاش دیگران ذخیره می‌کنند.
• تئوری هویت اجتماعی: این تئوری بیان می‌کند که افراد در گروه، هویت خود را با گروه می‌شناسند و مسئولیت کمتری برای نتیجه نهایی احساس می‌کنند.
• مدل انگیزش گروهی لاتان: این مدل بیان می‌کند که طفره روی اجتماعی زمانی رخ می‌دهد که انگیزه‌های فردی برای انجام وظیفه کاهش یابد.

عوامل متعددی می توانند بر اینکه آیا تسهیل اجتماعی یا طفره روی اجتماعی رخ می دهد، تأثیر بگذارند، از جمله:

• نوع وظیفه: وظایف ساده و آشنا بیشتر احتمال دارد تحت تأثیر تسهیل اجتماعی قرار گیرند، در حالی که وظایف پیچیده و چالش برانگیز بیشتر احتمال دارد تحت تأثیر طفره روی اجتماعی قرار گیرند.
• مهارت ها و توانایی های فرد: افراد با عزت نفس بالا و مهارت های خودکارآمدی بیشتر احتمال دارد تحت تأثیر تسهیل اجتماعی قرار گیرند.
• هنجارهای گروه: در گروه هایی که هنجار تلاش و عملکرد بالا دارند، احتمال تسهیل اجتماعی بیشتر است.

درک تسهیل اجتماعی و طفره روی اجتماعی می تواند به توضیح طیف وسیعی از رفتارهای گروهی، از عملکرد تحصیلی گرفته تا مشارکت در محل کار و عملکرد ورزشی کمک کند. این دانش همچنین می تواند برای ایجاد مداخلاتی برای بهبود عملکرد فردی و گروهی مورد استفاده قرار گیرد.

• دانش آموزی که در حضور همکلاسی هایش در کلاس درس تست می دهد، عملکرد بهتری نسبت به زمانی که به تنهایی تست می دهد، دارد.
• یک سخنران در مقابل مخاطبان پرشور، عملکرد بهتری نسبت به زمانی که در مقابل مخاطبان کوچک صحبت می کند، دارد.
• ورزشکاران در یک مسابقه تیمی اغلب رکوردهای شخصی خود را می شکنند.

• جهت اثر: تسهیل اجتماعی عملکرد را بهبود می‌بخشد، در حالی که طفره روی اجتماعی آن را کاهش می‌دهد.
• نوع وظیفه: تسهیل اجتماعی در وظایف ساده و آشنا رایج‌تر است، در حالی که طفره روی اجتماعی در وظایف پیچیده و غیرآشنا رایج‌تر است.
• مکانیزم‌های زیربنایی: تسهیل اجتماعی معمولاً ناشی از افزایش انگیختگی، تمرکز و یادگیری اجتماعی است، در حالی که طفره روی اجتماعی معمولاً ناشی از کاهش انگیختگی، ترس از ارزیابی و مسئولیت‌پذیری مبهم است.

• یک دانش آموز در یک گروه مطالعه، تلاش کمتری می کند زیرا معتقد است که دیگران سهم خود را انجام خواهند داد.
• یک کارمند در یک تیم بزرگ، وظایف خود را به تعویق می اندازد زیرا می داند که کار دیگران قابل توجه تر است.
• اعضای یک گروه که در یک وظیفه دشوار با یکدیگر کار می کنند، ممکن است نسبت به زمانی که به تنهایی کار می کنند، خلاقیت کمتری داشته باشند.