پرسش‌های دکتر احمد. ع. معینی (٢٤٣)

هر روز که صبح بردمیدی یوسف رخ مشرقی رسیدی کردی فلک ترنج پیکر ریحانی او ترنجی از زر لیلی ز سر ترنج بازی کردی ز زنخ ترنج سازی زان تازه ترنج نو رسیده نظاره ترنج و کف بریده چون بر کف او ترنج دیدند از عشق چو نار می‌کفیدند شد قیس به جلوه‌گاه غنجش نارنج رخ از غم ترنجش برده ز دماغ دوستان رنج خوشبویی آن ترنج و نارنج ✏ «نظامی»  

بر گردد بخت از آن سبک‌رای کافزون ز گلیم خود کشد پای ✏ «نظامی»  

گر آن دریا شد این درها بجایند که بر ما بیش از آن درها گشایند ✏ «نظامی»  

مگر نشنیدی از فراش این راه که هر کاو چاه کند افتاد در چاه ✏ «نظامی»  

به وقت مرگ با صد داغ حرمان ز گرگان رفت باید سوی کرمان ز گرگان تا به کرمان راه کم نیست ز ما تا مرگ مویی نیز هم نیست ✏ «نظامی»  

خطی دید از سواد هیبت‌انگیز نوشته کز محمد سوی پرویز ✏ «نظامی»  

خطی دید از سواد هیبت‌انگیز نوشته کز محمد سوی پرویز ✏ «نظامی»  

چو عنوان گاه عالم تاب را دید تو گفتی سگ‌گزیده آب را دید ✏ «نظامی»  

تو نیکی‌، بد نباشد نیز فرزند بود تره به تخم خویش مانند ✏ «نظامی»  

درختی کاول از پیوند کژ خاست نشاید جز به آتش کردنش راست ✏ «نظامی»  

بخور کاین جام شیرین نوش‌بادت بجز شیرین همه فرموش‌بادت ✏ «نظامی»  

به خوزستان درآمد خواجه سرمست طبرزد می‌ربود و قند می‌خست ✏ «نظامی»  

چو شخصی کاو به کوهی راز گوید بدو کوه آن سخن را باز گوید ✏ «نظامی»  

بدان داور که او دارای دهرست که بی‌تو عمر شیرینم چو زهرست ✏ «نظامی»  

لبالب کرده ساقی جام چون نوش پیاشی کرده مطرب نغمه در گوش ✏ «نظامی»  

به شور انگیختن چندین مکن زور که شیرین تلخ گردد چون شود شور ✏ «نظامی»  

سخن را تلخ گفتن، تلخ رأیی است که هر کس را درین غار اژدها‌یی است ✏ «نظامی»  

شکر خواهی و شیرین نیز خواهی شکار ماه کن یا صید ماهی ✏ «نظامی»  

گشاد از درج گوهر قفل یاقوت رطب را قند داد و قند را قوت ✏ «نظامی»  

سیه شعری چو زلف عنبرافشان فرود آویخت بر ماه درفشان  

دگر ره لعبت طاوس‌پیکر گشاد ز درج لؤلؤ تنگ شکر ✏ «نظامی»  

ز دَه گویی به دَه سویی است ناورد ز یک‌گویی به یک گویی رسد مرد ✏ «نظامی»  

نه می در آبگینه کآن سمن‌بر در آب خشک می‌کرد آتشِ تَر ✏ «نظامی»  

ز پای آن پیل‌بالا را نشاندند به پایش پیل‌بالا زر فشاندند ✏ «نظامی»  

بسی کوشیدم اندر پادشایی مگر عیدی کنم بی‌روستایی ✏ «نظامی»  

ز گریه بلبله وز ناله بلبل گره بر دل زده چون غنچهٔ گل ✏ «نظامی»  

نه صبر آن که دارد برگ دوری نه برگ آن که سازد با صبوری ✏ «نظامی»  

چو روز آیینه خورشید دربست شب صد چشم هر صد چشم بربست ✏ «نظامی»  

به دستان می‌فریبندم نه مستم نیارند از ره دستان به دستم ✏ «نظامی»  

به قدر شغل خود باید زدن لاف که زر دوزی نداند بوریاباف ✏ «نظامی»  

چه نیکو داستانی زد هنرمند هلیله با هلیله قند با قند ✏ «نظامی»  

سپاه شب تیره بر دشت و راغ یکی فرش گسترده از پرّ زاغ فردوسی

بر او زد پیل پای خویشتن را به پای پیل برد آن پیل‌تن را ✏ «نظامی»  

فرو بسته در آن غوغای ترکان ز بانگ نای ترکی نای ترکان ✏ «نظامی»  

عقابان خدنگ خون سرشته برات کرکسان بر پر نبشته ✏ «نظامی»  

شبیخون کرد و آمد سوی بهرام زره را جامه کرد و خود را جام ✏ «نظامی»  

ضرب المثل:  "گنه کرد در بلخ آهنگری  به شوشتر زدند گردن مسگری"  در چه مواردی بکار می رود؟ 

چو سر پیچید‌، گیسو مجلس آراست چو رخ گرداند‌، گردن عذر آن خواست ✏ «نظامی»  

ملک بر تنگ شکر مُهر بشکست که شکر در دهان باید نه در دست ✏ «نظامی»  

عبیر ارزان ز جعد مشک‌بیزش شکر قربان ز لعل شهدخیزش ✏ «نظامی»