کلمات عربی در مکنزی - فرهنگ کوچک زبان پهلوی؟

آن‌گونه که برمی‌آید، واژه‌هایی که آورده است تازی‌شدهٔ واژگان پهلوی هستند.  برای نمونه،کارفرَمان(=کارفرما)، آمیغی است از «کار» و «فرمان»  که پارسی‌اند؛ از این روی،  این واژه ریشهٔ پارسی دارد و «قهرمان» تازی‌شدهٔ آن می‌باشد.

(فْرَمان همان فَرمان است؛  به همین واژ‌ه‌ نامهٔ مکنزی نگاه کنید).

همچنین، ریشهٔ  «استبرق» را بیشتر واژ‌ه‌شناسان،  غیرعربی دانسته اند؛ برای نمونه، منصور ازهری  (زیرِ واژهٔ تنور) چنین گفته  است : هو نظیر ما دخل فی کلام العرب من کلام العجم مثل الدیباج و الدینار و السندس و الإستبرق و ما أَشبهها و لما تکلمت بها العرب صارت عربیة.

( آن واژه(تنور) همانند  واژگانی است که از گفتار عجم  به  عربی درآمده‌اند؛ همچون دیباج(=تازی‌شدهٔ دیبا) و دینار و سُندُس و  استبرق و   چیزهایی مانند آنها، و آنگاه که عرب‌ها  آنها  را به کار بردند،  عربی شدند.)

استبرق به چم دیبای ستبر(دیباج الغلیظ) است ،و  واژهٔ پارسیِ استبر(=ستبر) در آن آمده است؛ بنابراین می‌توان استبرق  را پارسی دانست.

دو بازویش استبر و پشتش قوی

فروزان از آن، فرّه خسروی

نویسندهٔ فرهنگ تاج العروس هم از  این دیدگاه یاد کرده (اما  آن  را نپذیرفته است) : 

«و قیل : هو فارِسِیٌّ تَعْرِیبُ اسْتَبْرَه، و معنی سِتَبْر، و اسْتَبْر: الغَلیظ»

(و گفته‌ شده که  آن واژه(استبرق)،  پارسی و تازی‌شدهٔ «استبره» است، و ستبر و استبر در پارسی به  معنی کلُفت است )

(البیضاوی، نیز استبرق را تازی‌شدهٔ استبره دانسته)

الجوهری :«  الإِسْتبرقُ الدّیباجُ الغلیظُ، فارسی معرَّب، و تصغیره أُبَیْرِق.»

(استبرق به چم دیبای ستبر است، تازی‌شدهٔ پارسی است و کوته‌شدهٔ آن اُبَیرِق می‌باشد.)

الزَّجاج، زبان‌شناس عراقی، چنین گفته است : «قال الزجاج فی قوله تعالی:‹ عٰالِیَهُمْ ثِیٰابُ سُندُسٍ خُضْرٌ وَ إِسْتَبْرَق›... قال: و هو اسم أَعجمی أَصله بالفارسیة اسْتَقْره و نقل من العجمیة إلی العربیة کما سُمی الدِّیباجُ و هو منقول من الفارسیة› »

(الزجاج دربارهٔ  سخن بلندپایهٔ خداوند که : «بر بالای بهشتیان لطیف دیبای سبز و استبرق است »... گفته :«  آن واژه(استبرق) غیرعربی است و اصل آن در پارسی ‹استقره› است و از پارسی به عربی درآمده  همانند دیباج که آن هم از پارسی می‌آید »)

اما ابن دُرَید  استبرق را برگرفته از «استروه» سریانی انگاشته و حسینی زیبدی آن را از ریشهٔ «ب ر ق» و عربی دانسته‌است.

با نگاه به دیدگاه‌های زبان‌شناسان کهن و  اینکه این واژه در پارسی پهلوی هم هست(به‌گواهی فرهنگ مکنزی)، بیشتر پارسی تواند بود تا سریانی و عربی.

درود،

ریختِ معرب واژگان را آورده‌اند. شطرنج معرب چترنگ است، قهرمان معرب کارفرمان، سطبرق معرب ستبرگ و...

همچنین در درایهٔ fradom قیاسی شده میانِ هزوارش پارسیگ و واژهٔ اولی، نه اینکه {فرادم/فردم} از اولی گرفته شده باشد.

ضمناً این‌جا را  اشتباه نوشته‌اید:

darrīdan, darr- [SDKWN-tan < A √ sdg; dl-ytn' | N~] 

مکنزی هزوارشِ دریدن را آورده و از نماد A (کوتاه‌نوشتِ آرامی) بهره برده است.