فیزیولوژی و غدد

کنترل ترشح هورمون‌ها معمولاً از طریق مکانیسم‌های بازخوردی صورت می‌پذیرد. این مکانیسم‌ها به سیستم اندوکرین (سیستم هورمونی) امکان می‌دهند تا غلظت هورمون‌ها در خون را تنظیم کنند و در صورت نیاز، ترشح هورمون‌ها را افزایش یا کاهش دهند.

مکانیسم بازخورد منفی:

۱. تشخیص سطح هورمون: گیرنده‌های خاصی در بافت‌های هدف یا در خود غده‌های اندوکرین، سطح هورمون را تشخیص می‌دهند.
۲. ارسال سیگنال: هنگامی که سطح هورمون به حد مطلوب می‌رسد، سیگنالی به غده مربوطه ارسال می‌شود.
۳. کاهش ترشح: در پاسخ به این سیگنال، غده اندوکرین، ترشح هورمون را کاهش می‌دهد تا سطح هورمون در خون به سطح طبیعی برسد.

مکانیسم بازخورد مثبت:

۱. تشخیص نیاز: در شرایط خاصی مانند زایمان یا استرس، بدن نیاز به افزایش شدید هورمون خاصی را دارد.
۲. ارسال سیگنال: یک سیگنال به غده اندوکرین ارسال می‌شود تا هورمون مورد نیاز را ترشح کند.
۳. افزایش ترشح: غده اندوکرین در پاسخ به این سیگنال، ترشح هورمون را افزایش می‌دهد تا نیاز بدن برطرف شود.

• مثال برای مکانیسم بازخورد منفی:

* سیکل تنظیم هورمون تیروئید: هنگامی که سطح هورمون تیروئید (T۴ و T۳) در خون افزایش می‌یابد، این سیگنال به غده هیپوفیز ارسال می‌شود تا ترشح هورمون محرک تیروئید (TSH) را کاهش دهد، که در نتیجه منجر به کاهش تولید هورمون تیروئید توسط غده تیروئید می‌شود.

• مثال برای مکانیسم بازخورد مثبت:

* سیکل تنظیم هورمون اکسی‌توسین در زایمان: هنگامی که زمان زایمان فرا می‌رسد، سطح اکسی‌توسین (هورمونی که باعث انقباضات رحم می‌شود) به صورت فزاینده‌ای افزایش می‌یابد. این افزایش، خود باعث انقباضات بیشتر رحم و در نتیجه، افزایش بیشتر سطح اکسی‌توسین می‌شود تا فرآیند زایمان به طور موثر پیش برود.

ازدیاد ترشح هورمون ناشی از پرکاری یا تومور خود غده داخلی معمولاً با اختلالات خودایمنی یا نئوپلاستیک در ارتباط است. این اختلالات می‌توانند منجر به تولید بیش از حد هورمون توسط غده شوند.

اختلالات خودایمنی:

* پرکاری تیروئید خودایمنی (Graves' Disease): یک بیماری خودایمنی که منجر به پرکاری تیروئید و تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید (T۴ و T۳) می‌شود.
* پرکاری آدرنال خودایمنی (سندرم کوشینگ): در برخی موارد، یک بیماری خودایمنی می‌تواند باعث تولید بیش از حد هورمون آدرنوکورتیکوتروپین (ACTH) توسط غده هیپوفیز شود، که منجر به پرکاری آدرنال و تولید بیش از حد کورتیزول می‌شود.

اختلالات نئوپلاستیک (تومورها):

* آدنوم هیپوفیز: یک تومور خوش‌خیم در غده هیپوفیز که می‌تواند باعث تولید بیش از حد هورمون‌های مختلف مانند پرولاکتین (پرولاکتینوما) یا هورمون رشد (سوماتوتروپینوما) شود.
* کارسینوم تیروئید: در موارد نادری، سرطان تیروئید می‌تواند منجر به تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئید شود.
* آدنوکورسیکال آدرنال: یک تومور خوش‌خیم در غده آدرنال که می‌تواند منجر به تولید بیش از حد کورتیزول (سندرم کوشینگ آدرنال) یا آلدوسترون (هیپرآلدوسترونیسم اولیه) شود.

در اکثر مواقع، کنترل ترشح هورمون‌ها از طریق مکانیسم بازخورد منفی (Negative Feedback) صورت می‌گیرد. در این مکانیسم، افزایش سطح هورمون در خون باعث مهار ترشح بیشتر آن می‌شود و تعادل هورمونی حفظ می‌گردد.

____

ازدیاد ترشح هورمون ناشی از پرکاری یا تومور خود غده داخلی، به عنوان اختلال اولیه (Primary Disorder) شناخته می‌شود. در این حالت، مشکل مستقیماً در خود غده تولیدکننده هورمون است.

1- ترشح هورمون‌ها عمدتاً از طریق مکانیسم بازخورد منفی (Negative Feedback) کنترل می‌شود. در این مکانیسم، یک محرک باعث ترشح هورمون می‌شود و اثرات آن هورمون باعث مهار ترشح بیشتر آن می‌شود تا تعادل هورمونی در بدن حفظ شود.

2- ازدیاد ترشح هورمون که ناشی از پرکاری یا تومور خود غده داخلی است، معمولاً به عنوان اختلالات غدد درون‌ریز (Endocrine Disorders) شناخته می‌شود. این اختلالات می‌توانند شامل هایپرپلازی (افزایش تعداد سلول‌ها) یا تومورهای خوش‌خیم و بدخیم باشند که باعث افزایش غیرطبیعی ترشح هورمون می‌شوند.