علوم انسانی ، روانشناسی ، خداشناسی ،
اگر به تقدیر یقین داشته باشیم که مسلما هم یقین باید داشته باشیم چه حتی دانه های باران هم بطور تصادفی از آسمان به زمین نمی بارند ، پس آیا میتوان به این نتیجه رسید که تصمیم های ما قبلا در زمانی و مکانی دیگر گرفته شده و ما فقط انتخاب میکنیم که آنرا انجام دهیم یا ندهیم ؟
٣ پاسخ
پاسخ به فرمایش شما پاسخ به پرسشی چالش برانگیز است که شاید صدها و هزارها سال است کسی نتوانسته به آن پاسخ دهد پس عرایض بنده صرفا کلام من است و پشتوانه ی علمی ندارد.
منطقا وقتی همه چیز از قبل تعیین شده باشد و من و شما مختار به انجام یا رد آن باشیم امری عجیب و بی فایده است.
فرض بفرمایید که پدر و مادر شما و بزرگترها شخصی را برای آینده شما در نظر گرفته باشند بصورت قطعی ولی شما مختار به رد یا قبول آن باشید!خب پس امر بیهوده ای رقم خورده و این عین لغو است که خدای عالم یا هرقدرت ماورایی بسته به اعتقاد ما تصمیمات ریز و جزیی برای ما بگیرد و ما مختار به انجام یا رد آن باشیم .در اینصورت ضرورت تصمیم گیری آن قدرت ماورایی برای ما چه توجیهی دارد.
کار بیهوده، نشان از نادانی و جهل (بیخردی) و سفاهت فاعلش دارد؛ و البته که خداوند متعال، سبحان (منزه) است از این اوصاف و از کاری که حتی بندگان عاقل و مؤمنش از آن دوری میجویند.
پس به نظر بنده بهتر است فرمایش شمارا بازتعریف کنیم و بگوییم چون علم خدا یا قدرت ماورایی محیط است بر همه چیز و خدا وند سبحان است و بقول فلاسفه غربیomnicient (دانای کل) و omnipotent(قادر مطلق)از همه کارهایی که ما در آینده دور و نزدیک می کنیم اطلاع دارد لیکن این تعارضی با اختیار ما ندارد.پس آگاه هست ولی تصمیمی برای ما نگرفته. مثال ساده: فرض کنید از منبعی نامعلوم هرروز برای شما روزنامه فردابیاید این علم شماست ولی در تعارض بامختاربودن رییس فلان جمهور یا فلان شخص عادی یا ... نیست.
(ویکی پدیا:)فیلسوفان مسلمان عمدتاً با جبرگرایی مخالفند و برخی از رفتارهای انسان را اختیاری میدانند بدین بیان که فاعل، این افعال را مطابق با علم، انگیزه و اراده خودش انجام میدهد به نحوی که اگر بخواهد، میتواند انجامش دهد و اگر نخواهد، میتواند ترکش کند.بنابراین، همین که فعلی ارادی باشد، اختیاری است؛ با این که خودِ اراده، ارادی نیست.
گروهی از فقیهان و فیلسوفان شیعه معاصر -همچون ابوالقاسم خوئی، محمد حسین نائینی، محمد باقر صدر، غلامرضا فیاضی- معتقدند که این دیدگاه نوعی از جبرگرایی است و باید توضیح دیگری درباره اصل علیت و فرآیند فعل اختیاری ارائه کرد تا اختیار انسان، به خوبی تبیین شود.
با تشکر مجدد از جنابعالی ،
اگر این موضوع به باورهای هر فرد بستگی دارد ، ولی کلا دودسته بیشتر نداریم ، یا به تقدیر ایمان داریم یا نداریم ، حال به بعضی داریم به بعضی نداریم اصلا کاری نداریم ، در ضمن بنده عرض کردم تصمیمات ما در جایی دیگر گرفته شده و ما حق انتخاب داریم که انجام دهیم یا انجام ندهیم ، پس اختیار هم هست ، سوال این است اینکه تصمیمات ما در جایی دیگرگرفته شده ولی انجام نشده ( تصمیمات در هر فعلی نه کلی) درست است ؟ ما هنگامیکه فکر میکنیم که داریم تصمیم میگیریم در حقیقت انتخاب میکنیم که کدام تصمیم را انجام دهیم ، سوال این است ،ما تصمیمی نمیگیریم انتخاب میکنیم که کدام تصمیم را انجام دهیم ؟
سوال شما به موضوعی عمیق و فلسفی مربوط میشود که به بحثهای مربوط به تقدیر، اختیار و اراده آزاد میپردازد. در این زمینه، چند نکته قابل توجه است:
1. تقدیر و اختیار: اگر به تقدیر یقین داشته باشیم، به این معناست که همه چیز در جهان به نوعی از پیش تعیین شده است. این دیدگاه میتواند به این نتیجه منجر شود که تصمیمهای ما نیز از پیش تعیین شدهاند. اما در عین حال، بسیاری از فلسفهها و مذاهب بر این باورند که انسانها دارای اراده آزاد هستند و میتوانند انتخاب کنند.
2. تصادف و نظم: اگرچه ممکن است دانههای باران به نظر تصادفی بیفتند، اما در واقع تحت تأثیر قوانین طبیعی و شرایط جوی قرار دارند. این موضوع میتواند به ما یادآوری کند که حتی در دنیای به ظاهر تصادفی، نظم و ساختار وجود دارد.
3. تعارض بین تقدیر و اراده آزاد: این دو مفهوم (تقدیر و اراده آزاد) در فلسفه به عنوان دو دیدگاه متعارض مطرح میشوند. برخی از فیلسوفان معتقدند که میتوان این دو را با هم ترکیب کرد و به نوعی از تقدیر که با اراده آزاد همخوانی دارد، رسید.
4. نتیجهگیری: اگر به این نتیجه برسیم که تصمیمهای ما از پیش تعیین شدهاند، ممکن است احساس کنیم که در انتخابهای خود آزادی نداریم. اما در عین حال، تجربه روزمره ما نشان میدهد که ما در بسیاری از موارد احساس انتخاب و مسئولیت داریم. این موضوع میتواند به ما کمک کند تا به زندگی خود معنا ببخشیم و در عین حال به تقدیر نیز احترام بگذاریم.
در نهایت، این موضوع به باورها و دیدگاههای فردی بستگی دارد و هر کس میتواند از منظر خود به آن نگاه کند.