چه تفاوت‌هایی بین علائم ADHD در کودکان و بزرگسالان وجود دارد؟
چه تفاوت‌هایی بین علائم ADHD در کودکان و بزرگسالان وجود دارد و چگونه این تفاوت‌ها در تشخیص و درمان تأثیرگذار است؟
١ پاسخ
نشانه‌های ADHD بزرگسال را می‌تواند در دو دسته اصلی طبقه بندی کرد:
علائم کمبود توجهعلائم تکانشگری و فعالیت زیاد
بر اساس مشاهدات روانشناسان، مصداق‌های خلقی و رفتاری پرتکرار در هر یک از این دسته‌ها عبارتند از:
- مشکل در تمرکز بر روی وظایفی که روزمره و روتین هستند
- بیزاری و احتناب شدید از انجام کارهایی که مستلزم تمرکز ذهنی برای طولانی مدت هستند. مانند: نوشتن گزارش، بررسی جزئیات مدارک، حسابرسی و ...
- تکرار گم کردن و جا گذاشتن چیزهایی مانند کیف پول، دسته کلید و ...
- بی دقتی‌های پرتکرار به دلیل توجه توجه به جزئیات
- به اتمام نرساندن تکالیف پیش از اقدام برای شروع یک مسئولیت جدید
- ضعف در مهارت سازماندهی و مدیریت زمان
- احساس بی‌قراری مداوم
- پرحرفی و عدم تمرکز برای شنیدن صحبت‌های طرف مقابل
- و......
دقت داشته باشید که موارد ذکر شده تنها برخی از شایع‌ترین نشانه‌های رفتاری و عملکردی در افرادی با مشکل بیش فعالی هستند اما اینطور نیست که بتوان هر کسی با تعدادی از این نشانه‌ها را یک ADHD بزرگسال نامید. برای مثال فردی که به دلیل درگیری با اختلال استرس پس از سانحه یا اضطراب فراگیر دچار کمبود حواس شده و مدام وسایل شخصی خود را گم می‌کند نباید با یک ADHD بزرگسال اشتباه گرفته شود.
بنابراین شناسایی علائم و تشخیص گذاری اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان و کودکان نیاز به دانش تخصصی داشته و مستلزم آموزشی گام به گام می‌باشد.
منبع علمی راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی DSM-5 ملاک‌های تشخیص این اختلال در بزرگسال یعنی افراد بالای 17 سال را اینگونه برشمرده است:
- وجود حداقل پنج علامت از دسته علائم کمبود توجه برای مدت بیش از 6 ماه
- وجود حداقل پنج علامت بیش فعال بودن و تکانشگری برای مدت بیش از 6 ماه
- تجربه بخشی از علائم قبل از 12 سالگی
- وجود علائم در دو یا چند موقعیت مختلف مانند خانه، محل کار یا تحصیل و ....
- ایجاد ناکارآمدی در زندگی روزمره یا کاهش توانایی عملکرد در محل کار و محیط‌های اجتماعی
- عدم تناسب برخی از رفتارها با سن و سطح رشد فرد بزرگسال
- عدم وجود دلایل جسمی و روانی دیگر که بتوانند موجب بروز این علائم شوند
بگذارید به زبان ساده برایتان بگوییم:
یک ADHD بزرگسال مرد یا زنی است که با یک اختلال رشدی عصبی دست و پنجه نرم می‌کند که به احتمال زیاد از کودکی او به جا مانده است. این بزرگسال بی‌قرار گاهی احساس غرق شدن در حجمی بی‌پایان از بی‌قراری را تجربه می کند که کوله‌باری از وظایف انجام داده نشده یا نیمه کاره پشت سر دارد. همسر بیش فعال شما ممکن است بیش از شش ماه در یک شغل طاقت نیاورده و تمرکز کردن را امری طاقت فرسا بداند.
مقایسه علائم بیش فعالی کودکان با بزرگسالان
اختلال بیش فعالی و نقص توجه را می‌توان اختلالی مشترک در کودکان و بزرگسالان دانست اما نمود بیرونی این عارضه می تواند با توجه به سن فرد متفاوت باشد. خوب است که نگاهی کوتاه به این تفاوت‌ها داشته باشیم تا به درک درست‌تری از تعریف ADHD بزرگسال برسیم.
در حوزه بیش فعال بودن، یک کودک بیش فعال را معمولا در حال دویدن و بالا رفتن از در و دیوار خواهید دید به طوری که یک ساعت نشستن در کلاس درس برای او با رنج یک سال زندانی شدن در سلول انفرادی برابری می‌کند. در بزرگسالی این بیش فعال بودن را احتمالا به شکل یک بی قراری در رابطه و فعالیت‌های روزمره مشاهده خواهید کرد.
برای مثال یک ADHD بزرگسال احتمالا حتی از انجام تفریحاتی مانند سینما رفتن که به نشستن طولانی مدت نیاز دارد، چندان لذت نخواهد برد.
بی‌توجهی را می‌توان فصل مشترک بیش فعالی و نقص توجه در کودکان و بزرگسالان دانست. یک فرد با مشکل کمبود توجه چه کودک باشد چه بزرگسال، در انجام کارهایی که به دقت و توجه بالا نیاز دارد عملکرد مطلوبی نداشته و به سختی می‌تواند کاری را که آغاز کرده تا مدت زمان تعیین شده به خوبی به پایان برساند.
در اینجا مجدد تاکید می‌کنیم که برای مثال اهمال کاری را نباید با این علامت اشتباه گرفت و تشخیص اختلال ADHD بزرگسال یا کودک باید حتما توسط یک فرد متخصص و آموزش دده انجام شود.
پس از نقص توجه و بیش فعال بودن، باید سراغ آخرین حوزه یعنی تکانشگری برویم. تکانشگری کودکان معمولا در مدرسه به صورت صحبت کردن خارج از نوبت و بدون اجازه، عدم انتظار در نوبت و هیجانی عمل کردن، بدون در نظر گرفتن عواقب و خطرات تجربه می‌شود. اگر والدین یک کودک بیش فعال هستید احتمالا مدرسه شما را تا کنون حداقل یکبار به دلیل انجام این اعمال خطرناک فرزندتان فراخوانده است.
این تکانشگری در بزرگسالی معمولا در روابط اجتماعی و به ویژه شغلی فرد به خوبی نمایان است. بزرگسالان تکانشگر معمولا جلسات کاری را خوب پیش نمی‌برند زیرا نشستن و توجه به سایر افراد حاضر در جلسه برای آن‌ها دشوار است به طوری که ناخواسته وسط حرف دیگران می‌پرند و یا رفتارهایی خارج از الگوی رسمی در پیش می گیرند. رانندگی پرخطر نیز یکی از رفتارهای شایع تکانشی ADHD بزرگسال است.
بیش فعالی و نقص توجه در نوجوانان
در این میان نباید از دوره بسیار حساس نوجوانی غفلت کنیم. نوجوانی را شاید بتوان پرچالش‌ترین دوره زندگی یک شخص با اختلال نقص توجه و بیش فعالی دانست چرا که با ورود به این مرحله فرد دیگر آن عدم آگاهی یا به اصطلاح بی‌خیالی و بی مسئولیتی دوران کودکی را نداشته و به دنبال یافتن جایگاه و مقبولیت اجتماعی خود در جمع‌های خانوادگی و دوستانه است.
علائم کمبود توجه و بیش فعال بودن که در کودکی به آن توجه نشده یا از نگاه والدین و مربیان دور مانده، در نوجوانی معمولا از زمانی به شکل پرفشار خود را نشان می‌دهد که توقع از نوجوان برای سازماندهی تکالیف، مدیریت زمان، مسئولیت‌پذیری و مشارکت در مسئولیت‌های دوره بزرگسالی آغاز می‌شود.
در این سن با توجه به ویژگی‌های دوران بلوغ و تلاش نوجوان برای رسیدن به استقلال، عدم توجه به موقع و صحیح به نشانه‌های حوزه‌های ADHD، به ویژه عدم نظارت و مدیریت حوزه تکانشگری، می‌تواند پیامدهای منفی جبران ناپذیری مانند درگیر شدن نوجوان با اعتیاد، رفتارهای جنسی پرخطر، عضویت در باندهای سازمان یافته، دعوا همراه با زد و خورد و .... را به همراه داشته باشد.
درمان بیش فعالی و نقص توجه در کودکان و بزرگسالان
بسیاری از روانشناسان و روانپزشکان بر این باور هستند که اگرچه تشخیص‌گذاری صحیح و به موقع در اختلال ADHD اهمیت بسیار زیادی دارد اما در مسیر درمان بیش از آنکه بر اسم اختلال تاکید شود باید کمک به بیمار برای تطبیق با شرایط موجود و مدیریت علائم مورد توجه و تاکید قرار گیرد.
درمان اختلال بیش فعالی و نقص توجه در کودکان و بزرگسالان تا حدودی یکسان است. آن بخشی که تفاوت دارد به الگوهای اصلاح رفتاری و میزان دخالت و مشارکت والدین و معلمان مدرسه در درمان کودکان و نوجوانان باز می‌گردد. اینطور می‌توان گفت که تفاوت درمان ADHD بزرگسال با کودک در نحوه اجرای پروتکل درمان است.
سخن پایانی
علی رغم تمام توضیحاتی که بر مبنای پژوهش‌های علمی صورت گرفته حول تفاوت بیش فعالی و نقص توجه کودکان با بزرگسالان صورت گرفته است همچنان این مورد در زمره اختلالاتی قرار دارد که تشخیص آن به راحتی میسر نیست. به یاد داشته باشید که کلید طلایی یک تشخیص خوب توانایی در مشاهده تمام علائم و نشانه‌ها در کنار یکدیگر است چرا که بسیاری از علائمی که پیشتر به آن‌ها اشاره شد ممکن است توسط یک فرد بدون اختلال نیز به صورت گذرا مشاهده شود.
یک بزرگسال بیش فعال همراه با نقص توجه کسی است که مجموعه‌ای از این اعمال و رفتار را به صورت یک انتخاب غیر آگاهانه بروز داده و در صورت عدم درمان قادر به خودداری یا تغییر نخواهد بود. بنابراین بسیار حائز اهمیت است که تشخیص‌گذاری این اختلال حتما توسط یک متخصص حوزه سلامت روان که به خوبی با ADHD آشناست، صورت گیرد.
* باز نشر از سایت: 👇
پاسخ شما
