افراد مبتلا به فرسودگی شغلی

 در اینجا یک مرور کلی از رویکردهای درمانی کلیدی که می‌تواند  با  توجه به بسترهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی  ایران  اعمال شود را  ذکر کرده ام  :  

۱. رویکردهای روان‌درمانی:

• روان‌درمانی شناختی-رفتاری یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین درمان‌ها برای فرسودگی یا کارزدگی است. این درمان به افراد کمک می‌کند تا الگوهای تفکر و رفتار منفی را که به استرس آن‌ها دامن می‌زند شناسایی کنند و روش‌های سالم‌تری برای تفکر و مقابله یاد بگیرند.
• در ایران که ممکن است در مورد مشکلات روانی پیش‌داوری‌های فرهنگی وجود داشته باشد، CBT می‌تواند به افراد کمک کند تا افکار منفی خود  در مورد استرس کاری، کمال‌گرایی یا قضاوت‌های منفی از خود را  بازنگری کنند.

• تکنیک‌های ذهن‌آگاهی که بر زندگی در لحظه و مشاهده غیرقضاوتی افکار و احساسات تمرکز دارند  بسیار مفید هستند
• تمرینات ذهن‌آگاهی مانند مدیتیشن و  ورزش های هوازی

۲. مداخلات روانپزشکی:

• در حالی که روان‌درمانی معمولاً اولین درمان است، داروهایی مانند ضد افسردگی‌ها (مانند SSRIها یا SNRIها) یا داروهای ضد اضطراب ممکن است برای درمان اختلالات خلقی یا اضطراب که معمولاً همراه با فرسودگی شغلی است، تجویز شوند.
• در ایران، داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب در دسترس هستند اما  به دلیل نگرش‌های فرهنگی نسبت به داروهای روان‌پزشکی  ،  بیماران  از  مصرف  دارو و  اعلام مصرف  چنین داروهایی شرم دارند.  

۳. ملاحظات فرهنگی:

• فرهنگ ایرانی اهمیت زیادی به خانواده و جامعه می‌دهد. حمایت اجتماعی، به‌ویژه از  جانب اعضای خانواده، دوستان یا گروه‌های فرهنگی و مذهبی، می‌تواند تأثیر زیادی در بهبود فرسودگی شغلی داشته باشد.
• در   پروسه درمان، مهم است که  اعضای خانواده   مشکلات فرد بیمار  را درک کنند و فضایی حمایتی ایجاد کنند.

• ایران دارای پایه‌های  مذهبی و معنوی  است که ممکن است بر نحوه درک و مقابله با استرس تأثیر بگذارد.
• برخی از درمانگران، اصول اسلامی مانند نماز (نماز)، جستجوی راه  هدایت از متون مذهبی (مانند قرآن) یا پرداختن به امور معنوی را برای کمک به افراد کارزده تجویز می کنند.

۴. مداخلات در محیط کار:

•  در بسیاری از محیط‌های کاری ایرانی، به‌ویژه در بخش‌های پر استرس (مانند مراقبت‌های بهداشتی، آموزش و مسکن)، فرهنگ کار زیاد می‌تواند به فرسودگی شغلی دامن بزند.
• تغییرات سازمانی مانند کاهش ساعات کاری، ایجاد محیطی حمایتی، ارائه شرایط کاری منعطف یا بهبود ارتباطات درون سازمانی می‌تواند فشار را از دوش کارکنان بردارد.
• تشویق به تعادل سالم و متوازن بین کار و زندگی، جایی که به کارکنان این امکان داده می‌شود تا زمانی برای خود و خانواده‌هایشان اختصاص دهند،  ضروری است.

۵. تنظیم سبک زندگی:

• ورزش منظم به کاهش علائم فرسودگی شغلی کمک می‌کند و باعث بهبود خلق و خو، کیفیت خواب و سلامت کلی می‌شود. فعالیت بدنی می‌تواند هورمون‌های استرس را کاهش دهد و اندورفین‌ها را افزایش دهد که باعث می‌شود افراد احساس انرژی بیشتری کرده و توانایی مقابله با استرس را پیدا کنند.
• در ایران، گنجاندن فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی و یوگا  می‌تواند روشی جذاب برای مقابله با فرسودگی شغلی باشد.

• مشاوره تغذیه‌ می‌تواند در مقابله با فرسودگی  شغلی نقش مهمی داشته باشد. یک رژیم غذایی متعادل که سرشار از مواد مغذی است می‌تواند سطح انرژی و وضوح ذهنی را بهبود ببخشد. 
• مشاورین تغذیه باید به عادات ناسالم مانند مصرف زیاد کافئین (قهوه) و چای که در بسیاری از محیط‌های کاری رایج است، پرداخته و آن‌ها را اصلاح کنند.

۶. پیشگیری:

• آموزش مهارت‌های مقابله‌ای و تاب‌آوری مانند حل مسئله، مدیریت زمان و تنظیم هیجانات .
• کارگاه‌ها یا برنامه‌های آموزشی در محیط‌های کاری ایرانی می‌تواند بر روی این مهارت‌ها تمرکز کند تا فرهنگ مراقبت از خود و بهزیستی روانی را ترویج دهد.

در کل بهترین رویکرد انجام کارهایی که جدید و چالش برانگیز باشن مثله ورزش ، یادگیری زبان جدید، مدیتیشن کردن، انجام فعالیت های گروهی و. . .

فرسودگی شغلی (Burnout) حالتی از خستگی جسمی، احساسی و ذهنی است که معمولاً به دلیل استرس شغلی مزمن رخ می‌دهد. برای کمک به افراد مبتلا به فرسودگی شغلی، می‌توان از رویکردهای مختلفی استفاده کرد که در ادامه بررسی می‌کنیم:

۱. رویکردهای فردی

الف) استراتژی‌های مدیریت استرس

• مدیتیشن و ذهن‌آگاهی (Mindfulness): تمرینات ذهن‌آگاهی و مدیتیشن می‌توانند به کاهش استرس و بهبود تمرکز کمک کنند.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی سطح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول را کاهش داده و اندورفین تولید می‌کند که حس بهتری ایجاد می‌کند.
• خواب کافی و تغذیه سالم: خواب منظم و تغذیه متعادل نقش مهمی در بازیابی انرژی و عملکرد ذهنی دارند.

ب) تغییر سبک کار

• ایجاد تعادل بین کار و زندگی: تنظیم مرزهای مشخص بین کار و زندگی شخصی برای جلوگیری از خستگی بیش‌ازحد ضروری است.
• تنظیم اولویت‌ها و زمان‌بندی: استفاده از تکنیک‌هایی مانند ماتریس آیزنهاور برای اولویت‌بندی وظایف می‌تواند از احساس خستگی جلوگیری کند.
• نه گفتن به وظایف اضافی: یادگیری مهارت‌های مدیریت درخواست‌ها و تعیین حدود مشخص برای وظایف شغلی ضروری است.

۲. رویکردهای روانشناختی و درمانی

الف) درمان شناختی-رفتاری (CBT)

• این روش کمک می‌کند تا افکار منفی شناسایی شده و با جایگزینی آن‌ها با افکار مثبت‌تر، احساس بهتری ایجاد شود.
• تکنیک‌های CBT می‌توانند به افراد در مدیریت استرس و احساس کنترل بیشتر بر موقعیت‌های کاری کمک کنند.

ب) مشاوره و حمایت اجتماعی

• گفت‌وگو با مشاوران و روانشناسان به افراد کمک می‌کند تا راهکارهای بهتری برای مقابله با استرس پیدا کنند.
• حمایت اجتماعی از خانواده، دوستان و همکاران نقش مهمی در کاهش احساس انزوا و افزایش انگیزه دارد.

۳. رویکردهای سازمانی

الف) ایجاد محیط کاری سالم

• مدیران می‌توانند با کاهش حجم کار، ایجاد انعطاف در ساعات کاری و ارائه منابع حمایتی، از بروز فرسودگی شغلی جلوگیری کنند.
• ایجاد فضای کاری مثبت و حمایتگرانه می‌تواند احساس ارزشمندی را در کارکنان افزایش دهد.

ب) آموزش مدیریت استرس و خودمراقبتی

نتیجه‌گیری

ترکیب روش‌های فردی، روانشناختی و سازمانی می‌تواند به کاهش و پیشگیری از فرسودگی شغلی کمک کند. حمایت از سلامت روان کارکنان نه‌تنها به نفع افراد، بلکه برای بهره‌وری و موفقیت سازمان نیز ضروری است.

فرسودگی شغلی (Burnout) نوعی خستگی عاطفی، جسمی و ذهنی است که معمولاً در اثر استرس طولانی‌مدت و کار بیش از حد ایجاد می‌شود. برای کمک به افراد مبتلا به فرسودگی شغلی، می‌توان از رویکردهای مختلفی استفاده کرد که شامل راهکارهای روان‌شناختی، تغییرات سبک زندگی و حمایت‌های محیطی است.

• کمک به شناسایی افکار منفی و جایگزینی آن‌ها با افکار مثبت
• آموزش مهارت‌های مدیریت استرس
• تنظیم مرزهای کاری برای کاهش فشارهای غیرضروری

• دریافت حمایت عاطفی از طریق جلسات مشاوره
• به اشتراک‌گذاری تجربیات با افراد دارای مشکل مشابه

• مدیتیشن و یوگا برای کاهش استرس
• تمرین‌های تنفسی و ریلکسیشن عضلانی

• کاهش اضافه‌کاری و ایجاد تعادل بین کار و زندگی شخصی
• استراحت‌های کوتاه در طول روز برای جلوگیری از خستگی مزمن

• مصرف غذاهای مغذی که سطح انرژی را پایدار نگه می‌دارند
• انجام ورزش منظم برای ترشح اندورفین و بهبود خلق و خو

• کاهش فشار کاری با تنظیم انتظارات شغلی واقع‌بینانه
• ایجاد محیط کاری حمایتی و امکان استراحت‌های کافی

• تشویق به استفاده از تعطیلات و مرخصی‌های جبرانی
• ارائه برنامه‌های حمایتی مثل مشاوره در محیط کار

• امکان دورکاری یا کاهش ساعات کاری در شرایط پرتنش
• اجرای سیستم‌های کاری مبتنی بر بهره‌وری به جای ساعات طولانی کار

• در موارد شدید، ممکن است پزشک استفاده از داروهای ضدافسردگی یا ضداضطراب را توصیه کند.
• مکمل‌هایی مانند ویتامین B و منیزیم نیز می‌توانند به بهبود انرژی و کاهش استرس کمک کنند.

فرسودگی شغلی یک مشکل جدی است که نیاز به توجه همه‌جانبه دارد. ترکیب راهکارهای روان‌شناختی، اصلاح سبک زندگی و حمایت‌های محیطی می‌تواند به افراد کمک کند تا دوباره به یک حالت ذهنی سالم برگردند. مهم‌ترین نکته این است که فرد مبتلا، فرسودگی را بپذیرد و برای درمان آن اقدامات مؤثر انجام دهد.

رویکردهای مختلف درمانی استفاده کرد که شامل روش‌های روان‌شناختی، تغییرات سبک زندگی، حمایت اجتماعی و حتی مداخلات پزشکی می‌شود. در ادامه، برخی از مؤثرترین رویکردها بررسی شده‌اند:

 روان‌درمانی (CBT - درمان شناختی رفتاری): این روش کمک می‌کند تا فرد الگوهای فکری منفی را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهد.
 مدیریت استرس: مشاوران به فرد کمک می‌کنند تا استرس شغلی را مدیریت کرده و تکنیک‌های مقابله‌ای را بیاموزد.
 مشاوره شغلی: در برخی موارد، تغییر مسیر شغلی یا تنظیم مجدد انتظارات کاری می‌تواند مفید باشد.

 استراحت و تعطیلات: افراد باید زمانی را برای استراحت و بازسازی ذهنی اختصاص دهند.
 ورزش و فعالیت بدنی: ورزش منظم، سطح استرس را کاهش داده و ذهن را تقویت می‌کند.
 خواب کافی: بهبود کیفیت خواب می‌تواند به بازگرداندن انرژی و کاهش احساس خستگی کمک کند.
تغذیه سالم: رژیم غذایی متعادل و مصرف ویتامین‌های ضروری (مانند ویتامین‌های گروه B و امگا ۳) تأثیر مثبتی بر سلامت ذهن دارد.

 گفتگو با دوستان و خانواده: داشتن یک سیستم حمایتی قوی می‌تواند به بهبود روحیه و کاهش احساس انزوا کمک کند.
 مشارکت در گروه‌های حمایتی: ارتباط با افرادی که تجربه مشابهی داشته‌اند، می‌تواند الهام‌بخش باشد.
 درخواست حمایت از کارفرما: برخی شرکت‌ها برنامه‌های کاهش استرس و انعطاف‌پذیری شغلی را ارائه می‌دهند.

 تعادل کار و زندگی: ایجاد مرزهای مشخص بین کار و زندگی شخصی از اهمیت بالایی برخوردار است.
 کاهش حجم کار: تعیین اولویت‌های شغلی و استفاده از تکنیک‌هایی مانند مدیریت زمان می‌تواند از فرسودگی جلوگیری کند.
 ایجاد فضای کاری مثبت: کاهش استرس‌های محیطی و بهبود روابط کاری می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد.

 مصرف دارو (در صورت لزوم): در برخی موارد، پزشکان ممکن است داروهای ضدافسردگی یا آرام‌بخش‌های موقتی تجویز کنند.
مدیریت مشکلات جسمانی مرتبط: مشکلاتی مانند فشار خون بالا، سردردهای مداوم یا بی‌خوابی که ناشی از فرسودگی شغلی هستند، باید درمان شوند.

برای بازگرداندن افراد مبتلا به فرسودگی شغلی به حالت ذهنی بهتر، ترکیبی از درمان‌های روان‌شناختی، تغییر سبک زندگی، حمایت اجتماعی، اصلاح محیط کار و در موارد شدید، مداخلات پزشکی موردنیاز است. مهم‌ترین نکته این است که فرد به علائم اولیه فرسودگی توجه کند و قبل از شدت گرفتن مشکل، اقدامات لازم را انجام دهد.

فرسودگی شغلی یک وضعیت روانی و جسمی است که به دلیل استرس مزمن و طولانی مدت در محیط کار ایجاد می‌شود. این وضعیت می‌تواند تأثیرات منفی بسیاری بر سلامت روان و عملکرد شغلی افراد داشته باشد. برای کمک به افراد مبتلا به فرسودگی شغلی و بازگرداندن آنها به حالت ذهنی بهتر، می‌توان از رویکردهای درمانی مختلفی استفاده کرد. در ادامه به بررسی برخی از این رویکردها می‌پردازیم:

#### تعریف فرسودگی شغلی

فرسودگی شغلی شامل احساسات خستگی عمیق، کاهش کارآیی، و بی‌تفاوتی نسبت به وظایف شغلی است. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلات جسمی و روانی جدی شود و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

#### رویکردهای درمانی برای فرسودگی شغلی

1. **مشاوره و روان‌درمانی**

   - مشاوره و روان‌درمانی می‌تواند به افراد کمک کند تا با استرس‌ها و مشکلات شغلی خود بهتر مقابله کنند. روان‌درمانگران می‌توانند به افراد کمک کنند تا الگوهای فکری منفی را شناسایی و تغییر دهند و راهکارهای موثری برای مدیریت استرس بیاموزند.

2. **مدیریت استرس**

   - مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های مختلفی مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی و تمرینات ورزشی می‌تواند به کاهش استرس و بهبود حالت ذهنی کمک کند. این تکنیک‌ها می‌توانند به افراد کمک کنند تا آرامش بیشتری پیدا کنند و با استرس‌های روزمره بهتر مقابله کنند.

3. **تغییر محیط کار**

   - گاهی اوقات تغییر محیط کار یا تغییر وظایف شغلی می‌تواند به کاهش فرسودگی شغلی کمک کند. ایجاد محیط کار حمایتی، فراهم کردن امکاناتی برای تعاملات اجتماعی و حمایت از کارکنان می‌تواند به بهبود وضعیت روانی افراد کمک کند.

4. **تغذیه مناسب و خواب کافی**

   - تغذیه مناسب و خواب کافی نقش مهمی در بهبود حالت ذهنی و جسمی افراد دارند. مصرف مواد غذایی سالم و متنوع و داشتن خواب کافی می‌تواند به افزایش انرژی و کاهش خستگی کمک کند.

5. **حمایت اجتماعی**

   - حمایت از سوی خانواده، دوستان و همکاران می‌تواند به افراد کمک کند تا با مشکلات شغلی خود بهتر مقابله کنند. ایجاد شبکه‌های حمایتی و ارتباطات اجتماعی می‌تواند به کاهش احساس انزوا و افزایش احساس تعلق کمک کند.

6. **آموزش مهارت‌های مدیریت زمان**

   - آموزش مهارت‌های مدیریت زمان می‌تواند به افراد کمک کند تا وظایف شغلی خود را بهتر برنامه‌ریزی کنند و از فشارهای زمانی کاسته شود. این مهارت‌ها می‌توانند به افزایش بهره‌وری و کاهش استرس کمک کنند.

7. **استفاده از مرخصی و تعطیلات**

   - استفاده از مرخصی و تعطیلات می‌تواند به افراد کمک کند تا از فشارهای شغلی فاصله بگیرند و به استراحت و بازسازی انرژی بپردازند. این کار می‌تواند به بهبود حالت ذهنی و جسمی کمک کند.

#### نتیجه‌گیری

فرسودگی شغلی یک مشکل جدی است که نیاز به توجه و مدیریت دارد. با استفاده از رویکردهای درمانی مختلف می‌توان به افراد مبتلا به فرسودگی شغلی کمک کرد تا به حالت ذهنی بهتری برگردند و عملکرد شغلی خود را بهبود بخشند. توجه به سلامت روان و جسمی افراد در محیط کار می‌تواند به افزایش بهره‌وری و رضایت شغلی کمک کند

اکنون به تعریف فرسودگی شغلی می‌پردازیم. واژه «فرسودگی شغلی» اصطلاحی نسبتاً جدید است که اولین بار در سال ۱۹۷۴ توسط هربرت فرودنبرگر (Herbert Freudenberger)، در کتابش به نام «فرسودگی شغلی: هزینه بالای موفقیت» مطرح شد. وی فرسودگی را در اصل، نابودی انگیزه یا مشوق، به‌خصوص در زمانی که فداکاری یک شخص برای یک علت یا رابطه نمی‌تواند منجر به تولید نتیجه مطلوب شود تعریف کرد.

فشاری که فرسودگی شما از آن نشئت می‌گیرد به طور عمده از شغل‌تان به وجود می‌آید، اما فشار سبک زندگی کلی شما می‌تواند به این استرس بیفزاید. ویژگی‌های شخصیتی و الگوهای فکری، مانند ایدئال‌گرایی و بدبینی نیز می‌تواند در این امر مشارکت داشته باشد.

اغلب افراد، بیشتر زمان بیداری خود را به کار کردن می‌گذرانند. اگر از شغل‌تان متنفرید، از رفتن به سر کار واهمه دارید و آنچه انجام می‌دهید شما را خشنود و راضی‌ نمی‌کند، این موضوع می‌تواند آسیب روحی شدیدی به شما بزند.

حال که با تعریف فرسودگی شغلی و نشانه‌های آن آشنا شدیم، وقت آن است که عوامل ایجاد کننده آن را نیز بررسی کنیم. شغل با فشار بالا همواره منجر به فرسودگی نمی‌شود. اگر فشار کاری به خوبی کنترل گردد، ممکن است هیچ اثر مخربی نداشته باشد.

اما بعضی افراد (مخصوصاً در مشاغل خاص) نسبت به دیگران بیشتر در معرض خطر هستند. گزارشی  نشان داد ۴۴٪ پزشکان عمومی آن را تجربه کرده‌اند. حجم کاری بالا، افراد دارای ویژگی‌های شخصیتی و سبک زندگی خاص را بیشتر در خطر فرسودگی قرار می‌دهد.

البته تنها پزشکان نیستند که این عارضه را تجربه می‌کنند. کارکنان هر زمینه دیگری در هر سطحی، در معرض این خطر بالقوه قرار می‌گیرند. بنا به گزارشی که توسط گالوپ (Gallup) در سال ۲۰۱۸ تهیه شد، فرسودگی شغلی کارمندان ۵ دلیل عمده دارد:

۱. فشار زمانی غیر معقول: کارمندانی که می‌گویند زمان کافی برای انجام کارشان دارند، ۷۰ درصد کمتر از دیگران احتمال دارد فرسودگی شغلی را تجربه کنند. افرادی که نمی‌توانند زمان بیشتری در اختیار داشته باشند، مانند پزشکان اورژانس و آتش‌نشانان، در خطر بالاتری از فرسودگی هستند.

۲. عدم ارتباطات و حمایت از طرف مدیر: حمایت مدیر سپری روانی در مقابل استرس ایجاد می‌کند. کارمندانی که حمایت کامل مدیر خود را احساس می‌کنند، ۷۰ درصد کمتر از دیگران ممکن است دچار این عارضه شوند.

۳. عدم شفافیت در وظیفه: تنها ۶۰ درصد از کارکنان می‌دانند دقیقاً چه انتظاری از آن‌ها می‌رود. هنگامی که انتظارات مدام در حال تغییر هستند، کارمندان ممکن است در تلاش برای درک اینکه چه کاری از آن‌ها انتظار می‌رود درمانده شوند.

۴. حجم کاری غیرقابل‌مدیریت: زمانی که حجم کاری غیرقابل‌مدیریت به نظر برسد، خوش‌بین‌ترین کارمندان نیز احساس ناامیدی می‌کنند. احساس از پا در آمدن می‌تواند به سرعت منجر به فرسودگی شغلی شود.

۵. رفتار غیرمنصفانه: کارمندانی که احساس می‌کنند با آن‌ها تبعیض‌آمیز رفتار می‌شود، دو تا سه برابر بیشتر احتمال دارد دچار سطح شدیدی از فرسودگی شوند. تبعیض در محل کار می‌تواند شامل مواردی همچون جانب‌داری کردن، حقوق غیرمنصفانه و سوءرفتار یک همکار باشد.

فردی که دچار فرسودگی شده نیاز دارد تا تغییراتی در محیط کاری خود ایجاد کند. مراجعه به بخش منابع انسانی برای مشکلات محیط کار یا گفتگو با سرپرست در مورد مسائل می‌تواند به کارمندان کمک ‌کند، اما به شرطی که مدیران بالادستی مصمم به ساختن محیط کاری سالم‌تر باشند. اما در برخی موارد، تنها تغییر در موقعیت کاری یا یافتن شغل جدید است که به درمان فرسودگی شغلی کمک می‌کند.

اقداماتی که کمک می‌کند تا استرس خود را مدیریت کنید نیز می‌تواند کارساز باشد. استراتژی‌های خودمراقبتی، مانند رژیم غذایی سالم، ورزش کردن و ایجاد عادات خواب سالم هم به درمان فرسودگی شغلی و کاهش اثرات آن کمک خواهد کرد.

یک سفر تفریحی، راه حل دیگری است که فرسودگی را به طور موقت تسکین می‌دهد، اما یک هفته بیرون از دفتر کار برای از بین بردن فرسودگی ناشی از کار کافی نیست. وقفه‌های منظم و برنامه‌ریزی‌شده در کار، همراه با ورزش مداوم روزانه، می‌تواند کلیدی برای مبارزه با آن به حساب آید.

اگر در حال تجربه فرسودگی در شغل هستید و پیدا کردن راه چاره برایتان دشوار است، یا گمان می‌کنید مشکلات سلامت روان مانند افسردگی نیز دارید، باید به دنبال درمان تخصصی باشید. قرار گرفتن تحت درمان تخصصی به شما کمک می‌کند تا استراتژی‌هایی را که برای داشتن حس خوب به آن‌ها نیاز دارید بیابید.

فرسودگی شغلی نوعی پاسخ به عوامل پرفشار موجود در محیط کار می باشد که باعث تغییراتی در نگرش‌ و رفتارهای فرد می شود. ممکن است این عارضه با انواع علائم مشکلات سلامت روحی و فیزیکی نیز همراه گردد. اگر این موضوع پیگیری نشود، می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد فرد در زندگی روزانه شود. در این مطلب توضیح دادیم فرسودگی شغلی چیست و نشانه‌ها، عوامل ایجاد و روش‌های درمان فرسودگی شغلی را بررسی کردیم. اگر سؤال یا نظری درباره‌ی این مطلب دارید با ما در میان بگذارید.(منبع کاربوم)

نباید فراموش کنیم که راهکار‌های پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی از دو بعد فردی و سازمانی باید مورد توجه قرار بگیرند؛ به این صورت که برخی راهکار‌ها توسط فرد اجرا شده و برخی دیگر توسط مدیران سازمان.

تنظیم تعادل بین زندگی کاری و زندگی شخصی ( گرایش کیفیت زندگی کاری  Quality Work Life)مهم‌ترین راهکار‌ برای پیشگیری از فرسودگی شغلی به شمار می‌رود.  ایجاد و مدیریت تعادل بین کار و زندگی شخصی، باعث عملکرد مطلوب‌تر در هر دو حوزه زندگی فرد می‌شود و می‌تواند مانع بسیار خوبی برای ابتلای فرد به فرسودگی شغلی باشد.

شکل دادن ارتباطات سالم وارتباط داشتن با افراد دیگر از کار‌های مهم برای پیش‌گیری از فرسودگی شغلی است. داشتن ارتباطات سالم اجتماعی برای از بین رفتن برخی از استرس ها همانند یک داروی قوی عمل می‌کند. ارتباط برقرار کردن و عشق ورزیدن به اعضای خانواده و نزدیکان یکی از مهم‌ترین راهکار‌ها برای رفع اضطراب است.

انجام فعالیت‌های ورزشی و داشتن رژیم غذایی سالم تاثیر زیادی در روحیه افراد و در نتیجه در پیشگیری از افسردگی و فرسودگی شغلی دارد. پیاده‌روی روزانه به مدت نیم ساعت و یا انجام حرکات کششی به مدت ۱۰ دقیقه در روند درمان افسردگی تاثیر گذارند و سیستم عملکرد افراد را طوری تنظیم می‌کنند که از بروز افسردگی و فرسودگی جلوگیری شود.

داشتن مهارت‌های رفتار سازمانی از دیگر راهکار‌های موثر برای جلوگیری از فرسودگی شغلی است. داشتن مهارت‌های رفتار سازمانی برای ایجاد و حفظ یک رابطه‌ی کارآمد با دیگر افراد سازمان امری ضروری است. به طور مثال توانایی نه گفتن به خواسته‌های غیرمعقول مدیر یا همکاران باعث می‌شود فرد از فشار استرس بیش از حد رها گردد.

طراحی مجدد شغل از دیگر راهکار‌های پیشگیری از فرسودگی شغلی است؛ ایجاد ساعت کاری شناور و ایجاد آموزش در محیط کاری می‌تواند باعث ایجاد حس اشتیاق و رضایتمندی در کارمندان شده و مانع ایجاد فرسودگی شغلی شود.

ایجاد حس امنیت شغلی و مالی کارمندان،با در نظر گرفتن موضوعاتی که آینده‌ی نیرو را تامین می‌کند و یکی از دغدغه‌های اصلی وی را برطرف می‌کند راهکار دیگر پیش‌گیری از فرسودگی شغلی است. در نظر گرفتن صندوق ذخیره یا اختصاص سهام به نیرو‌های سازمان از جمله اقدامات در این راستا است.

ایجاد برنامه های تفریحی برای پرسنل راهکار دیگر جلوگیری از فرسودگی شغلی است. سازمان‌های موفق به خوبی می‌دانند که کارمندانی می‌توانند سازمان را به اهداف خود برسانند که از روحیه‌ی خوبی برخوردار هستند و از انجام کار خود احساس رضایتمندی می‌کنند. برنا‌مه‌های تفریحی به کارکنان امکان تجدید روحیه و همچنین افزایش ظرفیت روحی برای ادامه‌ی کار می‌دهد.

راهکار های درمانی از ۴ بعد راهکار‌های شخصی، سازمانی، اجتماعی و دارویی بررسی می‌شوند:

روان درمانی و کمک گرفتن از یک مشاور و یا روان‌شناس از مهم‌ترین راهکار‌های شخصی درمان فرسودگی شغلی است. تغییر نگرش و تلاش برای دوری از افکار منفی می‌تواند کمک شایانی در این زمینه به فرد مبتلا به فرسودگی شغلی کند.

یادگیری مهارت‌های زندگی و کاری در جهت بالا بردن ظرفیت روحی فرد برای حل مشکلات نیز از راهکار‌های شخصی درمان فرسودگی شغلی به شمار می‌رود.

تقسیم کار متوازن بین کارمندان به طوری که کارمندی احساس نکند بار مسئولیت دیگران را نیز به دوش می‌کشد، در نظر گرفتن پاداش برای پرسنل و آموزش تکنیک های مدیریت استرس و مدیریت زمان از راهکار‌های سازمانی موثر درمان فرسودگی شغلی است.

در بخش راهکار‌های اجتماعی استفاده از روان‌شناسان صنعتی و سازمانی می‌تواند بسیار اثربخش باشد؛ گفت‌وگوی مداوم مشاور با کارکنان به آن‌ها اجازه‌ می‌دهد به صورت مداوم تحت نظر باشند و از راهکار‌های مشاوران بهره ببرند. استفاده از زیست آهنگ کارکنان در این بخش می‌تواند بسیار مفید واقع شود.

داشتن مکانیسمی برای تقویت احساسات فکری -روانی -جسمی و شهودی افراد نیز از تکنیک‌های موثر در بخش راهکار‌های اجتماعی به شمار می‌رود.

در صورتی که راهکار های شخصی، سازمانی و اجتماعی اثرگذار نبودند، به ناچار باید از راهکار‌های دارویی بهره جست.(منبعدانشکده مدیریت دانشگاه تهران دکتر وحیدقربانی)