آیه «اهدنا الصراط المستقیم»
در سوره حمد (آیه «اهدنا الصراط المستقیم»)، درخواست هدایت به راه راست چه جایگاهی در دعاها و خواستههای مومنان دارد؟
٢ پاسخ
درخواست هدایت به راه راست در آیه «اهدنا الصراط المستقیم» از سوره حمد، یکی از مهمترین و اساسیترین دعاها و خواستههای مومنان است. این آیه به معنای “ما را به راه راست هدایت کن” است و نشاندهنده نیاز انسان به هدایت الهی در زندگی روزمره است.
مفسران برای “صراط مستقیم” معانی متعددی بیان کردهاند، از جمله کتاب خدا، دین اسلام، پیامبر (ص)، ائمه (ع) و آیین خداپرستی. این درخواست نشاندهنده تلاش مومنان برای یافتن و پیمودن راهی است که به رضایت و قرب الهی منجر شود. همچنین، این آیه بیانگر این است که هدایت به راه راست نیازمند لطف و عنایت خداوند است و انسان به تنهایی قادر به یافتن این راه نیست.
با سلام
در آیه بعد فرموده: راه کسانی که به آنها نعمت بخشیدی
تعریف أنعمت علیهم در آیه ۶۹ سوره مبارکه نساء آمده.
امام عسکری (علیه السلام): صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ؛ یعنی بگویید: ما را به راه کسانی هدایت فرما که به ایشان توفیق دادی پیرو دین تو باشند و تو را فرمان برند؛ آنان کسانیاند که خداوند عزّوجلّ فرمود:
و کسی که خدا و پیامبر را اطاعت کند، [در روز رستاخیز]، همنشین کسانی خواهد بود که خدا، نعمت خود را بر آنان تمام کرده از پیامبران و صدّیقان و شهدا و صالحان و آنها رفیقهای خوبی هستند! (سوره نساء، آیه ۶۹)
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أَمَّا قَوْلُهُ: صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ فَتِلْکَ النِّعْمَهًُْ الَّتِی أَنْعَمَهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَی مَنْ کَانَ قَبْلَنَا مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ فَنَسْأَلُ اللَّهَ رَبَّنَا أَنْ یُنْعِمَ عَلَیْنَا.
امام علی (علیه السلام): صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ یعنی نعمتیکه خدای عزّوجلّ پیش از ما به انبیاء (علیهم السلام) و صدّیقین داد. و ما با این جمله از او میخواهیم که به ما هم بدهد.
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۱۰۲
إرشادالقلوب، ج۲، ص۳۶۵/ بحارالأنوار، ج۱۰، ص۶۱
الصّادق (علیه السلام)- عَن أبیعَبدالله (علیه السلام): و فِی بَعضِ زِیَارَاتِ مَولَانَا اَمِیرِالمُؤمِنِینَ (علیه السلام) السَّلَامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبَأُ الْعَظِیمُ وَ الْخَطْبُ الْجَسِیمُ وَ الذِّکْرُ الْحَکِیمُ وَ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِیم.
امام صادق (علیه السلام) در برخی از زیارت نامههای مولایمان امیرالمؤمنین (علیه السلام) چنین آمده است:
السلام علیک ایها النبأ العظیم و الخطب الجسیم و الذکر الحکیم و الصراط المستقیم؛ سلام بر تو ای خبر بزرگ و ای بلند مرتبهی نیرومند، و ای کتاب حکمتآمیز و ای راه مستقیم!
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۹۸
بحارالأنوار، ج۹۷، ص۳۴۸