تفاوت حاکم یا قاضی؟

واژهای " حاکم و قاضی " در بسیاری از موارد مترداف هستند و در معنایی مشابه یکدیگر استعمال می شوند. 
ولی با توجه به معنی لغوی، می توان تفاوت آشکاری بین آنها مشاهده نمود. 
قضا به معنی اتمام است . 
وقتی دستوری به صورت قطعی تعیین شود و به صورت حتمی به مرحله اجرا برسد به گونه ای که کار تمام شده باشد، از عبارت قضا استفاده می شود. 
در قاموس قرآن آمده است : قضا به معنی تمام کردن است. 
. مثل‏ فَلَمَّا قَضی مُوسَی الْأَجَلَ وَ سارَ بِأَهْلِهِ ... قصص:۲۹. 
 چون موسی مدت را تمام کرد و با اهلش براه افتاد ... 
فَإِذا قَضَیْتُمْ‏ مَناسِکَکُمْ فَاذْکُرُوا اللَّهَ‏ بقره: ۲۰۰. 
فَوَکَزَهُ مُوسی‏ فَقَضی‏ عَلَیْهِ‏ قصص: ۱۵. گفته‏ اند «قضی علیه» یعنی مرگ را بر او وارد کرد و او را کشت ظاهرا «قضی» در اینگونه موارد به معنی تمام کردن است یعنی موسی مشتی بر او زد و کار او را تمام نمود وَ نادَوْا یا مالِکُ‏ لِیَقْضِ‏ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُونَ‏ زخرف: ۷۷. گویند اى مالک پروردگارت کار را بر ما تمام کند و ما را بمیراند گوید شما ماندنی هستید ایضا آیه‏ لا یُقْضی‏ عَلَیْهِمْ فَیَمُوتُوا فاطر: ۳۶. کار آنها تمام کرده نمیشود تا بمیرند. ۱ 
ولی حکم به معنی اتقان و استحکام است. 
در لسان العرب می گوید : 
حاکم: "هو الذی یُحْکِمُ الأَشیاءَ و یتقنها" ۲ 
حاکم کسی است که امور را به صورت متقن و محکم انجام می دهد. 
بنابراین می توان گفت " قاضی " کسی است که در داوری مساله را تمام می کند و رای نهایی را صادر می کند. 
و "حاکم " کسی است که امور را به صورت دقیق و متقن و محکم انجام می دهد و در این معنا فراتر از داوری و قضاوت است و شامل همه امور می شود. 
۱. قاموس قرآن، ج‏۶، ص: ۱۸ 
۲. لسان العرب، ج‏۱۲، ص: ۱۴۰