مفهوم هر کدام از "اقسام عام" رو تعریف کنید

در اصول فقه و منطق، "عام" به لفظی گفته می‌شود که بر بیش از یک مصداق دلالت دارد. اقسام مختلف عام بسته به نحوه دلالت و شمول آن نسبت به مصادیق، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه توضیحات هر کدام را می‌بینید:

1.عام بدلی: 

تعریف: عام بدلی به موردی گفته می‌شود که حکم فقط بر یکی از مصادیق عام تعلق می‌گیرد، اما فرد انتخاب‌شده از بین چند گزینه قابل تغییر است. یعنی شما باید یکی از مصادیق را انتخاب کنید، اما انتخاب هر کدام کافی است.

مثال:

"تصدق بدرهم" (صدقه بده با یک درهم)

این جمله یعنی باید یک درهم صدقه بدهید، اما اینکه کدام درهم باشد فرقی ندارد. در اینجا انتخاب یک مصداق کافی است و نیازی به شمول همه مصادیق نیست.

2. عام مجموعی 

تعریف: در عام مجموعی، حکم بر همه مصادیق به صورت جمعی تعلق می‌گیرد، یعنی همه‌ی موارد باید با هم در نظر گرفته شوند و به تنهایی کافی نیستند.

مثال:

"اجمع العلماء" (همه دانشمندان را جمع کن)

یعنی باید همه دانشمندان را کنار هم جمع کنید و اگر حتی یکی از آن‌ها حضور نداشته باشد، دستور کامل اجرا نشده است. در اینجا حکم به صورت جمعی بر همه مصادیق جاری می‌شود.

3. عام استغراقی 

تعریف: عام استغراقی حالتی است که حکم به هر یک از مصادیق به صورت مستقل و جداگانه تعلق می‌گیرد. یعنی اگر ده مصداق وجود داشته باشد، حکم ده بار (برای هر مصداق) اجرا می‌شود.

مثال:

"اکرم العلماء" (دانشمندان را گرامی بدار)

در اینجا باید هر دانشمند را به صورت جداگانه گرامی بدارید. اگر حتی یکی از آن‌ها را نادیده بگیرید، دستور ناقص خواهد بود.

4. خاص 

تعریف: خاص به لفظی گفته می‌شود که فقط بر یک یا چند مصداق محدود دلالت دارد و دامنه شمول آن محدود است. برخلاف عام، خاص همه افراد را شامل نمی‌شود.

مثال:

"اکرم زیداً" (زید را گرامی بدار)

این جمله فقط درباره‌ی زید صحبت می‌کند و افراد دیگر را شامل نمی‌شود.

یا اگر بگوییم "اکرم العالم الفلانی" (دانشمند خاصی را گرامی بدار)، فقط یک مصداق مورد نظر است.

تفاوت‌های کلیدی:

عام بدلی: انتخاب یکی از چند گزینه (بدون نیاز به همه).

عام مجموعی: همه موارد باید با هم در نظر گرفته شوند.

عام استغراقی: حکم به هر مصداق جداگانه تعلق می‌گیرد.

خاص: حکم فقط شامل یک یا چند مورد محدود می‌شود.