معنی اصطلاح حقوقی "مخصص منفصل لفظی" چیه ؟
معنی اصطلاح حقوقی
"مخصص منفصل لفظی"
چیه ؟
١ پاسخ
مخصص منفصل-اگر بموجب قانون یا مادهء حکمی عام مقرر گردد و سپس به موجب ماده یا قانونی دیگر مورد تخصیص قرار گیرد چنین مخصص را مخصص منفصل خوانند مثلا ماده 102 قانون مجازات عمومی«هر یک از اجزاء و صاحبمنصبان دولتی که در حین اجراء وظیفه خود....تزویر کند...محکوم بحبس با اعمال شاقه از پنج الی ده سال خواهد بود»که توسط ماده 46 همان قانون.در حق مردانی که عمر آنها متجاوز از شصت سال است و همچنین کلیهء زنها حبس با اعمال شاقه و حکم اعدام جاری نمیشود....مخصوص گردیده است.ماده اخیر از جهت انفصال از ماده قبل بمخصص منفصل موسوم گردیده است.
لازم بتذکر است که در مورد برخورد خاص بعام توسعه معنی خاص جایز نیست- توسل بقیاس و تمثیل(بالاخص قیاس بطریق اولویت)و در نتیجه تعمیم خاص متأسفانه در محاکم ما رایج گردیده-غافل از اینکه خاص که استثناء وارد بر اصل تعمیم عام است محتاج بنص صریح بوده و جلوگیری از اثرات عام از طریق احتمال امریست خلاف منطق و قبیح.
همچنین تضییق دایره خاص نیز خلاف اصل است یعنی همینکه خاص بر فردی منطبق گردید هیچ عارضه یا وصفی مجوز رفع حکم خاص از آن فرد نتواند بود.مثلا در حکم مخصص متصل فوق همینکه اعلانی از قبایح و فضایح تشخیص گردید دیگر بهر زبان و بیانی ولو بطور کنایه یا رمزی و سری موجب توقیف خواهد بود.و در مثال مخصص منفصل همینکه کسی بسن شصت سال رسید گو اینکه دارای بنیه سالم و مزاجی مستعد باشد نمیتوان او را باعمال شاقه محکوم ساخت-و اگر هنگام محکومیت شصت سال نداشته ولی ضمن تحمل مجازات آنرا دریابد بازهم موجب رفع مجازات حبس با اعمال شاقه از وی خواهد بود.
و اما بر هر یک از مخصص متصل و منفصل تقسیماتی یاد گردیده بدین شرح.
اقسام مخصص متصل.-
1-صفت
2-شرط
3-اتثناء متصل.
4-غایت.
1.صفت-ماده 96قانون امور حسبی.محجور ممیز میتواند از قیم برای ندادن هزینه و...شکایت نماید«که حکم این ماده بعلت لزوم صفت تمیز در محجور مخصوص گردیده است.
2-شرط-ماده 45 قانون مجازات عمومی،در موارد جنحه اگر اوضاع و احوال قضیه مقتضی تخفیف باشد محکمه میتواند مجازات حبس تأدیبی را تا هشت روز تخفیف داده یا آنرا تبدیل بغرامت نماید-عبارت و اگر اوضاع و احوال قضیه مقتضی تخفیف باشد.مخصص است پس آثار و احکام جنحه از لحاظ مجازات مشمول مادهء فوق خواهد شد که این مخصص عام مشروط بتحقق گردیده آنرا مخصص شرط گوئیم.
3-استثناء متصل-بموجب ماده 49 قانون مجازات عمومی تعلیق مجازات موجب تعلیق تمام آثار مترتبه بر او خواهد بود ولی موجب تعلیق تادیه مخارج محاکمه و تادیه ضرر و خسارات وارده نخواهد شد.از حکم تعلیق تمام آثار مترتبه-مخارج محاکمه و تادیه ضرر و خسارت استثنا گردیده که خود مخصص حکم و از جنس استثناء متصل است.
4-غایت-همینکه اثرات حکم عام بمرز معینی از زمان یا مکان محدود گرددگوئیم که عام بمخصص غایت برخورده است ماده 195 قانون مجازات عمومی و هر کس طفلی را که تازه متولد شده است بدزدد یا مخفی کند...بششماه الی سه سال حبس تأدیبی محکوم خواهد شد عبارت از سه سال مخص غایت است بدینگونه که پس از انقضاء آن حکمی وجود نداشته و در نتیجه عام در چهار دیواری از زمان محصور گردیده است و مادهء 7 قانون مدنی«اتباع خارجه مقیم در خاک ایران از حیث مسائل مربوط باحوال شخصیه...مطیع قوانین و مقررات دولت متبوع خود خواهند بود.»
که خاک ایران در مادهء فوق از لحاظ تعیین مرز معینی برای اطاعت اتباع خارجه بقوانین شخصی مخصص غایت است.
اقسام مخصص منفصل-مهمترین تقسمیاتی که بر مخصص منفصل شده است یکی عقلی است و دیگری لفظی.
1-مخصص منفصل عقلی-همینکه عقل بر حکمی عام وجود مخصصی را ضروری تشخیص کند بدون اینکه در هیچیک از مواد قانونی بدان تصریحی بعمل آمده باشد این مخصص را مخصص عقلی گوئیم مثلا مده 9 قانون تشدید مجازات رانندگان و کسانی که بدون پروانه رسمی اقدام برانندگی وسائط نقلیه موتوری نمایند...بحبس تادیبی از یازده روز تا دو ماه و جزای نقدی از 200 ریال الی 12000 ریال محکوم خواهد شد.اگر حکم این ماده بدون هیچگونه تخصیصی مورد اجرا قرار گیرد و کسی بدون داشتن پروانه رانندگی نکند ناچار رانندگان معاصر قانونگذار چون منقرض گردند از فن رانندگی نیز اثری بجای نخواهد ماند زیرا از یکطرف تا کسانی واجد علم و تجره در فن رانندگی نباشند بدانها پروانه داده نخواهد شد و از طرف دیگر حصول تخصص که مقدمه تحصیل پروانه است جز با تمرین و ممارست قبلی که ناچار بدون داشتن پروانه صورت میگیرد جرم و موجب مجازات است.پس ناچار بر حکم عام فوق یک مخصص عقلی ضروریست بدین شکل که مثلا جز آنها که برای آموختن فن و آنهم در خارج شهر رانندگی کنند.
2-مخصص منفصل لفظی-همانست که در تعریف مخصص منفصل از آن سخن گفته شد.
* باز نشر از سایت: 👇
پاسخ شما
