در گوشه ی "چکاوک" محور اصلی روی کدام یک ار درجات همایون است؟

در گوشه "چکاوک" در دستگاه همایون، محور اصلی روی درجه پنجم همایون، یعنی نت "شور" (نیم پرده زیر نت شاهد همایون) است. در دستگاه همایون، درجه پنجم نقش مهمی در ایجاد فضاهای موسیقیایی و تحولات ملودیک دارد و در گوشه‌هایی مثل "چکاوک" به وضوح قابل شنیدن است.

نت شاهد روی درجه چهارم دستگاه همایون 

در گوشه "چکاوک" دستگاه همایون، محور اصلی روی درجه چهارم گام همایون قرار دارد.  این درجه به عنوان شاهد و ایست این گوشه نیز شناخته می شود و ملودی حول آن گردش می کند.  

لازم به ذکر است که برخی از ردیف ها و اجراها ممکن است جزئیات جزئی در این خصوص داشته باشند، اما به طور کلی، درجه چهارم همایون به عنوان محور اصلی گوشه "چکاوک" شناخته می شود.

به گفتهٔ فخرالدینی، این گوشه معمولاً با یک جملهٔ کوتاه به عنوان مقدمه با ساز آغاز می‌شود و پس از آن یک یا دو بیت شعر خوانده می‌شود. شاهد آن درجهٔ چهارم همایون است و نت شاهد آن یا همان نت شاهد است یا نت پایه.

اما هرمز فرهت این گوشه را چنین تعریف می‌کند: تمرکز روی درجهٔ هفتم است، نت شاهد آن درجهٔ چهارم همایون است، درجهٔ دوم (که نت شاهد درآمد همایون بود) اهمیتش را از دست می‌دهد.