جرم ها با حضور هیأت منصفه

در حال حاضر در نظام حقوقی ایران، رسیدگی به دو دسته از جرایم منحصراً با حضور هیأت منصفه انجام می‌شود:

• اصل 168 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصریح می‌کند که "رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی علنی و با حضور هیأت منصفه در محاکم دادگستری صورت می‌گیرد."
• بر اساس این اصل، هر جرمی که به نظام سیاسی، حکومت یا مسائل مربوط به قدرت عمومی خدشه‌ای وارد کند، جرم سیاسی تلقی می‌شود.

• جرایم مطبوعاتی، جرایمی هستند که توسط صاحب امتیاز، مدیر مسئول، نویسنده یا هر شخص دیگری که در مطبوعات فعالیت می‌کند ارتکاب می‌یابند.
• این جرایم شامل مواردی مانند نشر مطالب خلاف واقع، توهین، افترا، نشر اکاذیب و تبلیغات علیه نظام می‌شود.

• تشکیل هیأت منصفه: نحوه انتخاب، شرایط، اختیارات و وظایف هیأت منصفه در رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی در قانون مطبوعات و آیین‌نامه اجرایی آن و همچنین در قانون آیین دادرسی کیفری مشخص شده است.
• نقش هیأت منصفه: هیأت منصفه در این جرایم صرفاً در خصوص بزهکاری یا عدم بزهکاری متهم اظهار نظر می‌کند و رأی آن برای قاضی الزام‌آور نیست.
• اختیارات قاضی: قاضی دادگاه پس از استماع نظر هیأت منصفه، با توجه به سایر قراین و شواهد و قانون، متهم را مجرم یا بی‌گناه اعلام می‌کند و حکم نهایی را صادر می‌کند.

• در گذشته، رسیدگی به برخی دیگر از جرایم نیز با حضور هیأت منصفه انجام می‌شد، اما در حال حاضر این موضوع محدود به جرایم سیاسی و مطبوعاتی شده است.
• بحث‌هایی در خصوص گسترش دامنه صلاحیت هیأت منصفه به سایر جرایم وجود دارد، اما تاکنون در این زمینه اقدامی صورت نگرفته است.

• اصل 168 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
• قانون مطبوعات
• آیین‌نامه اجرایی قانون مطبوعات
• قانون آیین دادرسی کیفری