یک آرایه ادبی مهجور

تتابع اضافات به معنی پی در پی آمدن کلمات است با رعایت شرایطی. برخی دانشمندان علم کلام  عربی آن را عیبی درشیوایی دانسته اند و برخی نیز مشروط به شرایطی آن راقابل قبول دانسته اند،البته امروزه در فارسی نگاهی زیباشناسانه به تتابع اضافات وجود دارد و بکارگیری آن در کلام زیا شناخته می شود.

1.تتابع اضافات: آوردن کسره ها متوالی:

                      اثر وصف غم عشق خطت           ندهد حظ کسی جز به ضلال

2- کثرت تکرار: آن است که در یک یا چند جمله نزدیک به هم یک کلمه را چند بار تکرار کنند:

                      یار یار است اگر یار وفادار بود          یار چون نیست وفادار کجا یار بود

تكرار مصوت كوتاه «ــِــ» نیز تتابع اضافات ناميده ميشود: «نرگسِ مست نوازشگرِ مردمدارش

ناظمان مناظم سخن پیرایی و سلسله بندان سلسله معنی آرایی‌اند.
 

«تتابع اضافات» یکی از آرایه‌های بدیعی در زبان فارسی است که به معنای پشت‌سرهم آمدن چند ترکیب اضافی است؛ یعنی چندین مضاف و مضاف‌الیه به‌صورت زنجیروار و متوالی پشت هم می‌آیند.

تعریف ساده:

تتابع اضافات یعنی چند "اضافه" (از نوع مضاف + مضاف‌الیه) که بدون فاصله و به شکل زنجیره‌ای پشت سر هم بیایند.

---

مثال:

«نسیمِ سحرِ دلکشِ باغِ بهار»

تحلیل:

نسیمِ سحر

سحرِ دلکش

دلکشِ باغ

باغِ بهار

این‌جا ۴ ترکیب اضافی پشت‌سر هم آمده‌اند. این زنجیره‌ی ترکیب‌های مضاف و مضاف‌الیه، تتابع اضافات را می‌سازد و معمولاً باعث افزایش آهنگ، موسیقی و زیبایی کلام می‌شود.

---

یک مثال مشهور دیگر:

«درِ باغِ طاعتِ اهلِ حقیقتِ دین»

(یعنی: درِ باغی که متعلق به طاعت اهل حقیقت دین است)

---

این آرایه بیشتر در متون رسمی، شعرهای کهن، و نثرهای ادبی دیده می‌شود.