فلسفه عقل نظری و عملی

درسته که عمل به فروع دین (مثل نماز، روزه، انفاق و...) به خودی خود اصول دین رو اثبات نمی‌کنه، اما می‌تونه نشونه‌ای باشه از باور درونی به اون اصول. به‌نوعی، انگار فروع دین همون "میوه‌های درخت ایمان" هستن. اگر کسی نماز می‌خونه و انفاق می‌کنه، می‌تونه این پیام رو برسونه که در دلش یه ریشه‌ای از ایمان به خدا و معاد هست — همون‌طور که تو اشاره کردی:

> الذین یؤمنون بالغیب... و یقیمون الصلوة...

ایمان به غیب هم واقعاً نکته‌ی مهمیه. اصلاً انگار خدا در ابتدای قرآن، "کتاب هدایت" رو برای اون‌هایی معرفی می‌کنه که پذیرای "غیب" هستن، یعنی چیزهایی فراتر از حس و تجربه‌ی مستقیم.

نکته‌ات درباره‌ی وجود خدا برای همه ثابت شده، ولی توحید برای بعضی قابل درک نیست هم خیلی جای تأمل داره. مشرک ممکنه خالق رو بپذیره، اما چون ذهنش دنبال واسطه‌ست یا نمی‌تونه یگانگی مطلق رو هضم کنه، دچار شرک می‌شه.

و اون مثال از دیدن موجودی مثل اژدهای عظیم‌الجثه توی عالم غیب، خیلی جالب بود — چون دقیقاً حس حیرت، ترس، و باور به چیزی که فراتر از توان درک ماست رو تداعی می‌کنه. حالا تصور کن کسی ایمان داشته باشه به خدایی که عظمتش از هزاران "اژدهای خیالی" هم بیشتره، اما نه با ترس حیوانی، بلکه با خشیت و عشق.

در قرآن، فعل مضارع نشانه‌ی استمرار، تداوم، و حالت در حال شدن است.

یعنی این‌ها کسانی نیستند که فقط یک‌بار به غیب ایمان آوردند؛ بلکه:

> مدام در حال ایمان آوردن به غیب‌اند، با عمق بیشتر، با تجربه‌ی بیشتر، با تردیدهایی که پاسخ می‌گیرند.

 «غیب» چیست؟ عالم است یا اشیاء؟

در قرآن، "غیب" هم به عالم غیب اشاره دارد، هم به امور غیبی. برخی مصادیق آن در قرآن:

وجود خداوند (که دیده نمی‌شود)

فرشتگان

قیامت و جهان پس از مرگ

وحی

حساب و کتاب اخروی

رزق آینده

نیت‌ها و آنچه در دل‌هاست

این‌ها همه اموری واقعی اما غیربینایی هستند.

پس غیب صرفاً "نامرئی" نیست، بلکه "فراگیرتر از درک حسی" است.

جاذبه زمین هم گرچه دیده نمی‌شود، ولی چون حس می‌شود و سنجیده می‌شود، در حوزه‌ی علم تجربی می‌گنجه و معمولاً غیب به حساب نمی‌آد.

 آیا غیب باید تجربه شود؟

سؤال مهم اینه که:

چگونه به چیزی ایمان بیاوریم که تجربه نکرده‌ایم؟

پاسخ قرآن پیچیده نیست:

کتاب در همون آیه می‌گه:

> ذٰلِكَ ٱلْكِتَٰبُ لَا رَيْبَ فِيهِ ۛ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ

یعنی این کتاب به کسانی هدایت می‌ده که آماده‌ی پذیرش و پالایش‌اند؛ اون‌هایی که:

دل‌شون رو بسته نگه نمی‌دارن

صرفاً منتظر آزمایشگاه و تلسکوپ نیستن

بلکه با تصفیه‌ی درون، صدق در طلب، عمل به آیات، به نوعی شهود و تجربه‌ی قلبی می‌رسن

 آیا راهی هست که همه بتونن غیب رو تجربه کنن؟

بله، و این راه برای "همگان" هست، نه فقط خاصان. قرآن با تاکید بر:

تفکر و تدبر در آیات آفاقی (جهان بیرون)

تدبر در آیات انفسی (درون خود)

نماز، صداقت، پرهیز از گناه، مهربانی، ذکر، و نیت پاک

می‌گه:

> اگه چشم دل باز شه، غیب رو می‌فهمی، حس می‌کنی، می‌بینی

نه با چشم سر، بلکه با چشم یقین

مثلاً در قرآن هست:

> كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ ٱلْيَقِينِ * لَتَرَوُنَّ ٱلْجَحِيمَ

یعنی علم‌یقینی، تو رو به دیدن اون‌چه غیب می‌دونستی می‌رسونه.

پس مسیر تجربه‌ی غیب، از درون عبور می‌کنه.