مساله حقوقی کانون وکلا

اول باید این مسئله حقوقی مربوط به قرارداد فروش برنج و شرط وجه التزام رو با دقت بررسی کنیم و ببینیم کدوم گزینه صحیح هست و چرا.

1. قرارداد فروش: یک قرارداد فروش 500 کیلوگرم برنج ایرانی بین فروشنده و خریدار وجود داره.
2. شرط وجه التزام: در قرارداد شرط شده که اگر فروشنده در تحویل برنج تاخیر داشته باشه، باید روزانه یک میلیون تومان به عنوان وجه التزام (خسارت تاخیر) به خریدار پرداخت کنه.
3. تحویل بخشی از کالا: فروشنده نیمی از برنج (250 کیلوگرم) رو در موعد مقرر به خریدار تحویل داده و خریدار هم اون رو پذیرفته.
4. تاخیر در تحویل نیمه دیگر: فروشنده در تحویل نیمه دیگر برنج (250 کیلوگرم باقی‌مانده) تاخیر داره.

وجه التزام مبلغی هست که در قرارداد تعیین میشه تا در صورت تخلف یکی از طرفین قرارداد از انجام تعهداتش، به عنوان خسارت به طرف مقابل پرداخت بشه. وجه التزام نوعی ضمانت اجرایی برای انجام تعهدات قراردادیه.

• قاعده نسبی بودن تعهدات: اصل در قراردادها بر این است که تعهدات هر یک از طرفین بر اساس مقدار و موضوع تعهدشون محاسبه بشه. وقتی فروشنده بخشی از تعهد رو انجام داده (یعنی نیمی از برنج رو تحویل داده)، دیگه نمیشه تمام وجه التزام (یک میلیون تومان) رو برای کل تعهد مطالبه کرد.
• شرط وجه التزام تخییری نیست: در این مساله مشخص شده که اگر تاخیری صورت گیرد، باید مبلغی معین روزانه پرداخت شود، پس تخییری برای فروشنده وجود ندارد که بگوید یا برنج را بدهم یا خسارت تاخیر بپردازم.
• قوه قاهره (Force Majeure): قوه قاهره به معنای وقوع یک حادثه غیرقابل پیش بینی و خارج از کنترل طرفین قرارداد هست که انجام تعهد رو غیرممکن میکنه (مثل زلزله، سیل، جنگ و ...). در صورتی که ثابت بشه تاخیر در انجام تعهد به دلیل قوه قاهره بوده، معمولا فروشنده از پرداخت خسارت معاف میشه.

1. "فروشنده باید روزانه یک میلیون تومان به خریدار بپردازد مگر اینکه قوه قاهره را اثبات کند."
   • اشکال: این گزینه درست نیست، چون فروشنده فقط نیمی از تعهد رو انجام نداده. بنابر این خسارت هم برای نیمی از تعهد باید محاسبه شود و نباید کل مبلغ خسارت روزانه که مربوط به کل تعهد است را بپردازد.
   • نتیجه: این گزینه غلط است.
2. "فروشنده باید روزانه یک میلیون تومان به خریدار بپردازد ولو اینکه قوه قاهره را اثبات کند."
   • اشکال: این گزینه درست نیست، چون هم خسارت را بیش از مقدار تعهد در نظر گرفته هم اینکه قوه قاهره را نادیده گرفته است.
   • نتیجه: این گزینه غلط است.
3. "فروشنده باید روزانه پانصدهزار تومان به خریدار بپردازد مگر اینکه قوه قاهره را اثبات کند."
   • درست: این گزینه بر اساس اصول حقوقی درسته. چون هم مبلغ وجه التزام رو به نسبت تعهد انجام نشده (نصف تعهد) تعدیل کرده و هم امکان اثبات قوه قاهره رو برای فروشنده در نظر گرفته است.
   • نتیجه: این گزینه درست است.
4. "فروشنده باید روزانه پانصدهزار تومان به خریدار بپردازد ولو اینکه قوه قاهره را اثبات کند."
   • اشکال: این گزینه درست نیست، چون امکان اثبات قوه قاهره رو از فروشنده گرفته و در واقع مسئولیت را بیش از حد در نظر گرفته است.
   • نتیجه: این گزینه غلط است.

گزینه 3) "فروشنده باید روزانه پانصدهزار تومان به خریدار بپردازد مگر اینکه قوه قاهره را اثبات کند." درست است.

• تعدیل وجه التزام: وقتی بخشی از تعهد انجام میشه، دادگاه میتونه وجه التزام رو به نسبت بخش انجام نشده تعدیل کنه. در اینجا، چون نصف برنج تحویل داده شده، وجه التزام هم به نصف (از یک میلیون به پانصد هزار تومان) کاهش پیدا میکنه.
• قوه قاهره: اثبات قوه قاهره به این معنی هست که تاخیر در تحویل برنج خارج از اراده فروشنده بوده و به دلیل حوادث غیرقابل پیش بینی رخ داده. در صورت اثبات این موضوع، فروشنده از پرداخت خسارت معاف میشه.

• در صورتی که بخشی از تعهد انجام بشه، وجه التزام باید به نسبت بخش انجام نشده تعدیل بشه.
• اگر تاخیر در انجام تعهد به دلیل قوه قاهره باشه، متعهد از پرداخت خسارت معاف میشه.
• بر اساس این اصول حقوقی، گزینه 3 پاسخ صحیح است.