خطای دسترس پذیری Availability Heuristic چیست؟

The availability heuristic  حالتی ناخودآگاه در مغز افراد است که  بر اساس آخرین رویدادهایی که به وقوع پیوسته،  تحلیل و تصمیم خود را انجام می دهند.اجازه بدهید با مثال توضیح دهم:

در حین مسافرت، شاهد یک تصادف شدید هستید. تا مدتی بعد، تحلیل شما این است که احتمال تصادف شما هم متصور است و بنابراین با احتیاط بیشتری رانندگی می کنید. 

بیشتر افرارد پس از شنیدن اخبار مربوط به سقوط هواپیما ، تا مدتی از سفر با هواپیما  خودداری می کنند.

### خطای دسترس‌پذیری (Availability Heuristic)

**خطای دسترس‌پذیری** یکی از انواع خطاهای شناختی است که به معنای تمایل انسان به قضاوت بر اساس اطلاعاتی است که به راحتی در دسترس یا به یاد آوردنی هستند، به جای بررسی دقیق‌تر و کامل‌تر اطلاعات موجود. این خطا به این دلیل رخ می‌دهد که مغز انسان تمایل دارد به جای تحلیل همه‌جانبه و منطقی، از میانبرهای ذهنی برای تصمیم‌گیری استفاده کند.

### مثال‌هایی از خطای دسترس‌پذیری:

1. **تصور بیشتر بودن وقوع حوادث نادر**: بعد از شنیدن اخبار حوادث مانند سقوط هواپیما، افراد ممکن است احتمال وقوع این حوادث را بیش از واقعیت تصور کنند، زیرا این حوادث به راحتی در ذهن باقی می‌مانند.

2. **قضاوت بر اساس تجربه‌های شخصی**: فردی که شاهد تصادف خودرو بوده است، ممکن است به طور غیرمنطقی تصور کند که رانندگی بسیار خطرناک‌تر از واقعیت است.

### راهکارهای جلوگیری از دچار شدن به خطای دسترس‌پذیری:

1. **جمع‌آوری و تحلیل داده‌های دقیق و جامع**: قبل از تصمیم‌گیری، سعی کنید اطلاعات دقیق و کامل را از منابع معتبر جمع‌آوری کرده و تحلیل کنید. به جای اتکا به خاطرات و تجربیات شخصی، به آمار و داده‌های واقعی تکیه کنید.

2. **آگاهی از خطاهای شناختی**: شناخت و آگاهی از خطاهای شناختی مانند خطای دسترس‌پذیری می‌تواند به شما کمک کند تا در مواجهه با تصمیم‌گیری‌ها، منطقی‌تر عمل کنید.

3. **استفاده از روش‌های تحلیلی و منطقی**: به جای استفاده از میانبرهای ذهنی، از روش‌های تحلیلی و منطقی برای بررسی مسائل استفاده کنید. مثلاً استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری، تحلیل هزینه-فایده و بررسی دقیق مزایا و معایب هر گزینه.

4. **مشاوره با افراد متخصص**: در مواجهه با تصمیم‌های مهم، مشاوره گرفتن از افراد متخصص و با تجربه می‌تواند کمک کند تا از نظرات و تحلیل‌های دقیق‌تری بهره‌مند شوید.

5. **بررسی چندین منبع اطلاعاتی**: به جای اتکا به یک منبع اطلاعاتی، چندین منبع را بررسی کنید تا دیدگاه‌های مختلف را در نظر بگیرید و تصمیم‌گیری بهتری داشته باشید.

6. **استفاده از تکنیک‌های تفکر انتقادی**: تکنیک‌های تفکر انتقادی می‌توانند به شما کمک کنند تا اطلاعات و داده‌ها را به طور دقیق‌تر و عمیق‌تر بررسی کنید و از تصمیم‌گیری‌های سطحی پرهیز کنید.

7. **یادگیری از تجربیات گذشته**: بررسی و تحلیل تجربیات گذشته و نتایج تصمیم‌های قبلی می‌تواند به شما کمک کند تا از تکرار اشتباهات مشابه جلوگیری کنید و تصمیمات بهتری بگیرید.

### جمع‌بندی

خطای دسترس‌پذیری یکی از مهم‌ترین خطاهای شناختی است که می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های نادرست منجر شود. با افزایش آگاهی از این خطا و استفاده از روش‌های تحلیلی و منطقی می‌توان از دچار شدن به این خطا جلوگیری کرد و تصمیمات بهتری اتخاذ کرد.

خطای دسترس پذیری چیست؟

این خطا در واقع نوعی میان‌بر ذهنی است که متکی بر مثال‌های فوری می‌باشد که در هنگام ارزیابی یک موضوع یا تصمیم به ذهن فرد می رسد و فرد تصور می کند چون چیزی قابل یادآوری بوده و یا تکرار آن بیشتر بوده است، مهم و یا مهم‌تر از گزینه‌هایی است که به آسانی یادآوری نمی‌شوند.

...

 خطای دسترس‌پذیری (Availability Heuristic) در روانشناسی به گرایش افراد به اتکا بر اطلاعات و تجربیاتی که به راحتی به ذهن می‌آیند و در دسترس هستند، اشاره داره. این خطا می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های نادرست و قضاوت‌های ناصحیح بشه بنابراین اطلاعاتی که به ذهن می‌آیند ممکنه به صورت ناهمگون یا محدود باشند.

1. بیماری‌ها و حوادث:
2. اگر اخبار بیشتری در مورد حوادث هواپیمایی ببینید، ممکن است فکر کنید که حوادث هوایی بسیار رایج هستند، حتی اگر احتمال واقعی آن‌ها بسیار کم باشد.
3. خطرات و ترس‌ها:
4. اگر چندین مورد از حملات کوسه در اخبار گزارش شود، ممکن است خطر شنا در دریا را بسیار بیشتر از آنچه که واقعاً هست، تصور کنید.
5. موفقیت‌ها و شکست‌ها:
6. اگر داستان‌های موفقیت کارآفرینان را زیاد بشنوید، ممکن است احتمال موفقیت در کسب‌وکار را بیش از حد ارزیابی کنید و خطرات و چالش‌های واقعی را نادیده بگیرید.

1. جمع‌آوری اطلاعات جامع:
2. به جای اتکا به تجربیات و اطلاعات محدود، سعی کنید تا جایی که ممکن است اطلاعات بیشتری را جمع‌آوری کنید. منابع مختلف را بررسی کنید و از داده‌های آماری و تحقیقات معتبر استفاده کنید.
3. تفکر انتقادی:
4. اطلاعاتی که به ذهن می‌آیند را به چالش بکشید. از خود بپرسید که آیا این اطلاعات نماینده کل تصویر هستند یا فقط یک بخش کوچک و شاید غیرمعمول از واقعیت را نشان می‌دهند.
5. آگاهی از سوگیری‌ها:
6. آگاهی از وجود خطاهای شناختی مانند دسترس‌پذیری می‌تواند به شما کمک کند تا در تصمیم‌گیری‌هایتان دقت بیشتری داشته باشید و به اطلاعات بیشتری توجه کنید.
7. بررسی داده‌ها و آمار:
8. به جای اتکا به نمونه‌های فردی و تجربیات شخصی، از داده‌ها و آمارهای قابل اعتماد استفاده کنید تا تصویر جامع‌تری از واقعیت به دست آورید.
9. مشورت با دیگران:
10. نظرات و تجربیات دیگران را بشنوید و بررسی کنید که آیا اطلاعات آن‌ها با آنچه که شما به ذهن دارید همخوانی دارد یا خیر. این کار می‌تواند به کاهش اثرات سوگیری‌های شناختی کمک کند.
11. پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌های منطقی:

12. از تکنیک‌های پیش‌بینی و برنامه‌ریزی منطقی استفاده کنید که مبتنی بر داده‌های واقعی و تحلیل‌های دقیق باشد، نه صرفاً بر اساس آنچه که به راحتی به ذهن می‌آید.

خطای دسترس‌پذیری می‌تونه به تصمیم‌گیری‌های نادرست و قضاوت‌های ناصحیح منجر بشه چون ما تمایل داریم به اطلاعاتی اتکا کنیم که به راحتی در دسترس هستند. با آگاهی از این خطا و استفاده از راهکارهای ذکر شده، می‌تونیم از گرفتار شدن در دام این خطای شناختی جلوگیری کنیم و تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تر و منطقی‌تری داشته باشیم.

این خطا وقتی اعلام میشه که شخصی که قصد استفاده از یک موضوع را دارد ولی بخاطر رتبه پایین یا مشکلات حقوقی و قانونی منعی برای رسیدن و داشتن اون موضوع را ندارد اعلام میشود  

یک مثال:

فرض کنید دوستی به شما بگوید که پرواز با هواپیما خیلی خطرناک است چون اخیراً خبر یک سقوط هواپیما را شنیده است. شما هم با خودتان فکر می‌کنید که او درست می‌گوید و پرواز واقعاً خطرناک است، چون خبر سقوط هواپیما به یاد شما هم می‌آید. در واقع، شما و دوستتان بر اساس اطلاعاتی که به راحتی به ذهن می‌آید (یعنی خبر سقوط هواپیما) قضاوت می‌کنید، نه بر اساس آمار واقعی که نشان می‌دهد پرواز با هواپیما یکی از امن‌ترین روش‌های سفر است.

دلیل  این پدیده این است که ما دوست داریم  چیزهایی که  به راحتی به ذهنمان می رسند را باور کنیم.

چند روش برای اینکه به آن دچار نشویم:

1-ذهنی پرسشگر آماده کنید:یعنی اینکه هرچیزی را باور نکنید و درباره آن کمی شک و گمان داشته باشد و درباره آن فکر کنید.

2-با آرامش فکر کنید:توضیحی ندارد!

3-اطلاعات و داده هایی را که دریافت میکنید،بررسی کنید و بکوشید تا آمار و داده درست را دریافت کنید.

خطای دسترس‌پذیری یکی از سوگیری‌های شناختی رایج است که در آن افراد تمایل دارند احتمال وقوع یک رویداد را بر اساس سهولت یادآوری نمونه‌های آن رویداد قضاوت کنند. به عبارت دیگر، هر چه به خاطر آوردن نمونه‌هایی از یک رویداد آسان‌تر باشد، افراد آن رویداد را احتمال وقوع بیشتری نسبت به رویدادی که به خاطر آوردن نمونه‌های آن دشوارتر است، می‌دهند.

• ترس از پرواز: بعد از دیدن اخبار سقوط هواپیما، ممکن است از پرواز بترسید، حتی اگر پرواز در واقع یک روش حمل و نقل بسیار ایمن باشد.
• ترس از کوسه‌ها: بعد از دیدن فیلمی درباره حمله کوسه، ممکن است از رفتن به ساحل بترسید، حتی اگر حملات کوسه بسیار نادر باشد.
• اغراق در خطر ابتلا به بیماری‌های خاص: اگر کسی در خانواده شما به بیماری خاصی مبتلا شده باشد، ممکن است تصور کنید که شما نیز در معرض خطر ابتلا به آن بیماری هستید، حتی اگر از نظر آماری اینطور نباشد.

1. آگاه باشید: اولین قدم برای غلبه بر هر سوگیری شناختی، آگاهی از آن است. هنگامی که متوجه شدید که ممکن است تحت تأثیر خطای دسترس‌پذیری قرار گرفته باشید، می‌توانید گام‌هایی برای اصلاح تفکر خود بردارید.
2. جمع‌آوری اطلاعات جامع: به جای اتکا به تجربیات و اطلاعات محدود، سعی کنید تا جایی که ممکن است اطلاعات بیشتری را جمع‌آوری کنید. منابع مختلف را بررسی کنید و از داده‌های آماری و تحقیقات معتبر استفاده کنید.
3. داشتن تفکر نقادانه: اطلاعاتی که به ذهن می‌آیند را به چالش بکشید. از خود بپرسید که آیا این اطلاعات نماینده کل تصویر هستند یا فقط یک بخش کوچک و شاید غیرمعمول از واقعیت را نشان می‌دهند.
4. آگاهی از سوگیری‌ها: آگاهی از وجود خطاهای شناختی مانند دسترس‌پذیری می‌تواند به شما کمک کند تا در تصمیم‌گیری‌هایتان دقت بیشتری داشته باشید و به اطلاعات بیشتری توجه کنید.
5. بررسی داده‌ها و آمار و ارقام : به جای اتکا به نمونه‌هایی که به راحتی به یاد می‌آورید، به آمار و ارقام واقعی در مورد احتمال وقوع رویدادها توجه کنید. از داده‌ها و آمارهای قابل اعتماد استفاده کنید تا تصویر جامع‌تری از واقعیت به دست آورید.
6. درنظرگیری دیدگاههای مختلف و مشورت با دیگران: سعی کنید از دیدگاه‌های مختلف به یک موضوع نگاه کنید و فقط به نمونه‌هایی که تأییدکننده باورهای شما هستند توجه نکنید. نظرات و تجربیات دیگران را بشنوید و بررسی کنید که آیا اطلاعات آن‌ها با آنچه که شما به ذهن دارید همخوانی دارد یا خیر. این کار می‌تواند به کاهش اثرات سوگیری‌های شناختی کمک کند. 
7. داشتن پیش‌بینی و برنامه‌ریزی منطقی: از تکنیک‌های پیش‌بینی و برنامه‌ریزی منطقی استفاده کنید که مبتنی بر داده‌های واقعی و تحلیل‌های دقیق باشد، نه صرفاً بر اساس آنچه که به راحتی به ذهن می‌آید.