بیت "به اندازه بود باید نمود خجالت نبرد آن که ننمود و بود" از چند جمله تشکیل شده ؟

کلا دو جمله است

بیت:

"به اندازه بود باید نمود / خجالت نبرد آن که ننمود و بود"

از دو جمله مستقل تشکیل شده است:

---

۱. جمله اول: "به اندازه بود باید نمود"

تحلیل:

فعل: "باید نمود" (یعنی باید نشان داد)

فاعل ضمنی: (ما / انسان / فرد)

مفعول: "بود" (وجود، توان، شایستگی)

قید مقدار: "به اندازه"

معنا: آنچه را به اندازه‌ای که هستی، باید نشان بدهی؛ نه کمتر و نه بیشتر.

---

۲. جمله دوم: "خجالت نبرد آن که ننمود و بود"

تحلیل:

فعل: "خجالت نبرد"

فاعل: "آن که ننمود و بود"

"ننمود" و "بود" دو فعل مرکب برای توصیف آن شخص

معنا: کسی که واقعاً بود (شایستگی داشت) ولی خودنمایی نکرد، خجالت نمی‌کشد (نیاز به خودنمایی ندارد).

---

در مجموع:

۲ جمله مستقل داریم، که از نظر معنا هم مکمل یکدیگرند و به اخلاق فروتنی و صداقت در نشان‌دادن شایستگی اشاره دارند.

 جمله دوم:

"خجالت نبرد آن که ننمود و بود"

در نگاه اول به نظر می‌رسد که ممکن است سه جمله داشته باشیم، اما با تحلیل دقیق‌تر، مشخص می‌شود که این جمله تنها یک جمله‌ی پیچیده (مرکب) است، که درون آن دو جمله‌ی وابسته وجود دارد.

---

ساختار دقیق جمله دوم:

۱. جمله اصلی:

"خجالت نبرد آن‌که ..."

فعل اصلی: "خجالت نبرد"

فاعل: "آن‌که ..." → یک جمله موصولی است.

۲. جمله وابسته در نقش فاعل (موصولی):

"آن‌که ننمود و بود"

در اینجا "آن‌که" به معنای "کسی که..." است و خودش جمله‌ای است مرکب.

3. درون جمله موصولی:

دو گزاره داریم که با "و" به هم پیوسته‌اند:

"ننمود" (نشان نداد)

"بود" (واجد شایستگی بود)

---

نتیجه:

یک جمله‌ی اصلی داریم: «خجالت نبرد...»

یک جمله‌ی موصولی در نقش فاعل داریم: «آن که ننمود و بود»

درون جمله موصولی، دو گزاره (جمله ساده) داریم

---

پس پاسخ دقیق این است: جمله دوم یک جمله‌ی مرکب است که شامل دو جمله‌ی ساده‌ی درونی است.

در زبان‌شناسی نمی‌گوییم "سه جمله مستقل" دارد، چون جمله‌ی دوم در کل یک ساختار نحوی واحد است.