پاسخ‌های دکتر محمد هنرپور (٥٢)

درود؛ دایه مهربان‌تر از مادر مانند: کاسه داغ‌تر از آش !

درود؛ به این معنی است که شخصی که گناهی نکرده به دلیل کاری که دیگری انجام داده گرفتار شده است. مانند ضرب المثل:«گنه کرد در بلخ آهنگری...به شُشتر (شوشتر)زدند گردن مسگری»!

درود؛ به گمان من خیال دانستن از همه بدتر است؛ یعنی توهم. چنین کسی  به دنبال دانستن نمی‌رود و  دانایی و آگاهی را نیز از کسی که داناتر است نمی‌پذیرد.

درود؛ هم اکنون نیز در تاجیکستان و بعضا در افغانستان چنین واژه‌هایی با فتحه تلفظ می‌شوند. ضمن اینکه واژه «نه» هم در برخی اشعار فارسی به اقتضاء، «نِه» آمده است.

درود؛ یادم می‌آید که مادرم می‌گفت صبر کوچک خدا چهل سال است!

درود؛ ترس پنهانی موسی از این جهت بود که مبادا مردم گول ساحران را بخورند و میان سحر آنها و معجزه موسی تفاوتی نبینند و در نتیجه مأموریت موسی برای امر خدا به انجام نرسد. تندرست باشید.

درود؛ می دانید که فرعون بر اساس خوابی که دیده بود دستور داد که همه نوزادان پسر بنی اسرائیل را پیدا کنند و به قتل برسانند. موسی نیز در همین ایام متولد شد. «یوکابد»(مادر موسی) مستأصل شده بود که چگونه نو ...

درود؛ لازم به ذکر است که زبان این شعرای بزرگ همگی فارسی دری(مربوط به دربار) است البته در سبکهای مختلف چون خراسانی و عراقی. از سوی دیگر زبان فارسی اگرچه نام آن فارسی یا پارسی است اما متعلق به قوم خاصی ...

درود؛ می دانید که مولانا و حافظ از شعرا و عرفای بزرگ پارسی‌گو هستند؛ ولی عرفان مولانا عرفان وصل است و عرفان حافظ عرفان حرمان و هجران. در غزلیات حافظ همواره گله و شکایت از هجران و شوق دیدار معشوق موج م ...

درود؛ این دو سروده و نیز سروده‌ای دیگر از زبان سعدی همگی ساختگی است که به غلط در فضای مجازی منتشر شده است. اگر دقت کنید نوع واژه ها و سیاق جمله‌ها در این ابیات کاملا نشان می‌دهد که مربوط به زمان حال و دوره معاصر است نه قرون شش و هفت و هشت هجری.

درود؛ همانند میهمان حبیب خداست که یعنی مهمان مورد محبت خداوند و دوست اوست؛ جمله سخی دوست خداست هم یعنی انسان بخشنده مورد محبت و دوست خداوند است.

درود؛ اضافه می‌کنم: هوارد باسکرویل کشیش معلم امریکایی بود که در جواب کنسول امریکا برای رفتن به کنسولگری و بازگشت به امریکا گفت؛تنها تفاوت من واین مردم محل تولدمان است. سپس به ستار خان پیوست و فرماندهی سیصد نفر از مجاهدین مشروطه را عهده دار شد که همگی در این راه به شهادت رسیدند. لازم به ذکر است که آرامگاه باسکرویل در تبریز و در گورستان ارامنه است.

درود؛ ابروی یار را به هلال ماه نو تشبیه کرده است. معنی بیت: می‌گویند فردا شب عید فطر است(هلال ماه را می‌بینند)  ولی با دیدن هلال ابروی یار گمان کردم که امشب شب عید است. کامیاب باشید.

درود؛ معنی بیت: هر روز با دنبال کردن بوی گلها به باغ می‌رفتم(باغ را پیدا می‌کردم) اما امروز بوی کسی به مشامم رسید که در باغ را گم کردم.(در چشم من در باغ گم شد به دلیل بوی خوش کسی که به من رسید و بوی گلها را تشخیص ندادم). پایدارباشید.

درود؛ یعنی «شنیدن شهادت شاهدان». جالب است که معادل فارسی شهادت و شاهدان را آورده اند ولی برای گوش دادن و شنیدن همان واژه«استماع» به کار رفته است. می‌توان گفت: شنیدن گواهی گواهان. تندرست باشید.

درود؛ منظور «حسین بن منصور حلّاج» از صوفیان و عرفای مشهور قرن سوم هجری قمری است. که به واسطه سخنانش از طرف برخی متعصبین تحمل نشد و به دار آویخته شد.

درود؛ در اینجا «جاه» به معنی «شرف و عزت» است. در واقع معنی مثبت دارد. امروزه برای ما «جاه طلبی» صفتی است که جنبه منفی دارد ولی در گذشته با توجه به معنی «جاه» که عرض کردم اینگونه نبوده است. پیروز باشید.

درود؛ «متاع» به معنی «کالا» است. معنی بیت: به مکانی بروم که کالای وفاداری را کسی خریدار باشد و نام این جنس و کالای مرا (که وفاداری باشد) دست کم بر زبان آورند(خریدار داشته باشد). کامیاب باشید.

درود؛ «گاه و بی‌گاه» یعنی وقت و بی‌وقت.«در »حرف اضافه است و این واژه را نباید «درگاه» خواند. بلکه جدای از واژه «گاه» به معنی وقت است. «خون بایدت خورد در   گاه و بی‌گاه»: باید وقت و بی‌وقت خون جگر بخوری.    تندرست باشید.

درود؛ باید دید در جمله به چه صورت به‌کار رفته است.  در  زیارت جامعه کبیره می خوانیم :«... وَ خَزَنَةَ لِعِلْمِهِ وَ مُسْتَودِعا لِحِكْمَتِهِ وَ تَراجِمَةً لِوَحْيِهِ ...» یعنی : «و گنجينه دا ...

درود؛ طول امل به معنی آرزوهای دور و دراز یا جاه طلبی بی حد و حصر است که در روایات معصومین بسیار از آن نهی شده و عاملی برای گمراهی قلمداد شده است. احادیث در این مورد کم نیست. پاینده باشید.

درود؛ سکندر یعنی اسکندر همان جنگجوی معروف. اما «ی» اینجا «ی» نکره است. پس معنی جمله می‌شود: در گلوی من اسکندری وجود تدارد. یا جرأت فریاد زدن ندارم. کامیاب باشید.

درود؛ زبان بی زبانی یعنی منظور خود را بدون حرف زدن به مخاطب فهماندن. معنی جمله فوق اینست : انگار  می‌خواهد بدون حرف زدن، تبریک و تهنیت بگوید. تندرست باشید.

درود؛ گرافی ریشه یونانی دارد و به معنی نوشتن و به اصطلاح امروز، ثبت کردن است. فتوگرافی : ثبت عکس؛  ژئوگرافی(جغرافی): نوشتن یا ثبت صفات و پدیده‌های زمین. چطور است از پیشوند یا پسوندی به معنای آراستن که فارسی هم هست استفاده کنید؛ مانند«تن‌آرا». کامیاب باشید.

درود؛ یعنی هر پدیده‌ای هم‌سنخ خود را می‌جوید و می‌خواهد. مشابه: « دیوانه چو دیوانه ببیند خوشش آید» . تندرست باشید.

درود؛ این ضرب‌المثل کنایه از پرداختن به فرعیات و غافل شدن از اصل است یا توجه به حواشی و نادیده گرفتن متن. مشابه آن هم این ضرب‌المثل را داریم : «آفتابه لگن هفت دست؛ شام و ناهار هیچی». مانند آنکه بشقابی را که غذا در آن نیست دائم تزئين کنند.

درود؛ این بیت و ابیات قبل و بعد آن در  وصف آفرینش عالم گفته شده است؛ یعنی : بر ده و دو ( منظور دوازده برج فلکی است) هفت (منظور هفت اختر یا هفت سیاره است) سروری و برتری یافت. یعنی دوازده برج فلکی ...

درود ؛ ریشه این واژه، یونانی و مرکب است از دو واژه «دموس» به معنی «مردم» و «کراتوس» به معنی «حکومت» اجمالا «دموکراسی» یعنی «حکومت مردم» در حالی که «دموکرات» به معنی شخص یا گروه و حزبی است که معتقد به دموکراسی است یا خط مشی آن بر اساس دموکراسی است. به طور خلاصه؛ دموکراسی یعنی مکتب حکومت مردم و دموکرات کسی است که به این مکتب معتقد است.

درود؛ دهقان سالخورده چه خوش گفت با پسر کای نور چشم من به جز از کِشته نَدرَوی «حافظ»

درود؛ منظورتان چهار مصرع آخر است؟ چون کل شعری که درج کرده‌اید چهار بیت است. در ابتدای شعر؛ به طور خلاصه؛ می‌گوید: زندگی کارت را به جایی رسانده که ناچاری یارت را از دور تماشا کنی و او نداند و خودت را ب ...

درود؛  این ضرب المثل را از دو وجه می‌توان تفسیر کرد. نخست:  سر و وضع و ظاهر کسی با  مکان و فضایی که قصد رفتن به آن را دارد مناسب و متناسب نباشد.   دوم : امکانات مالی و یا توانایی ج ...

درود؛ برخی واژه‌ها و عبارت‌ها به صورت غلط مصطلح درآمده است. از نظر نگارشی «مدیریت عامل» نادرست است؛ زیرا مدیریت، مصدر و به معنای اداره کردن است. بنابراین مدیریت عامل یعنی اداره کردن عامل!  اگر بگ ...

درود؛ در اشعار و متون ادبی دو نوع حذف داریم. حذف به قرینه لفظی و حذف به قرینه معنوی. در حذف به قرنه لفظی ما در جای دیگرِ یک گزاره واژه مشابهی داریم و به همین خاطر می‌توانیم واژه مشابه آن را که باید ذک ...

درود؛  به نظر می‌رسد که از لحاظ گرامری و جمله بندی کمی باید جابجایی صورت بگیرد. اگر منظور شما به فارسی این باشد که : « این دنیا آن نیست که انتظار داشتم ولی چه کسی می‌دانست که من به آن تعلق ندارم؟ ...

درود؛ مختار، تخییر، خیار(مانند خیار غبن در حقوق)، مُخَیّر،‌استخاره.

درود؛ به معنای: سرمایه گذاری کردن، پول تهیه کردن و به طور کلی انجام امور مالی  است.

درود؛ همانطور که احتمالا میدانید، گزاره صحیح در برخورد با افراد جدید، «خوشوقتم» است. کسی با دیدن فرد یا افراد جدید که خوشبخت نمی شود! خوشوقتم؛ یعنی وقت امروز یا اکنون من با دیدن شما خوب و خوش شد.

درود؛ ضرب المثل مشابه: «حساب به دینار، بخشش به خروار» مانند این حدیث نبوی(ص): «تَعاشَروُا کالإخوان و تَعاملوا کالأجانِب» یعنی: « با یکدیگر چون برادر معاشرت و رفت و آمد کنید ولی چون بیگانگان معامله و داد و ستد نمایید.»

درود؛‌این ضرب المثل به این صورت است: «کار هر بُز نیست خرمن کوفتن....گاونر می‌خواهد و مرد کهن» مشابه این ضرب المثل هم چنین است: «به کارهای گران مرد کاردیده فرست» معنی آن هم تصور می‌کنم روشن است. یعنی برای هر کاری تخصص و تجربه  و توانایی لازم است.

درود؛ انحصار جویی همان انحصار طلبی و تمامیت خواهی است. یعنی یک کالا یا فکر یا قلمرو و امثال اینها را فقط برای خود و نه دیگری، خواستن و در اختیار گرفتن.برای مثال انحصار طلبی در مورد یک کالای تولیدی یعنی طراحی و اجرای ساز و کاری که همه ناچار باشند ؛ صرف نظر از کیفیت تولید ؛ تنها از همان تولید کننده کالای مورد نظر را خریداری و تهیه نمایند. این مسئله را می توان برای سایر پدیده‌های بشری نیز مثال زد.