پیشنهاد‌های علی باقری (٢٩,٨٨٣)

از جگر قلیه پیاز خوردن: نظیر:" از ران خود کباب خوردن است "که کنایه از با مشقت خود چیزی حاصل کردن می باشد . ( ( بی نیاز ار غم نماز خوری از جگر قلیه ...

از پسِ پشت کردن: پشت سر گذاشتن، پشت سر نهادن، کنارگذاشتن . ( ( پیش روی آوریده راه درشت قبله کرده پاک ازپس پشت ) ) ( سیر العباد، ۲۴۸ ) ( فرهنگ لغ ...

از بن ناخن: کنایه از ذخیره و جمع شده باشد و کنایه از اطاعت و بندگی و ته دلی هم هست. دادمردی و علم و حفظ سخن . سر انگشتش از بن ناخن ( حدیقه، ۲۵۲ ) ...

از آسمان زنبیل فرستادن: از آسمان چیزی به زمین آوردن و کشیدن به کنایه از امر غریب و ممتنع الوقوع به ظهور آوردن . نیست دنیا تو را به هیچ سبیل نفرستدت ...

از آب و کار شدن: ضایع گشتن و دیگر کاری از وی بر نیامدن . چار حسش ز آب و کار شده حس ذوقش یکی هزار شده ( کارنامه بلخ، ۱۸۰ ) ( فرهنگ لغات و تعبیرات ...

ارزانی بودن: درخور، لایق، سزاوار، مستحق کی بدین اصل و منصب ارزانی است جز کسی کش سر مسلمانی است ( حدیقه، ۹۶ ) ( فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی های سنایی ...

زکات از ماده تزکیة گرفته شده تزکیة در اصل - چنانکه راغب در مفردات آورده - به معنی نمو و رشد دادن است ، و زکات نیز در اصل به معنی نمو و رشد است ، سپس ...

دسیسه از ماده دس گرفته شده دس در اصل به معنی داخل کردن چیزی توام با کراهت است ، و دسیسه به کارهای مخفیانه زیانبار گفته می شود .

جنان ( از ماده جن بر وزن فن ) به معنی پوشانیدن چیزی است به این خاطر قلب را جنان ( بر وزن زمان ) می گویند چون در میان سینه نهفته است و یا اینکه اسرار ...

ملکوت در اصل از ریشه ملک ( بر وزن حکم ) به معنی حکومت و مالکیت است ، واو و ت برای تاکید و مبالغه به آن اضافه شده است.

مفاتح جمع مفتح ( بر وزن بهتر ) به معنی کلید است ، و نیز ممکن است جمع مفتح ( بر وزن دفتر ) به معنی خزینه و مرکز نگاهداری چیزی بوده باشد .

سفاح ( بر وزن کتاب ) به معنی زنا می باشد و در اصل از سفح به معنی ریزش آب و یا اعمال بیهوده و بی رویه گرفته شده است . قرآن آن را کنایه از آمیزش نامشرو ...

واژه سحر ( بر وزن بشر ) در اصل به معنی پوشیده و پنهان بودن است و چون در ساعات آخر شب پوشیدگی خاصی بر همه چیز حکومت می کند ، نام آن سحر گذاشته شده است ...

ارحام جمع رحم ( بر وزن خشن ) در اصل به معنی محلی است از شکم مادر که بچه در آن پرورش می یابد ، سپس به تمام نزدیکانی که در اصل از یک مادر متولد شده اند ...

حمس ( بر وزن خمس ) به معنی کسی که در دین خود محکم و پابرجاست .

اسباط از سبط ( بر وزن حفظ ) و سبط ( بر وزن ثبت ) و انبساط گرفته شده در اصل به معنی گسترش و توسعه چیزی به آسانی و راحتی است ، و گاهی به درخت ، سبط ( ب ...

سبط ( بر وزن حفظ ) در اصل به معنی گسترش و توسعه چیزی به آسانی و راحتی است ، و گاهی به درخت ، سبط ( بر وزن سبد ) گفته می شود ، زیرا شاخه های آن به راح ...

انبساط در اصل به معنی گسترش و توسعه چیزی به آسانی و راحتی است .

خناس صیغه مبالغه از ماده خنوس ( بر وزن خسوف ) به معنی جمع شدن و عقب رفتن است ، این به خاطر آن است که شیاطین هنگامی که نام خدا برده می شود عقب نشینی م ...

فلق ( بر وزن شفق ) از ماده فلق ( بر وزن خلق ) در اصل به معنی شکافتن چیزی و جدا کردن بعضی از بعضی دیگر است ، و از آنجا که به هنگام دمیدن سپیده صبح پرد ...

وصید از ماده ایصاد به معنی بستن در و محکم کردن آن است ، و لذا به اطاقکهائی که در درون کوهها . برای جمع اموال بوجود می آورند وصید می گفتند .

همزة صیغه مبالغه است از ماده همز در اصل به معنی شکستن است و از آنجا که افراد عیبجو و غیبت کننده شخصیت دیگران را درهم می شکنند در قرآن به آنها همزة اط ...

لهو به معنی سرگرم شدن به کارهای کوچک و غافل ماندن از اهداف و کارهای مهم است ، راغب در مفردات می گوید : لهو چیزی است که انسان را به خود مشغول داشته ، ...

نفش ( بر وزن نقش ) به معنی گستردن پشم است که معمولا به وسیله ابزار مخصوص حلاجی و زدن پشم انجام می گیرد .

مقرعة از ماده قرع ( بر وزن فرع ) گرفته شده قرع به معنی کوبیدن چیزی بر چیزی است ، به گونه ای که صدای شدید از آن برخیزد تازیانه و چکش را نیز به همین من ...

تحصیل در اصل به معنی بیرون آوردن مغز از پوست است . از این رو به تصفیه معادن ، و خارج کردن طلا و امثال آن از سنگ معدن حصل اطلاق می شود ، سپس حصل در مع ...

حنفا جمع حنیف از ماده حنف ( بر وزن کنف ) به گفته راغب در مفردات به معنی تمایل یافتن از گمراهی به سوی راه مستقیم است ، و عرب تمام کسانی را که حج بجا م ...

نادی از ماده ندا ( صدا زدن ) به معنی مجلس عمومی است ، و گاه به مرکز تفریح نیز نادی گفته می شود ، چون در آنجا افراد یکدیگر را صدا می زنند و ندا می کنن ...

شرح در اصل به گفته راغب در مفردات به معنی گسترش دادن قطعات گوشت و تولید ورقه های نازکتر است سپس می افزاید منظور از شرح صدر گسترش آن به وسیله نور الهی ...

نهر به معنی راندن توأم با خشونت است ، و بعید نیست ریشه آن با نهر به معنی نهر آب جاری یکی باشد چرا که آن هم آب را با شدت می راند . کلمه ( نهر ) به مع ...

قهر به گفته راغب در مفردات به معنی غلبه توأم با تحقیر است .

سجی از ماده سجو ( بر وزن سرد ، و بر وزن غلو ) در اصل به معنی سکون و آرامش است ، و به معنی پوشاندن و تاریک شدن نیز آمده است و لذا به کسی که میت را در ...

الهام در اصل به معنی بلعیدن یا نوشیدن چیزی است ، و سپس به معنی القاء مطلبی از سوی پروردگار در روح و جان آدمی آمده است ، گوئی روح انسان آن مطلب را با ...

مرصاد از ماده رصد به معنی آمادگی برای مراقبت از چیزی است ، و معادل آن در فارسی کمینگاه است ، این واژه معمولا در جائی به کار می رود که افراد ناچارند ا ...

رجع از ماده رجوع به معنی بازگشت است ، و عرب به باران ، رجع می گوید ، به خاطر اینکه آبی که از زمین و دریاها برخاسته ، از طریق ابرها و باران به سوی زمی ...

سرائر جمع سریره به معنی حالات و صفات و نیات درونی و پنهانی است

طارق از ماده طرق ( بر وزن برق ) به معنی کوبیدن است ، و از آنجا که درهای خانه ها را به هنگام شب می بندند ، و کسی شب وارد می شود ناچار است در را بکوبد ...

مطرقه از ماده طرق ( بر وزن برق ) به معنی کوبیدن است ، از اینجاست که عرب به چکش و پتک مطرقه می گوید زیر ا برای کوبیدن فلزات و مانند آن به کار می رود .

طریق از ماده طرق ( بر وزن برق ) به معنی کوبیدن است ، و راه را از این جهت طریق گویند که با پای رهروان کوبیده می شود .

طبقه از ماده مطابقه به معنی قرار دادن چیزی فوق چیز دیگر است ، و به معنی منازلی که انسان در سیر صعودی خود طی می کند نیز آمده است ) . در زبان ترکی به ...

ثواب از ماده ثوب ( بر وزن جوف ) در اصل به معنی بازگشتن چیزی به حالت نخستین است ، و ثواب به پاداشی گفته می شود که به انسان در مقابل اعمالش می دهند چرا ...

طفیف از ماده طف گرفته شده طف در اصل به معنی کناره های چیزی است سپس به هر چیز کمی واژه طفیف اطلاق شده است ، همچنین به پیمانه ای که پر نباشد یعنی محتوا ...

طف به معنی کناره های چیزی است ، و اینکه سر زمین کربلا را وادی طف می گویند به خاطر این است که در ساحل فرات واقع شده .

عسس از ماده عسعسة در اصل به معنی تاریکی رقیق است و از آنجا که در ابتدا و انتهای شب تاریکی رقیقتر می شود این معنی در مورد روی آوردن یا پشت کردن شب به ...

کناس از ماده کنس ( بر وزن شمس ) گرفته شده کنس به معنی مخفی شدن است و کناس ( بر وزن پلاس ) به لانه پرندگان و مخفیگاه آهوان و حیوانات وحشی گفته می شود ...

خناس از ماده خنس ( بر وزن شمس ) گرفته شده و خنس در اصل به معنی انقباض و باز گشت و پنهان شدن است ، خناس صفت مبالغه است یعنی کسی که خود را به شدت جمع ج ...

بَرّ: بر از ماده بر گرفته شده و بر در اصل به معنی وسعت و گستردگی است ، و لذا به صحراهای وسیع بر ( به فتح با ) گفته می شود ، و از آنجا که افراد نیکوکا ...

سافر از ماده سفر ( بر وزن قمر ) گرفته شده و سفر در اصل به معنی پرده برداری از چیزی است ، و لذا به کسی که میان اقوام رفت و آمد دارند تا مشکلات آنها را ...

سفیر از ماده سفر ( بر وزن قمر ) گرفته شده و سفر در اصل به معنی پرده برداری از چیزی است ، و لذا به کسی که میان اقوام رفت و آمد دارند تا مشکلات آنها را ...

( طامة ) از ماده طم ( بر وزن فن ) در اصل به معنی پر کردن است و به هر چیزی که در حد اعلی قرار گیرد طامه می گویند و لذا به حوادث سخت و مصائب بزرگ که مم ...