پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٢٧٠)

دینار احمر ؛ تعبیر نایافت بودن دینار را در مصربدین شرح که در پایان دولت فاطمیان و فتح مصر بدست صلاح الدین یوسف بن ایوب در سال 569 هَ. ق. امور نقدی مر ...

دینار اردنی ؛ معادل با 1000 فلس و ارزش آن برابر است با یک لیره استرلینگ. ( القاموس السیاسی ) .

دینار أفرنتی ؛ دیناری که در دوران اسلامی در مصر رایج بوده است و آن را از فرانسه و روم می آورده اند و وزن هر کدام 19/5 قیراط مصری بوده و در یک روی آن ...

دینار احمدیة یا احمدی ؛ منسوب به احمدبن طولون بمصر. ( از النقودالعربیة صص 54 - 143 ) .

- بی دین ؛ که پیرو دینی نباشد. لامذهب : ترا باچنین علم و ادب که هست با بیدینی حجت نماند. ( گلستان ) .

دیمی بار آمدن و یا دیمی بار آمده بودن ؛ بی مربی ماندن و از آنرو ادب و رسم و راه ندانستن. بی مربی بزرگ شده بودن. ( یادداشت مؤلف ) .

فرخ دیم ؛ با روی فرخ. خجسته روی : کی بود کی [ که ] بازبینم باز آن همایون لقا و فرخ دیم. مسعودسعد.

کنگردیم ؛ جغدروی : نیست در قصر شهان شاهین وار هست بر کنگره ها کنگردیم. خاقانی.

احمددیم ؛ به صورت احمد. به شمائل احمد : عیسوی دم باد و احمددیم و چشم حادثات در شکر خواب عروسان از دم و از دیم او. خاقانی.

رومی دیم ؛ به چهره رومیان : عنبرین خطی و بیجاده لب و نرگس چشم حبشی موی و حجازی سخن و رومی دیم. فرخی.

دیگرباره ؛ دفعه دوم : و به بغداد جو را بجوشانند و آب او بپالایند و با روغن کنجد دیگرباره بجوشانند تا آب برود و روغن بماند. ( نوروزنامه ) . رجوع به با ...

یک بدیگر ؛ بهم : همه از رای خود موجود گشتند ببستند آخشیجان یک بدیگر. ناصرخسرو ( دیوان چ تقوی ص 150 ) .

یک ز دیگر ؛از یکدیگر جدا : بهار جوانی زمستان پیری نبرند چون روز و شب یک ز دیگر. ناصرخسرو.

نماز دیگر ؛ نماز عصر : میان دو نماز پیشین و دیگر به خانها بازشدند. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 361 ) . رجوع به نماز دیگر شود.

دیگر کس ؛ دگر کس. کس دیگر. دیگری. غیر. جز من. جزما. غیر از من. غیر از ما : مگر خود درنگم نباشد بسی بباید سپردن بدیگر کسی. فردوسی. زیان کسان سود دیگ ...

کس دیگر ؛دیگری : و جز این سه ، کس دیگر نیارستی نشستن. ( فارسنامه ابن البلخی ) .

دیگرسان ؛ بسان دیگر. بشکل دیگر. با قیافه و حالت دیگر : که دگرگون شدند و دیگرسان به نهاد و به خوی و گونه و رنگ. فرخی.

دیگر شب ؛ شب دیگر. شب بعد. ( یادداشت مؤلف ) : و خوارزمشاه را تیری رسید و ناتوان شد و دیگر شب را فرمان یافت. ( تاریخ بیهقی ) .

دیگر سرای ؛ سرای دیگر. کنایه از عالم آخرت : مگر آنکه گفتند خاکست جای ندانم چگونه ست دیگر سرای. فردوسی. اگر چشم داری به دیگر سرای بنزدنبی و وصی گیر ...

دیگرسال ؛ سال آینده. عام قابل. سال دیگر. سال بعد. عال مقبل. ( یادداشت مؤلف ) : دیگر سال امیر به بلخ رفت که اینجا مهمان بود. ( تاریخ بیهقی ) .

سال دیگر ؛ سال قابل. سال که آید: سال دیگر گر بمانی قطب دین حیدر شوی.

دیگر انگشت ؛ انگشت دیگر، انگشتی که میان انگشت کوچک و انگشت میانگین است. سبابة. مسبحة. ( یادداشت مؤلف ) : [ و شاخ دوم باسلیق اندر دست ] بر پشت دست می ...

دیگر روز ؛ فردا. روز دیگر. روز بعد. روز بعد از امروز. غد. فرداروز. ( ناظم الاطباء ) : شاه دیگر روز باغ آراست خوب تختها بنهادو برگسترد بوب. رودکی.

دیگدان سرد ؛ اجاق سرد. اجاق بی آتش. - || کنایه از مردم بخیل وخسیس. ( برهان ) ( ناظم الاطباء ) ( از انجمن آرا ) ( آنندراج ) : بلطف سخن تیزرو بود مرد ...

دیگ طمع بجوش آمدن ؛ سخت به طمع افتادن.

دیگ هوس بجوش آمدن ، دیگ هوس پختن ؛ هوسناک شدن. رجوع به دیگ پختن شود.

هفت خانه به یک دیگ محتاج شدن ؛ کنایه از فقری عام. ( یادداشت لغتنامه ) .

دیگ سنگی ، یا سنگین ؛ آوندی که از سنگ سازند و در آن آبگوشت پزند. هرکاره ، برمه ، مرجل صیداء، صیدان ؛ دیگهای سنگین. ( منتهی الارب ) : دل من دیگ سنگین ...

دیگ شراکت بجوش آمدن ؛ سخت همکاری کردن : دو کس نیز در یک عمل ضایعند که دیگ شراکت نیاید بجوش. ( اخلاق محسنی ) .

دیگ چه کنم بارگذاشتن ؛ کنایه از تردد و بلاتکلیف و بیکار بودن.

دیگ خشم به جوش آمدن ؛ سخت خشمگین شدن : ملک را چو گفت وی آمد بگوش دگر دیگ خشمش نیامد بجوش. سعدی.

- دیگ ریسه ؛ دیگ حلیم پزی. دیگ هریسه پزی : گر کونت از نخست چنان بادریسه بود آن بادریسه اکنون چون دیگ ریسه شد. لبیبی.

دیگ پرشدن ؛ کنایه از طاقت برسیدن. کاسه صبر لبریز شدن : و دست از شراب بکشید [ غازی ] و چون نومیدی می آمد و میشد و در خلوت که با کسی سخن میراند ناامیدی ...

دیزی سنگی ؛ دیزی که از سنگ سازند و آن در مشهد متداول است و از سنگهای مخصوصی سازند. هرکاره.

دیزی پشت سر کسی شکستن ؛ آرزوی بازنگشتن او را داشتن.

دیزی بازاری ؛ آبگوشتی در ظروف سفالین خرد پخته که طبقه کم بضاعت از دیزی پزی خریدندی. ( یادداشت مرحوم دهخدا )

آب دیزی را زیاد کردن ؛ چیزی بر ماحضر افزودن.

پسر خاله یا پسر عموی دسته دیزی کسی ؛ بمزاح آنکه بدو هیچ نسبتی ندارد، خویشی بسیار دور با اوداشتن

در دیزی باز است حیای گربه کجا رفته است ؛ پیش خود حساب باید برد.

دیزی از کار در آمده است ؛ مجرب است.

خر دیزه ؛ خری که روی و بتفوز آن نیک سیاه است نسبت بسایر بدن : اشخم ؛ خر دیزه رنگ و آن نیک سیاه بودن روی و بتفوز آن است نسبت برنگ سایر بدن. ( منتهی ال ...

صحبت دیرین ؛ همنشینی و مصاحبت قدیم : ای غم از صحبت دیرین توام دل بگرفت هیچت افتد که خدا را ز سرم برخیزی. سعدی. دریغ صحبت دیرین و حق دید و شناخت که ...

شبی دیریاز ؛ شبی دیر کشنده و طولانی : شبی دیریاز و بیابان دراز نیازم بدان باره راه بر. دقیقی. در ایوان شاهی شبی دیریاز به خواب اندرون بود با ارنواز ...

شبی دیریازان ؛ شبی دیریاز. طولانی : کنیزان برفتند و برگشت زال شبی دیریازان ببالای سال. فردوسی.

عمر دیریاز ؛ طویل. دیرنده. دراز مدت : در امل تا دیریازی و درازی ممکن است چون امل بادا ترا عمر درازو دیریاز. سوزنی. خضر عمری حیات عالم را مدد عمر دی ...

دولت دیریاز ؛ دولت دراز مدت : سرانجام از این دولت دیریاز سخن گویم این نامه گردد دراز. فردوسی. هرآنگه که اندیشه گردد دراز ز شاهی و از دولت دیر یاز. ...

شب دیریاز ؛ شب طویل دراز مدت : همه مست بودندو گشتند باز بپیموده گردان شب دیریاز. فردوسی. بپایین که شاه خفته بناز شده یک زمان از شب دیریاز. فردوسی ...

دیر سپنجی ؛ کنایه از دنیا است زیرا که مانند سپنج که خانه علفی است بقا و ثباتی ندارد. ( از آنندراج ) : نماند کس درین دیر سپنجی تو نیز ار هم نمانی تا ن ...

دیر کهنسال ؛ کنایه از دنیا : که میداند که این دیر کهنسال چه مدت دارد و چون بودش احوال. نظامی. || نزد صوفیه عالم انسانی را گویند.

دیر خاکی ؛ کنایه از دنیا : چو هست این دیر خاکی سست بنیاد ببادش داد باید زود بر باد. نظامی. و آنکه بطریق میل ناکی گردد بطواف دیر خاکی. نظامی