پیشنهاد‌های علی باقری (٢٩,٨٨٣)

زیردست ؛ کهتر. تابع. آنکه تحت امر دیگری بکار پردازد : که شفقت بر ای داور دستگیر برین زیردستان فرمان پذیر. نظامی. رخنه سازی تو دست مستان را بشکنی پا ...

روی دست ؛ مقابل پشت دست. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

روی دست کسی رفتن ؛ در معامله ای بیش از آن کس متقبل ادای مال شدن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) .

روی دست کسی بلند شدن ؛ عملی یاسخنی یا صنعتی بهتر از او نمودن. آن چنان را آنچنانتر کردن.

دهش دست ؛ سخاوت و بخشش و عطا. رجوع به دهش شود.

دیده بر دست کس کردن ؛ چشم به دست کسی دوخته داشتن. از او توقع بخشش داشتن : مکن سعدیا دیده بر دست کس که بخشنده پروردگار است و بس. سعدی.

رودست خوردن ؛ گول خوردن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

دودستی ؛ با دو دست : دودستی چنان می گرائید تیغ کزو خصم را جان نیامد دریغ. نظامی. رجوع به این ترکیب و رجوع به تیغ دودستی شود.

دو دست پیش و پس بودن ؛ نادار و تهیدست و عریان و بی چیز بودن : سخی را به اندرز گویند بس که فردا دو دستت بود پیش و پس. سعدی.

دودست زدن ؛ بر هم زدن دو دست. رجوع به این ترکیب در ردیف خود شود.

دو دست به سربرنهاده ؛ به تنگ آمده. مستأصل شده. به فریاد و فغان آمده : جهانی ز بیداد او [ فرائین ] گشت پست ز دستش به سربرنهاده دو دست. فردوسی.

دو دست و بازو در گردن کسی چنبر کردن ؛ او را در برگرفتن. او را سخت به خود نزدیک ساختن : در گردن جهان فریبنده کرده دو دست و بازوی خود چنبر. ناصرخسرو. ...

دست یکی کردن باکسی ؛ با او اتفاق کردن. با کسی ساختن. ( آنندراج ) . همراه شدن. معاضدت کردن. کمک و مدد کردن در کاری. متحد شدن بر امری : بوالقاسم بوالحک ...

دل ازدست رفته ؛ عاشق. دلشده : آن شنیدی که شاهدی به نهفت با دل ازدست رفته ای میگفت. سعدی. و رجوع به از دست رفته شود.

دست یکی شدن ؛ متحد شدن.

دست یکی داشتن ؛ همدست شدن. شریک گشتن. - || متحد بودن. دست یکی شدن. دست به یکی شدن.

دستی پس دستی پیش ؛ دستی پیش و دستی پس داشتن. یک دست به پیش ویک دست به پس داشتن. با ناداری و تهی دستی تمام. با بی چیزی و بی نوائی. ( لغت محلی شوشتر، ن ...

دست یکدیگر گرفتن ؛ دست در دست دیگری نهادن. یکی دست دیگری را گرفتن : مخاصرة؛ دست یکدیگر گرفتن در رفتن. ( تاج المصادر بیهقی ) .

دست یکدیگر گرفتن ؛ دست در دست دیگری نهادن. یکی دست دیگری را گرفتن : مخاصرة؛ دست یکدیگر گرفتن در رفتن. ( تاج المصادر بیهقی ) . - || مصافحه. تصافح. س ...

دست ولایت ؛ اضافه استعاری : بر آن ولایت دست ولایت یافت. ( ترجمه محاسن اصفهان آوی ص 82 ) .

دست یافتن بر کسی ؛ بر او قاهر و غالب شدن. بر او چیره گشتن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . رجوع به دست یافتن درردیف خود شود.

دست و گریبان ؛ دست به یقه. دست به یقه که جنگ و کتک کاری باشد. ( لغت محلی شوشتر، نسخه خطی ) .

دست و گریبان بودن ؛ درگیر و گلاویز بودن. با فقر یا با نادانی دست و گریبان بودن.

دست و گریبان شدن با کسی ؛ دست به گریبان شدن. گلاویز شدن. کنایت از نهایت قریب شدن و آویزش و پیکار کردن. ( آنندراج ) . تلبیب : طالع خصم فکن در همه میدا ...

دست و گردن گشتن با کسی ؛ کنایه از کمال اختلاط و گرمجوشی. ( آنندراج ) : او برغمم دست و گردن گشته با هم صحبتان من به فکر آنکه صحبت دست از هم چون دهد. ...

- دست و رو ناشسته ؛ناچیز. ناکس. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) .

دست وفا ؛ اضافه استعاری : دست وفا در کمر عهد کن تا نشوی عهدشکن جهد کن. نظامی.

دست و گردن ؛ دست بگردن. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . رجوع به ترکیب دست به گردن شود.

دست و رو ( روی ) شستن ؛ دست و رو به آب زدن. شستن دستها و صورت : گرفت دامن گل شبنم از سحرخیزی ز گرد خواب بشو دست و رو تو هم برخیز. صائب ( از آنندراج ...

دست و رو ( روی ) شستن ؛ دست و رو به آب زدن. شستن دستها و صورت : گرفت دامن گل شبنم از سحرخیزی ز گرد خواب بشو دست و رو تو هم برخیز. صائب ( از آنندراج ...

- دست و رو شسته ؛ بی حیا. بی شرم. سخت بی حیا. نهایت بی شرم. وقح. سخت بی آزرم. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) .

دست و رو تازه کردن ؛ دست و رو به آب کشیدن : تو را در خواب غفلت رفت عمر خوش چنان آخر نکردی دست و روئی تازه زین آب روان آخر. صائب ( از آنندراج ) . زا ...

دست و رو شستگی ؛ وقاحت. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . و رجوع به ترکیب دست و رو شسته شود.

دست و رو به آب زدن ؛دست و رو شستن.

دست و رو به آب کشیدن ؛ دست و رو تازه کردن. دست و رو شستن. به معنی دست و دهان به آب کشیدن است. ( از آنندراج ) .

- دست و رو تازه کردن ؛ دست و رو به آب کشیدن : تو را در خواب غفلت رفت عمر خوش چنان آخر نکردی دست و روئی تازه زین آب روان آخر. صائب ( از آنندراج ) .

دست و دهان ( دهن ) آب کشان ؛ کنایه از متوضیان. ( آنندراج ) : این زهدفروشان ز خدا بی خبرانند این دست و دهن آبکشان پاک برانند. صائب ( از آنندراج ) .

دست و دهان ( دهن ) به آب کشیدن ؛ دست و دهان آب کشیدن. دست و دهان شستن ، و این از اهل زبان بتحقیق پیوسته و اغلب که موافق مذهب امامیه بود که برای تطهیر ...

- دست و دل لرزیدن ؛ بیم زده و ترسان بودن از تحمل هزینه ای بسبب بخل و خست.

- دست و دهان ؛ نهایت قرب. چنانکه گویند خانه اش از اینجا دست و دهان است ، ( از اهل زبان بتحقیق پیوسته ) . ( آنندراج ) .

دست و دل داشتن ؛ همت داشتن. ( از آنندراج ) . - || در مقام سخاوت گویند دست و دلی دارد. ( آنندراج ) : گشاد کار خود را از در میخانه می جویم سبوی می عج ...

دست و دل گشاده ؛ سخی و جوانمرد.

دست و دل پاک ؛ عفیف. پرهیزگار. - || بی چیز.

- دست و دل [کسی ] بکار نرفتن ؛ تمایل نداشتن وی بکار ( بسبب عدم تشویق و غیره ) . دلسرد بودن از کار.

دست و دل پاکی ؛ کنایه از بی چیزی و مسکنت. ( لغت محلی شوشتر، نسخه خطی ) . - || عفاف و پرهیزگاری. ( لغت محلی شوشتر، نسخه خطی ) .

دست و دل بازی ؛ سخا. سخاوت. جوانمردی. بلندنظری.

دست و دل باز ؛ سخی. ( یادداشت مرحوم دهخدا ) . جوانمرد. بخشنده. ندی الکف. سمح. راد. فراخ دست. بذال. کریم. جواد. با بذل و بخشش. ( منتهی الارب ) .

دست و دامان ؛ کنایه از توسل. ( آنندراج ) . پناه گیری. التجا : اگر دعوتم رد کنی ور قبول من و دست و دامان آل رسول. سعدی ( از آنندراج ) .

دست و دامان ؛ کنایه از توسل. ( آنندراج ) . پناه گیری. التجا : اگر دعوتم رد کنی ور قبول من و دست و دامان آل رسول. سعدی ( از آنندراج ) . بعد از این د ...

دست و دل ؛ به معنی قوت و همت. ( آنندراج ) .