پیشنهاد‌های علی باقری (٣٩,٦٨٦)

زفت بحری ؛ شبیه به قطران سیاه و سیال و از زمین مثل نفت حاصل شود و صنف سیال قیر است و کشتی را به آن استحکام می دهند و داخل مراهم می کنند و بهترین او، ...

زفت بری ؛ زفت جبلی و آن از درخت قضم قریش ترابد. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) . رجوع به تحفه حکیم مؤمن و زفت جبلی شود.

زکام زده ؛ زکام آلود. مزکوم. ثطاعی. سرماخورده. چاییده. چایمان کرده. مضؤد. مضؤک. مملؤ. زکام کرده. ( از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا ) . رجوع به ترجمه ...

زفت ابیض ؛ زفت که از درخت صنوبر گیرند. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

ترجمه : فَانْطَلَقَا خضر و موسی به راه افتادند حَتَّیٰ إِذَا رَکِبَا فِی السَّفِینَةِ خَرَقَهَا تا آنکه سوار کشتی شدند خضر کشتی را سوراخ کرد. قَالَ أ ...

زکام آلود ؛ زکام زده. سرماخورده : شاید از مغز زکام آلود را عذری نهند کو نسیم مشکسا را برنتابد بیش از این. خاقانی ( دیوان چ سجادی ص 339 ) .

قَالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنِی فَلَا تَسْأَلْنِی عَنْ شَیْءٍ حَتَّیٰ أُحْدِثَ لَکَ مِنْهُ ذِکْرًا ترجمه : قَالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنِی [خضر] گفت:بنابراین ا ...

آیه 68 سوره کهف: وَکَیْفَ تَصْبِرُ عَلَیٰ مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْرًا ترجمه : وَکَیْفَ تَصْبِرُ و چگونه صبرخواهی کرد؟ عَلَیٰ مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خ ...

قَالَ إِنَّکَ لَنْ تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْرًا ترجمه : قَالَ إِنَّکَ [خضر] گفت: لَنْ تَسْتَطِیعَ قطعاً تو هرگزنمی توانی مَعِیَ صَبْرًا بر همراهی با من ...

زغال طراحی ؛ زغال مخصوصی است برای طراحی. نقاش پیش از آنکه تابلو را رنگ آمیزی کند با زغال ، طرح مختصری می ریزد و سپس شروع به رنگ آمیزی می کند، ولی نقا ...

زغال دوده ؛ زغالی است بی شکل که از سوزاندن تربانتین ، قطران ، نفت و لاستیک در هوای کم بدست می آید دوده پست برای نقاشی به رنگ سیاه و دوده های مرغوب ( ...

زغال سوز ؛ آنکه در جنگل زغال تهیه می کند. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

زغال سوزی ؛ عمل زغال سوز. انگشت گری. ( یادداشت ایضاً ) .

زغال چوب ؛ زغال نباتی. این زغال را از چوبهایی که در ترکیب آنها صمغ یا رزین به حداقل باشد ( مانند چوب درخت تبریزی و شاه بلوط ) تهیه می کنند. ( فرهنگ ف ...

زغال حیوانی ؛ زغالی که نتیجه ٔسوختن انساج و اندامهای حیوانی ( مانند استخوان و غضروف و غیره ) حاصل شود. این زغال را در تصفیه مواد رنگین بکار برند. ( ف ...

زغال خالص ؛ زغال قند و آن از تکلیس قندبدست می آید. ( فرهنگ فارسی معین ) .

زغال استخوان ؛ زغال حیوانی. ( فرهنگ فارسی معین ) . رجوع به همین ترکیب شود.

زعیم القوم ؛ وکیل و کسی که از جانب آنها سخن گوید. ( ناظم الاطباء ) ( از اقرب الموارد ) .

زعیم الجیش ؛ بزرگ و پیشوای سپاه : دی زعیم الجیش بودی ای لعین واین زمان ناچیز و نامرد و مهین. مولوی.

زشت و زیبا ؛ بدگل و خوشگل. ( فرهنگ فارسی معین ) . - || ( اصطلاح فن بدیع ) شعری که یک مصراع آن شامل مدح و مصراع دیگرش شامل ذم باشد. ( فرهنگ فارسی مع ...

زره موی ؛ جعدآن. شکن آن. ( یادداشت ایضاً ) . رجوع به تاریخ تمدن اسلام جرجی زیدان ج 1 ص 140 شود.

زره آب ؛ موجهای خفیف آن. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

زره دامن ؛ دامن زره. ( از فهرست ولف ) : پیاده شد آن مرد پرخاشخر زره دامنش را بزد بر کمر. فردوسی. زره دامنش را بزد بر کمر پیاده برآمد بر آن کوه بر. ...

زره داوودی ؛ زره منسوب به داود، زره عالی. زرهی محکم که تیر و شمشیر در آن کارگر نباشد : خاسته از مرغزار غلغل تیم وعدی درشده آب کبود در زره داوودی. من ...

زرگر چرخ ؛ کنایه از آفتاب است. ( برهان ) ( آنندراج ) ( فرهنگ فارسی معین ) . || کتاب نحمیا 3:8 و 32 و کتاب اشعیا 40:19 و 41:7 و 46:6 و اصلاً مقصود از ...

زرق و برق ؛ جلوه ظاهری. جلا و شفافی. ( فرهنگ فارسی معین ) .

زردآلو غوله ؛ زردآلو غوره. زردآلوی نارس. اخکوک. ( فرهنگ فارسی معین ) .

زردآلوی پیش رس ؛ گونه ای از زردآلو که دارای میوه ریزه و نامرغوب است و میوه اش زودتر می رسد. ( فرهنگ فارسی معین ) .

زردآلوی شکرپاره ؛ گونه ای زردآلو که میوه اش بسیار شیرین ، درشت و معطر و در خراسان فراوان است. ( فرهنگ فارسی معین ) .

روی و رخ و رخسار زرد ؛ از علائم حسد و رنج : ز مریم همی بود شیرین بدرد همیشه ز رشکش دو رخساره زرد. فردوسی. - || از علائم ترس و نگرانی : لب موبدان خ ...

- زردآلو انک ؛ گونه ای زردآلو که میوه اش نامرغوب و دارای هسته تلخ و ریزتر از انواع دیگر است. ( فرهنگ فارسی معین ) .

آب زرد ؛ اشک خون آلود. سرشکی دردآلود و آمیخته به خون. اشک تلخ. اشک خونابه گون. زردابه : همی گفت با لب پر از باد سرد فروریخت از دیدگان آب زرد. فردوسی ...

قَالَ لَهُ مُوسَیٰ هَلْ أَتَّبِعُکَ عَلَیٰ أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْدًا ترجمه : قَالَ لَهُ مُوسَیٰ موسی به او ( خضر ) گفت :هَلْ أَتَّبِع ...

فَوَجَدَا عَبْدًا مِنْ عِبَادِنَا آتَیْنَاهُ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِنَا وَعَلَّمْنَاهُ مِنْ لَدُنَّا عِلْمًا ترجمه : فَوَجَدَا عَبْدًا مِنْ عِبَادِنَا پ ...

زر پیش زر می رود. ( آنندراج ) ، نظیر: روغن روی روغن می رود، بلغور خشک ماند.

زر زر کشد. ( امثال و حکم دهخدا ) ؛ کنایه از آن است که مال و ثروت بیشتر نصیب ثروتمندان می شود. زر دادن و دردسر خریدن ، نظیر: تره خریدم قاتق نانم بشود ...

زر فکندن و پشیز گرفتن ، نظیر: خر دادن و خیار ستدن. کلند به امید سوزن گم کردن. ده فروختن و در دیه دیگری کدخدا شدن. ( از امثال و حکم ج 2 ص 905 ) .

زر ازمعدن به کان کندن برآید ، نظیر: مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد. رجوع به امثال و حکم دهخدا ( از تو حرکت. . . ) شود.

زر بر سر پولاد نهی نرم شود. ( آنندراج ) ؛ کنایه از آن است که زر قویترین راه حل مشکلات است و سخت ترین کسان را تسلیم می سازد. رجوع به ای زر تو خدا. . . ...

زر به جهنم برد ، نظیر: زر به کشتن دهد. کنایه از پایان زشت حرص و گردآوری زر و مال است. زر پاک از محک نمی ترسد ، نظیر: زر پاک از محک چه دارد باک. زر خ ...

- زر و سیم ؛ طلا ونقره. ( ناظم الاطباء ) ( فرهنگ فارسی معین ) . - || دینار و درهم. ( فرهنگ فارسی معین ) . پول و ثروت : زر و سیم و آنچه آورده بودند ...

زر و زیور ؛ تجمل. طلا و سنگهای گرانبها که بر سر و دست و سینه و گردن آویزند تجمل و زینت را. آنچه از طلا و احجار کریمه که آرایش و زینت را بکار آید : سف ...

غلام زر ؛ غلام به زر خریده. زرخرید. ( یادداشت به خط مرحوم دهخدا ) : کدام شمس بود، شمس زرگر آنکه بود غلام زر بر او شمس آسمان بلند. سوزنی ( یادداشت ای ...

زر نثار ؛ زری که در عید یا عروسی یا دیگر مراسم در میان مردم می افشاندند. سکه های طلای افشانده و پراکنده : نکنم زر طلب که طالب زر همچو زر نثار پی سپرا ...

زر نرگس ؛ به اضافت تشبیهی و به اعتبار زردی و سفیدی رگهای آن. ( بهار عجم ) ( آنندراج ) .

زر نشابوری ؛ در دو شاهد زیر ظاهراً نوعی از طلای بی آمیغ و پاک بوده است : زر نشابوری ، هزارهزار دینار. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 468 ) . اطلس رومی عبا، ...

زر و زور ؛ ثروت و قدرت. ثروت. تمول. پول و توانایی : می گفتم از سخن زر و زوری به کف کنم امید زر و زور مرا زیر و زار کرد. خاقانی. رجوع به زور شود.

زر ناب ؛طلای خالص. طلای بی غش : خوش خوش این گنده پیر بیرون کرد از دهان تو درهای خوشاب وآن نقاب عقیق رنگ ترا کرد خوش خوش به زر ناب خضاب. ناصرخسرو ( د ...

زر مغشوش ؛ زر ناخالص. طلای غش دار : بادیه بوته ست ما چون زر مغشوشیم راست چون بپالودیم از او خالص چو زر کان شدیم. سنائی. رجوع به تذکرة الملوک چ 2 ص ...

زر ناخنی ؛ زری را گویند بغایت خالص که چون ناخن بر آن نهاده زور کنند، فرورود. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از فرهنگ فارسی معین ) ( از ناظم الاطباء ) : دیده ...