پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٢٧٠)

زلف سا ؛ در صفات عارض. ( آنندراج ) . رخسار فرسوده شده از زلف. ( ناظم الاطباء ) .

زلف دار ؛ از عالم خالدار. ( آنندراج ) . کله ای که دارای زلف باشد. ( ناظم الاطباء ) . دارنده زلف : چو رخساره اش زود شد زلف دار نباشد چرا خال او از شرا ...

زلف در پس گوش نهادن ؛ معروف. ( آنندراج ) : بر سر دوش فکنده ز کشی جعد بخم در پس گوش نهاده بخوشی زلف دوتا. عبدالواسع جبلی ( از آنندراج ) .

زلف چنگ ؛ بجای گیسوی چنگ. ( آنندراج ) . تارهای چنگ که سازی است کهن : ما به ناخن تار و پود جسم از هم کنده ایم خواه تار سُبحه گردان خواه زلف چنگ ساز. ...

زلف چین ساختن ؛ کنایه از آرایش دادن زلف را و چین دار کردن آنرا. ( آنندراج ) : به عزم صید، چین سازدچو زلف صیدبندش را رم آهو به استقبال می آید کمندش را ...

زلف خطا ؛ بمعنی خطا. گناه و تقصیر باشد. ( برهان ) . به اضافت تشبیهی همان خطا و گناه وتقصیر باشد. ( آنندراج ) . یعنی گناه. ( شرفنامه منیری ) . خطا. گن ...

زلف پریشان ؛ گیسوی پریشان و آشفته. ( ناظم الاطباء ) .

زلف بستن ؛ کنایه از نمودن معشوق است خود را به عاشق و دل او را بکمند خود آوردن. ( برهان ) ( از آنندراج ) ( از انجمن آرا ) ( از ناظم الاطباء ) ( از فره ...

زلف تابدار ؛ گیسوی پیچیده و مجعد. ( ناظم الاطباء ) .

زلف بر رخ کشیدن ؛ زلف شکستن. کنایه از زلف خم کردن و حلقه شدن. ( آنندراج ) .

زلف برشکستن ؛ کنایه از تاب دادن و افشاندن و خم کردن موی : چو برشکست صبا زلف عنبرافشانش بهر شکسته که پیوست ، زنده شد جانش. خاقانی ( از آنندراج ) . ر ...

زلف بر قفا شکستن و زلف بر کمر بستن ؛ معروف. ( آنندراج ) . زلف برشکستن : زره زلف بر قفا شکنی آه بر جان آشنا شکنی. خاقانی ( از آنندراج ) . رجوع به زل ...

زلف بخون کسی کشیدن ؛ به خیال قتل کردن وی. ( آنندراج ) . رجوع به ترکیب قبل شود.

زلف بر رخ شکستن ؛ زلف بر شکستن : دست حسنش باز بر رخ ، زلف پیچانی شکست سنبلستانی در آغوش گلستانی شکست. طالب آملی ( از آنندراج ) . .

زلف بچه ؛ قسمتی از موی سر که زنان چون حلقه بر صدغ می نهادند. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

زلف بخاری ؛ منسوب به زیبارویان بخارا : شادی زبتان خیزد و در پیش بتان دار با جعد سمرقندی و با زلف بخاری. فرخی. بر دو بناگوش خود ز شاخه جدا کرد یک ز ...

زلف بخون کسی شکستن ؛ زلف بخون کسی کشیدن. به خیال قتل کردن وی. ( از آنندراج ) : گفتمش زلف بخون که شکستی گفتا حافظ این قصه دراز است به قرآن که مپرس. خ ...

زلف از عارض کشیدن ؛ زلف به انگشت کشیدن. ( آنندراج ) . روی را از زیر موی بیرون آوردن. روی را نمایاندن : سخن ز صورت چین می گذشت در مجلس کشید زلف ز عارض ...

زلزله افتادن ؛ زلزله فتادن. زلزله درافتادن. لرزان و جنبان شدن. جنبش و لرزه افتادن در چیزی : زلزله در زمین فتاد و خروش از تکاپوی آن کُه رهبُر. فرخی. ...

زلزله داشتن ؛ لرزان بودن. با طپش بودن : هر خشت ز سر منزل امید به جایی است از بس که زمین دل ما زلزله دارد. طبعی سیستانی ( از آنندراج ) .

زلزله صور ؛ کنایه از برانگیختگی دنیا وپیدایش روز قیامت است که با دمیده شدن صور اسرافیل مردگان از خاک برآیند و آماده قیامت گردند : جهدی بکن چو زلزله ص ...

زلزله گرفتن ؛ گرفتار آشوب و ویرانی شدن : آنکه را خیمه به صحرای قناعت زده اند گر جهان زلزله گیرد غم ویرانی نیست. سعدی.

زلزال افکندن ؛ لرزه افکندن. لرزاندن. سخت جنباندن. حرکت شدید دادن : حسام او به جهان اندر افکند فریاد نهیب او به زمین اندر افکند زلزال. فرخی. بگاه حم ...

زلزال فنا ؛ لرزه نیستی : زلزال فنا گر بدرد سقف جهان را تو سد همه رخنه زلزال فنائی. خاقانی.

زلال زندگی ؛ زلال بقا. آب بقا. ( از آنندراج ) : نشاط باده گلرنگ را گر خضر دریابد زلال زندگی را زیر پای تاک می ریزد. صائب ( از آنندراج ) .

زلال بقا ؛ زلال زندگی. آب بقا. ( آنندراج ) : هرگز خضر به تشنه زلال بقا نداد مس برامیدواری این کیمیا متاب. نظیری ( از آنندراج ) .

زفر زبرین ؛ فک اعلی. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) ( فرهنگ فارسی معین ) ( از حاشیه برهان چ معین ) . رجوع به ترکیب بعد شود.

زفر زیرین ؛ فک اسفل. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) ( فرهنگ فارسی معین ) : هر حیوانی به وقت خاییدن زفر زیرین جنباند و یکی مخالف بود، چنانکه تمساح زفر زب ...

زفت یابس ؛ مومیایی. ( فرهنگ فارسی معین ) . زفت یابس ، زفت رطب. . . است که بخودی خود خشک شود یا به طبخ خشک کنند. . . و تجفیف او زیاده از رطب. . . ( از ...

زفت جبلی ؛ زفت یابس است. ( تحفه حکیم مؤمن ) .

زفت رطب ؛ صمغ خمیری شکل حاصل از گیاهان مختلف. ( فرهنگ فارسی معین ) . رطوبت سائله از درخت صنوبر بی بار که قسم نر است و رطوبت باردار آن که غیر درخت چلغ ...

زفت رومی ؛ مومیایی. ( فرهنگ فارسی معین ) . زفت رومی شامل زفت یابس و زفت بحری است و از مطلق او اکثر زفت بحری مراد است. ( تحفه حکیم مؤمن ) . رجوع به ا ...

زفت السفن ؛ بعضی گویند او زفتی باشد که از دیواره های کشتی تراشند، مانند راتینج مخلوط به موم است. بعضی گفته اند که زفت السفن همان ابوقیما باشد و بعضی ...

زفت بحری ؛ شبیه به قطران سیاه و سیال و از زمین مثل نفت حاصل شود و صنف سیال قیر است و کشتی را به آن استحکام می دهند و داخل مراهم می کنند و بهترین او، ...

زفت بری ؛ زفت جبلی و آن از درخت قضم قریش ترابد. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) . رجوع به تحفه حکیم مؤمن و زفت جبلی شود.

زکام زده ؛ زکام آلود. مزکوم. ثطاعی. سرماخورده. چاییده. چایمان کرده. مضؤد. مضؤک. مملؤ. زکام کرده. ( از یادداشتهای بخط مرحوم دهخدا ) . رجوع به ترجمه ...

زفت ابیض ؛ زفت که از درخت صنوبر گیرند. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

ترجمه : فَانْطَلَقَا خضر و موسی به راه افتادند حَتَّیٰ إِذَا رَکِبَا فِی السَّفِینَةِ خَرَقَهَا تا آنکه سوار کشتی شدند خضر کشتی را سوراخ کرد. قَالَ أ ...

زکام آلود ؛ زکام زده. سرماخورده : شاید از مغز زکام آلود را عذری نهند کو نسیم مشکسا را برنتابد بیش از این. خاقانی ( دیوان چ سجادی ص 339 ) .

قَالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنِی فَلَا تَسْأَلْنِی عَنْ شَیْءٍ حَتَّیٰ أُحْدِثَ لَکَ مِنْهُ ذِکْرًا ترجمه : قَالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنِی [خضر] گفت:بنابراین ا ...

آیه 68 سوره کهف: وَکَیْفَ تَصْبِرُ عَلَیٰ مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خُبْرًا ترجمه : وَکَیْفَ تَصْبِرُ و چگونه صبرخواهی کرد؟ عَلَیٰ مَا لَمْ تُحِطْ بِهِ خ ...

قَالَ إِنَّکَ لَنْ تَسْتَطِیعَ مَعِیَ صَبْرًا ترجمه : قَالَ إِنَّکَ [خضر] گفت: لَنْ تَسْتَطِیعَ قطعاً تو هرگزنمی توانی مَعِیَ صَبْرًا بر همراهی با من ...

زغال طراحی ؛ زغال مخصوصی است برای طراحی. نقاش پیش از آنکه تابلو را رنگ آمیزی کند با زغال ، طرح مختصری می ریزد و سپس شروع به رنگ آمیزی می کند، ولی نقا ...

زغال دوده ؛ زغالی است بی شکل که از سوزاندن تربانتین ، قطران ، نفت و لاستیک در هوای کم بدست می آید دوده پست برای نقاشی به رنگ سیاه و دوده های مرغوب ( ...

زغال سوز ؛ آنکه در جنگل زغال تهیه می کند. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ) .

زغال سوزی ؛ عمل زغال سوز. انگشت گری. ( یادداشت ایضاً ) .

زغال چوب ؛ زغال نباتی. این زغال را از چوبهایی که در ترکیب آنها صمغ یا رزین به حداقل باشد ( مانند چوب درخت تبریزی و شاه بلوط ) تهیه می کنند. ( فرهنگ ف ...

زغال حیوانی ؛ زغالی که نتیجه ٔسوختن انساج و اندامهای حیوانی ( مانند استخوان و غضروف و غیره ) حاصل شود. این زغال را در تصفیه مواد رنگین بکار برند. ( ف ...

زغال خالص ؛ زغال قند و آن از تکلیس قندبدست می آید. ( فرهنگ فارسی معین ) .

زغال استخوان ؛ زغال حیوانی. ( فرهنگ فارسی معین ) . رجوع به همین ترکیب شود.