پیشنهاد‌های علی باقری (٣٧,٥١٤)

زر روی ؛ کنایه از آفتاب. ( آنندراج ) .

زر ساده ؛ طلائی باشد که آن را نو از کان برآورده باشند. ( برهان ) ( آنندراج ) ( ازبهار عجم ) . کنایه از طلاست که از کان بیرون آمده باشد. ( انجمن آرا ) ...

زر رومال ؛ زر روکش را گویند و آن زری باشد که درون آن مس و بیرون آن تنگه طلا یا نقره که بر روی مس پوشیده باشند. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از فرهنگ فارسی ...

زر ده هفتی ؛ زری باشد که از ده حصه طلای خالص سه حصه مس داشته باشد. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از فرهنگ فارسی معین ) ( از ناظم الاطباء ) .

زر رکنی ؛ زری بود خالص و منسوب به رکنی نامی که کیمیاگر بوده است. ( برهان ) ( از انجمن آرا ) ( از آنندراج ) . زر خالص که رکنی کیمیاگر می ساخت. ( فرهنگ ...

زر روکش ؛ نوعی از زرقلب. ( آنندراج ) . رجوع به زر رومال شود.

زر ده هشتی ؛ زری باشد که عیار آن به دو مرتبه از دهدهی کمتر است. یعنی هشت حصه آن طلای خالص باشد و دو حصه دیگر مس وامثال آن. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از ...

زر ده هشتی ؛ زری باشد که عیار آن به دو مرتبه از دهدهی کمتر است. یعنی هشت حصه آن طلای خالص باشد و دو حصه دیگر مس وامثال آن. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از ...

زر ده ششی ؛ زری که از ده حصه چهار حصه آن غل و غش باشد و شش حصه دیگر طلای خالص. ( برهان ) ( آنندراج ) ( از ناظم الاطباء ) ( از فرهنگ فارسی معین ) .

زر ده مهی ؛ بهتر از زر دهدهی تمام عیار است. ( برهان ) . زر اعلا. ( ناظم الاطباء ) . زری بود بهتر از دهدهی تمام عیار کذا فی البرهان و از ترتیب ده پنجی ...

زر ده نهی ؛ زری را گویند که عیار آن بیک مرتبه از دهدهی کمتر باشد، یعنی نه حصه طلای خالص و یک حصه غش داخل داشته باشد. ( برهان ) . تحقیق این لفظ در زر ...

زر دهدهی ؛ زر خالص سره تمام عیار باشد. ( برهان ) . طلایی که هیچ بار نداشته باشد. ( ناظم الاطباء ) . زر خالص تمام عیار. ( غیاث اللغات ) . زر جعفری یعن ...

زر خوردن ؛ کنایه از زر گرفتن. ( از آنندراج ) : باقر که ننگ مفلسی اش کرد زردرو گر زردروست هست ولی زر جعفری شکر خدا که بی طمع است از تمام خلق هرگز زری ...

زر دست افشار ؛ یعنی دست افشارده. ( حاشیه برهان چ معین ) . طلای دست افشار مشهور است که خسرو پرویز داشت و مانند موم نرم می شد و هر صورتی که از آن می خو ...

زر توقیفی ؛ زری که پنهان خیرات کنند. ( آنندراج ) : موفق گشته ای از خاک راهش از جبین ساقی زر توقیفی من خوش عیار کاملی دارد. محسن تأثیر ( از آنندراج ...

زر جعفری ؛ زر خالص که جعفر برمکی سکه زدن آن فرمود. ( فرهنگ رشیدی ) . زر خالص است و به جعفر برمکی نسبت دهند. ( انجمن آرا ) . نوعی از زر خالص. ( ناظم ا ...

زر تازه ؛ زری که به تازگی سکه زده باشند و آن را تازه سکه و بهندی سکه حالی گویند. ( آنندراج ) : گل به قیمت ، دل صد پاره دهد روی ترا به زر تازه خرد ماه ...

زر تر ؛ زر پاک. زر بی غش. زر ناب. زر تازه : جگرم خشک شد از بس سخن تر زادن سخن تر چه کنم زر ترم بایستی. خاقانی. گل ز باغ رخت آنکس چیند که چو گل زرتر ...

زر تمام عیار؛ زر کامل. زر خشک. ( مجموعه مترادفات ) . زر خالص. زر تلی. ( آنندراج ) .

زر بی آمیغ ؛ زر بی غش. زر بی غل. زر خالص. زر پاک عیار. رجوع به زر پاک عیار شود.

زر پاک عیار ؛ زر خالص و ویژه. ( آنندراج ) . زر بی آمیغ. زر بی غش.

زر پخته ؛ زر گدازیافته. ( بهار عجم ) ( آنندراج ) . در شواهد زیر به معنی زر مرغوب و یا زر بی غش و خالص آمده است : جمال گیرد شعر من از روایت تو چو زر پ ...

زر به کان یا به معدن بردن ، نظیر : زیره به کرمان بردن است : حدیث جان بر جانان همین مثل دارد که زر به کان بری و گل به بوستان آری. سعدی. سعدیا گفتار ...

زر به کان یا به معدن بردن ، نظیر : زیره به کرمان بردن است : حدیث جان بر جانان همین مثل دارد که زر به کان بری و گل به بوستان آری. سعدی. سعدیا گفتار ...

زر به نام کسی زدن ؛ بمعنی مسکوک ساختن به نام آن شخص. زر به نام کسی ساختن. ( آنندراج ) : تا عشق دوست بردل من گشت پادشاه بر رخ به نام او همه شب زر همی ...

زر به نام کسی ساختن ؛ زر به نام کسی زدن. ( آنندراج ) . رجوع به ترکیب بعد شود

زر بهبهانی ؛ نوعی زر قلب. ( آنندراج ) .

زربه زینت ده ؛ که زر را به زینت دهد. که زر راوسیله زینت و جلال قرار دهد. که زر را بهر آرایش خواهد : درم به جورستانان زر به زینت ده بنای خانه کنانند و ...

زر به سنگ سیاه کشیدن ؛ کنایه از عیار گرفتن. ( آنندراج ) : مرا به غیر برابر کنی و معذوری بلی کشند زر سرخ را به سنگ سیاه. باقر کاشی ( از آنندراج ) .

زر اصل ؛ زر خالص. ( ناظم الاطباء ) . - || مبلغ اصلی و مایه. ( ناظم الاطباء ) .

زر بر سکه رساندن ؛ زر بر سکه زدن. مسکوک ساختن. ( آنندراج ) : از چرخ به هیچ است تسلی دل واله بر سکه رساندیم زر مختصری را. واله هروی ( از آنندراج ) . ...

زر به آتش زدن ؛ کنایه از سوختن زر و تلف کردن آن. ( آنندراج ) : کار تو نیست عشق ، نگهدار دین و دل زر را به آتش از هوس کیمیا مزن. نعمت خان علی ( از آن ...

زانو زدن در برابر کسی ؛ مجازاً، مقلوب او شدن. - || بمعنی نشستن با ادب باشد. چنانکه در نماز نشینند. ( غیاث اللغات ) . به ادب نشستن. ( آنندراج ) : آن ...

شپشک زدن ؛ پدید آمدن حشره ای شبیه شپش در بدن حیوانی.

دوزانو زدن ؛ بر دوزانو نشستن.

ماران مردم زن ؛ که مردم آزارند : سیاهان که ماران مردم زنند نه مردم همانا که اهریمنند. سنائی.

زدن سرما ؛ تباه کردن و سوزانیدن سرما اعضاء حیوان یا گل و شکوفه و شاخ را. سیاه و تباه کردن سرمای سخت اندام را. تمام یا قسمتی از بدن حیوان یا گیاهی را ...

زدن گرما ؛ بیمار کردن گرما انسان یا حیوانی را و دچار بیماری گرمازدگی ساختن او را.

زدن ملخ ؛ زیان رسانیدن ملخ به زراعت و درختان. نابود ساختن ملخ حاصل و غلات را : فراقت کشت خسرو را که بیمش بد ز روز بد ملخ زد کشت دهقان را که می ترسیدا ...

زدن تگرگ ؛ زیان رسانیدن تگرگ به درخت و زراعت و مانند آن.

زدن چشم زخم ؛ چشم زدن. نظر زدن. کسی را دچار بیماری چشم زدگی کردن. رجوع به چشم زدن ، نظر زدن و زخم چشم زدن شود.

زدن خزان ؛ نابود کردن باد خزان باغ و درخت و گلها را : ترا تنت خوشه ست و پیری خزان خزان تو بر خوشه تنت زد. ناصرخسرو.

زدن روزگار کسی را ؛ بدبخت کردن دوران او را. مبتلا کردن او را: آنرا چه زنی که روزگارش زده است. ( از امثال و حکم 2:45 ) .

زدن باد خزان ، زدن خزان ؛ پژمرده و فاسد کردن باد خزان برگ درختان و یا گلها را.

- زدن باران ؛ آفت رسانیدن باران بی موقع، محصول و مانند آنرا، نظیر: تگرگ زدن.

زدن برق چیزی را ؛ سوزانیدن آنرا.

زدن آفتاب کسی را ؛ تأثیر آفتاب در بدن و مانند آن. سوزانیدن و بیمار کردن. رجوع به زدگی و زده شود.

زدن باد ؛ آفت رسانیدن باد، گویند: امسال سردرختی ها را باد

آتش زدن در مالی ؛ بگزاف صرف کردن آن ، و یا فروختن آن بثمن بخس.

آتش زدن کسی را ؛ او را خشمگین کردن.