پیشنهاد‌های علی باقری (٣٨,٢٧١)

دامن زمین ؛ فراخنای زمین. همواریهای زمین. روی زمین : زمین از تب لرزه آمد ستوه فروکوفت بر دامنش میخ کوه. سعدی.

دامن ساحل ؛ کنار و برابر ساحل : غوطه زن در بحر چون گرداب اگر خواهی گهر زانکه دایم دامن ساحل پر از خار و خس است. وحید ( از آنندراج ) .

دامن سنگ ؛ کنار آن. پای آن. پایین آن. دامنه آن : در چشم تو گر خوش بود این سقف زراندود در دیده سودازدگان دامن سنگیست. صائب ( از آنندراج ) .

دامن شهر ؛ فضا و مساحت برابر شهر. ( از آنندراج ) .

دامن دشت ؛ دامان دشت. دامن صحرا. دامن بیابان.

دامن دیر ؛ فراخنای زیر دیر. پایین دیر: که زیر دامن این دیر غاریست درو سنگی سیه گویی سواریست. نظامی.

دامن ریگ ؛ کرانه ٔریگ. کفةالرمل. ( منتهی الارب ) . کنار ریگ. حاشیه و پهلوی ریگ. طرف ریگ : یله کرد ازآن سو که بد آب و مرغ ببست از بر دامن ریگ ورغ. اس ...

دامن چشم ؛ طرف چشم. ( آنندراج ) .

دامن خاک ؛ دامن زمین. روی زمین. فراخنای زمین. ( از آنندراج ) .

دامن جوی ؛ طرف جوی. لب جوی. ( از آنندراج ) .

دامن جهان ؛ روی گیتی ، طرف جهان : ز پرتو علم خلعت مروق خور سحر شد آستی و دامن جهان پرزر. نظام قاری ( دیوان البسه ص 15 ) .

دامن چرخ ؛ دامن فلک. دامن آسمان. ( از آنندراج ) .

دامن تیغ ؛ روی تیغ. رویه تیغ. و نیز رجوع به مجموعه مترادفات ص 104 شود.

دامن باغ ؛ طرف باغ. طرف بستان.

دامن باغی گرفتن ؛ کنایه از خلوت گزیدن و گوشه نشینی باشد. ( برهان ) . گوشه باغی گرفتن. ( آنندراج ) . - || کنایه از عشرت کردن. ( آنندراج ) .

دامن بیابان ؛ دامن صحرا. دامن دشت : سواد شهر بدیوانه بند و زندانست چو لاله دست من و دامن بیابانست. قاسم مشهدی ( از آنندراج ) .

دامن آفاق ؛ دامن جهان. ( از آنندراج ) .

دامن ابر ؛ کرانه آن. ( از آنندراج ) : هیدب ؛ ابر فروهشته دامن. ( منتهی الارب ) .

دامن افق ؛ کناره افق. کناره آسمان. ( از آنندراج ) .

دامن کحلی ؛ دامن کبود. کنایه از آسمان.

دامن محشر ؛ دامن روز رستاخیز. دامن قیامت. دامنه محشر. دامان محشر : نگیرد هیچکس در دامن محشر گریبانت اگر دامان خود را جمع سازی غنچه وار اینجا. صائب.

تا دامن یوم الدین ؛ دامنه قیامت. تا دامن قیامت. تا دامن آخرالزمان : با رتبت و فر بادی روز و شب و سال و مه سعد فلکت همدم تا دامن یوم الدین. سوزنی

دامن عمر ؛ پایان عمر. پایان زندگانی : و سه نام بزرگ که ببرکات آن مرا سه کار معظم و سه مهم خطیر بکفایت رسیدی و تا دامن عمرم سر از گریبان فراغت برآوردم ...

دامن قیامت ؛ اول آن. هنگام رستاخیز.

تا دامن قیامت ؛ تا دامنه قیامت. تا دامن یوم الدین. تا دامن آخرالزمان : و صدر وزارت. . . بفر و شکوه وزیرالوزراء. . . تا دامن قیامت آراسته دارد. ( لباب ...

دامن زهد، دامان زهد ؛ دامن پرهیزگاری. دامن تقوی. ( از آنندراج ) .

دامن شب ؛ آخر شب. ( غیاث ) ( آنندراج ) .

دامن شب پسین ؛ دل شب. کنایه از آخر شب. ( آنندراج ) .

دامن روزحساب گرفتن ؛ در او آویختن. باو ملتجی شدن : چون بی حساب بود داغ سینه ات دستی بر آر و دامن روز حساب گیر. ملاقاسم مشهدی ( از آنندراج ) .

دامن زره ؛ کرانه های زره که آویخته باشد. کرانه های زره که آونگان باشد. رفرف. کفةالدرع. ( منتهی الارب ) .

دامن زلف : بزیر دامن زلفت بنفشه بینم و تو بنفشه را سپری یا بنفشه را سپری. عنصری.

با دامن روز مربوط گردانیدن شب ؛ پیوستن شب بروز. بروز آوردن شب : بدین فرخی و مبارکی شبی را خدای تعالی با دامن هیچ روز مربوط نگردانیده. ( بهار دانش از ...

دامن روز حساب ؛ دامن قیامت. دامن یوم الدین. دامن آخرالزمان.

- دامن خیمه ؛ سِقط. ( منتهی الارب ) . آن قسمت از خیمه که متصل بزمین شود و چون دیواره خیمه باشد : مراست هر مژه خونبار و دیده مسکن او بسان خیمه که بارا ...

دامن خیمه برفکندن ؛ فروهشتن دیوارهای خیمه. مقابل بالا زدن خیمه : دامن خیمه برفکن دشمن و دوست گو ببین. سعدی.

دامن دولت : دست بی حاصل ما صائب اگر کوتاهست دامن دولت آن زلف چلیپاست بلند. صائب ( از آنندراج ) .

دامن خرگاه ؛ قسمت هایی از خرگاه که بمثابه دیواره آن است وبزمین رسد : بناله دامن خرگاه آسمان بردار اگر نسیم ریاض وطن هوس داری. کلیم. رفرف ؛ دامنهای ...

دامن خود، دامن مغفر ؛ دنباله خود که بافته ای است از آهن و امثال آن و آن گردن و گوش و قسمتی از دو طرف صورت را بپوشاند و بفارسی زره خود گویند. تسبغالبی ...

- دامن خورشید ؛ کنایه از روشنی آفتاب است و فلک چهارم نیز نوشته اند. ( آنندراج ) . کنایه از دو چیز است ، اول کنایه از آسمان چهارم است و دوم کنایه از ر ...

دامن آخرالزمان ؛ دامن قیامت.

تا دامن آخرالزمان ؛ تا دامن قیامت. تا دامنه آخرالزمان : جاهت که کشیده بر فلک دامن تا دامن آخرالزمان ماند. سیدحسن غزنوی. تا زنند از حسن خوبان طراز و ...

دامن نمازی کردن ؛ پاک کردن دامن از آلودگی. ( آنندراج ) : دلا بخون جگر دامنی نمازی کن در آب دیده من خیز و. . . بازی کن. علی خراسانی.

دامن همت برافشاندن ؛ شتافتن بعزم کردن کاری. پی انجام دادن کاری رفتن : ز شادی دامن همت برافشاند یکی از وارثان ملک را خواند. جامی ( از آنندراج ) .

دامن همت بر میان زدن ؛ مهیا شدن برای خدمت. ( آنندراج ) . بر انجام دادن کاری عزم کردن. آماده شدن و مصمم گشتن انجام کاری را.

دامن نگه داشتن ؛ حفظ کردن دامن از آلوده شدن. از آلوده شدن دور داشتن. نیالودن دامن. حفظ عفت و پاکی کردن : دگر داددادن تن خویش را نگه داشتن دامن خویش ر ...

دامن مردی بکمر برزدن ؛ مردانه عزم بانجام رساند کاری کردن : در طلب دانش ودین چندگاه دامن مردی بکمر برزنم. ناصرخسرو.

دامن مردی بکمر برزدن ؛ مردانه عزم بانجام رساندن کاری کردن : در طلب دانش ودین چندگاه دامن مردی بکمر برزنم. ناصرخسرو.

دامَن ِ گَرد چاک شدن ؛ بیکسو رفتن آن. ( آنندراج ) . شکافته شدن گرد و پدید آمدن کسی یا چیزی از میان آن : نگشت دامن گردی درین بیابان چاک درون نتاخت سوا ...

دامن گرد کردن ؛ قرار گرفتن. مستقر و ممکن شدن : چون بر تخت محمودی نشست [ طغرل غاصب ] خواست دامن گرد کند. نوشتکین شرابی بادو غلام تیغ کشیدند و او را پا ...

دامن گشادن ؛ مقابل دامن بستن و دامن افشردن. ( از آنندراج ) : زلیخا دامن امید را بیهوده نگشاید عبیر پیرهن را چشم چون دستار می باید. صائب.